Co to jest wyłącznik silnikowy? Rodzaje, dobór, zasady działania
Silnik elektryczny wymaga skutecznej ochrony przed przeciążeniami bądź zwarciem. Jednym z możliwych sposobów ochrony okazuje się wyłącznik silnikowy. Jakie są jego rodzaje i zasada działania? Po co właściwie stosuje się wyłącznik silnikowy, a także, jak dobrać jego parametry? Poniżej odpowiemy na najważniejsze pytania stawiane przed wyborem wyłącznika.
Jeśli szukasz firmy, która wykona u ciebie instalację elektryczną, skorzystaj z usługi Szukaj Wykonawcy, dostępnej na stronie Kalkulatory Budowlane. Po wypełnieniu krótkiego formularza zyskasz dostęp do najlepszych ofert.
Z tego artykułu dowiesz się:
Wyłącznik silnikowy – podstawowe informacje
Czym jest wyłącznik silnikowy?
Jak już wiemy, wyłącznik silnikowy (czy innymi słowy termik) to urządzenie o przeznaczeniu ochronnym. Jego zadaniem będzie zapobieganie uszkodzeniu silnika elektrycznego. Wyłącznik odetnie zasilanie elektryczne w przypadku pojawienia się zwarcia lub przeciążenia. Urządzenie zabezpieczy też mechanizm elektryczny w przypadku, gdy pojawi się zanik fazy.
Tego rodzaju zabezpieczenie silnikowe powinno zostać dobrane do wymagań konkretnego urządzenia. W ofertach sprzedaży znajdziemy wyłącznik silnikowy jednofazowy i wyłącznik trójfazowy. W dalszej części tekstu omówimy szerzej rodzaje wyłączników i dobór wyłącznika silnikowego.
Wyłącznik silnikowy to podstawowy osprzęt elektroinstalacyjny, dedykowany do silników elektrycznych o mniejszej mocy.
Możliwości zastosowania oraz zasada działania
Zabezpieczenia silników reagują na prąd przeciążeniowy oraz zwarciowy. Zapewniają nieprzerwaną pracę urządzenia jedynie wtedy, gdy w obwodzie znajduje się prąd znamionowy. Wyłącznik silnikowy znajduje zazwyczaj zastosowanie w ręcznym wyłączaniu oraz włączaniu zabezpieczonego silnika. Dużą zaletą wynikającą z jego zastosowania jest szybka reakcja i niemal natychmiastowe odcięcie zasilania.
Co prawda większość silników elektrycznych nadaje się do uruchomienia bez użycia wyłącznika silnikowego. Jednak termik stanowi ważną funkcję ochronną i zabezpieczy urządzenie w przypadku, gdy prąd silnikowy uzyska niepożądane parametry. Wyłącznik silnikowy będzie szczególnie wskazany do podłączenia w przypadku, gdy rozruch silnika wymaga większej mocy. Zabezpieczenia silnikowe są też polecane do zabezpieczenia urządzeń pracujących w trudnych warunkach środowiskowych, a także w przypadku zwiększonego ryzyka pojawienia się zwarcia, przepięcia bądź zaniku fazy. Jeśli interesuje cię ten temat, przeczytaj także artykuł o kosztach ułożenia instalacji elektrycznej.
Termik reaguje też na zanik fazy w sieciach trójfazowych. Czas reakcji jest bardzo krótki i liczy się go w milisekundach. Zasada działania urządzenia okazuje się dość prosta. Wyłącznik silnikowy posiada termiczny wyzwalacz przeciw przeciążeniowy. Jego zadaniem jest reakcja w przypadku pojawienia się przeciążenia i ochrona uzwojenia silnika. Po wykryciu przeciążenia wyzwalacz doprowadza do natychmiastowego odcięcia zasilania.
Zasada działania wymaga określenia pojęcia przeciążenia. Przyjmujemy, że przeciążenie elektryczne występuje wtedy, gdy w obwodzie instalacji elektrycznej pojawia się zwiększone napięcie prądu (wyższe niż prąd znamionowy). Termiczny wyzwalacz reaguje niemal natychmiast po wykryciu przeciążenia i chroni uzwojenia silnika, które mogłyby ulec przegrzaniu. Sprawdź także w tym artykule, jak wygląda schemat instalacji elektrycznej.
Drugim elementem urządzenia jest wyzwalacz elektromagnetyczny, stanowiący przeciwzwarciowe zabezpieczenie silnikowe. Zasada działania może być tu wyjaśniona jedynie przez zapoznanie się ze zjawiskiem zwarcia. Przyjmujemy, że zwarcie powstaje w obwodzie w przypadku zetknięcia przewodu fazowego z przewodem neutralnym. Wyzwalacz elektromagnetyczny reaguje natychmiast w przypadku pojawienia się tego zjawiska, zabezpieczając silnik elektryczny. Będzie też odpowiedzialny za zabezpieczanie silnika w przypadku, gdy pojawi się zanik fazy.
Wyłącznik silnikowy zapewnia rozruch silnika we wszystkich rodzajach pracy. Dobór wyłącznika silnikowego wymaga zapoznania się z najważniejszymi parametrami technicznymi.
Najważniejsze zasady doboru wyłącznika silnikowego oraz cena
Wyłącznik silnikowy - przed zakupem…
Odpowiedni dobór wyłącznika silnikowego zapewni skuteczną ochronę urządzenia. Podstawowym warunkiem będzie dobór pod prąd silnikowy. W ofertach sprzedaży znajdziemy termik jednofazowy oraz wyłącznik trójfazowy. Pamiętajmy, że wyłącznik trójfazowy musi działać natychmiast w przypadku, gdy wystąpi zanik fazy.
Do poprawnego działania urządzenia musimy poznać także prąd znamionowy. Wszystkie najważniejsze informacje odnajdziemy na tabliczce znamionowej silnika. W praktyce dobiera się termik o nieco wyższych parametrach. Jest to istotne w przypadku zabezpieczenia silników, których rozruch wymaga wyższej mocy.
Typowy termik posiada prąd znamionowy do 40 A. Jednak w ofertach sprzedaży znajdą się też termiki, w których prąd znamionowy wynosi nawet 80 A. Każde z owych urządzeń powinno posiadać klasę ochrony IP 65. Dzięki temu upewnimy się, że termik będzie dobrze pracował nawet w trudniejszych warunkach środowiskowych. Co więcej, zapewni bezpieczny rozdział energii radząc sobie z pyłem lub wyższym poziomem wilgotności. Dobrej jakości urządzenia firm Legrand czy Schneider spełniają wymagania stawiane urządzeniom klasy IP 65. Jeśli interesuje cię ten temat, przeczytaj także ten artykuł o wyłączniku nadprądowym.
Dobierając osprzęt elektroinstalacyjny, pamiętajmy, że zabezpieczenie może też współpracować z urządzeniami dodatkowymi. Warto zwrócić na to uwagę w przypadku, gdy chcemy by wyłączniki mocy współdziałały na przykład z sygnalizatorem wyzwolenia.
Lepszej jakości zabezpieczenia silnikowe marek Legrand czy Schneider posiadają też możliwość regulacji prądów zwarciowych. Zapewni to bezpieczny rozdział energii i szybsze odłączenie od zasilania w przypadku pojawienia się zwarcia. Regulacja prądów zwarciowych jest szczególnie wskazana w przypadku podłączenia do wrażliwych urządzeń elektrycznych.
Wybierając wyłącznik silnikowy warto zapoznać się z najważniejszymi oznaczeniami.
- Un – symbol oznaczający napięcie znamionowe.
- Imax – symbol wskazujący na maksymalne natężenie prądu.
- Up – symbol wskazujący na maksymalną wartość napięcia prądu, powyżej którego wyłącznik uruchomi zabezpieczenie przeciwprzepięciowe.
- Uc – maksymalne napięcie prądu, traktowane przez wyłącznik silnikowy jako normalny prąd silnikowy.
W czasie instalacji wyłącznika silnikowego
Jak już wiemy, zasada działania i dobór wyłącznika silnikowego nie są szczególnie skomplikowane. Ustawienie urządzenia także nie powinno sprawić większych trudności.
Zarówno wyłącznik trójfazowy, jak i jednofazowy posiadają regulację parametrów pracy, które dobieramy pod prąd silnikowy. Wyłączniki mocy ustawiamy na taką samą wartość, jak prąd znamionowy zabezpieczanego silnika. Zatem jeśli nasz prąd silnikowy posiada wartość znamionową np. 10 A, ustawiamy wyzwalacz termiczny do tej samej wartości.
Ile kosztuje wyłącznik silnikowy?
Koszt zakupu dobrej jakości wyłączników silnikowych zaczyna się od kwoty 100 zł. W ofertach sprzedaży znajdziemy też nieskomplikowane termiki firmy Legrand. Eaton czy Schneider, których cena przekracza kwotę 250 zł.
Bardziej zaawansowany wyłącznik silnikowy z wieloma możliwościami regulacji pracy będzie już nieco droższy. Za bardziej zaawansowane urządzenia zabezpieczające przyjdzie nam zapłacić 500 – 1000 zł. Ostateczna cena będzie uzależniona od parametrów technicznych i możliwości użytkowych termika. Warto wybrać wyłączniki silnikowe na skuteczne zabezpieczenia silników.