Szalunek - rodzaje, ceny, wykonanie, możliwość wynajmu
Podczas wylewania elementów betonowych budynku, takich jak ławy fundamentowe, schody, elementy konstrukcyjne czy stropy niezbędny jest szalunek. Jeżeli budujemy dom systemem gospodarczym i potrzebujemy odpowiedniego szalunku tylko raz, pojawia się pytanie - wykonać je samodzielnie czy wynająć? Zobacz, na co warto zwrócić szczególną uwagę podczas wyboru szalunku.
Chcesz obliczyć koszt budowy lub wykończenia domu? Kliknij tu i skorzystaj z naszych Kalkulatorów Budowlanych.
Z tego artykułu dowiesz się:
Jaki szalunek wybrać?
Szalowanie, nazywane też deskowaniem, to rodzaj specjalnej formy, która ma za zadanie nadać kształt mieszance betonowej. Szalunki to tymczasowe konstrukcje wykonane z drewnianych desek, płyt z wodoodpornej sklejki lub z metalu. W gotowych szalunkach będziemy wylewać beton na fundamenty, schody czy stropy. W pierwszej kolejności wykonuje się szalunek, czyli drewnianą, a później wypełnia go mieszanką betonową (po ułożeniu zbrojenia, jeżeli jest ono konieczne). Deskowanie rozmontowuje się, gdy beton zwiąże. Proces ten trwa dwa do czterech tygodni. Szalunków oprócz fundamentów wymagają też żelbetowe stropy, cokoły ogrodzeń, schody, nadproża i wieńce.
Metoda wykonania fundamentów zależy od warunków geologicznych (czyli od rodzaju i nośności gruntu na działce budowlanej), a także od głębokości jego przemarzania (w naszej strefie klimatycznej jest to zwykle głębokość 0,8 – 1,2 metra). Najczęściej stosuje się fundamenty z betonu lub żelbetonu bezpośrednio w gruncie, wykorzystując metodę deskowania (szalowania) lub korzystając z gotowych form (tzw. szalunek systemowy).
Fundamenty to podstawa domu, od nich zależy, jak budynek po wzniesieniu będzie pracował, a co za tym idzie – od fundamentów zależy bezpieczeństwo ludzi przebywających w budowli. Przy realizowaniu poszczególnych elementów budowy można zakupić elementy deskowania, wykonać je samodzielnie lub zdecydować się na wynajem szalunków.
Szalunki z desek
Deski to najpopularniejszy i najtańszy materiał na budowę szalunków. Deskowanie zwykle składa się z desek sosnowych o grubości 2,5-3,2 cm. Szalunki drewniane są łatwe do wykonania, jednak dość pracochłonne. Zużycie desek jest przy tym bardzo duże. Do podparcia deskowania czasem są też potrzebne drewniane stemple. Po rozmontowaniu i oczyszczeniu deski można użyć do budowy innego deskowania, ewentualnie przeznaczyć na sztywne poszycie dachu lub sprzedać.
Szalunki z płyt
Na tzw. deskowania można wykorzystać płyty OSB-3 lub OSB-5 grubości od 18 mm lub płyty MFP grubości 18-21 mm (zwykłe lub szalunkowe) lub też specjalną sklejkę szalunkową laminowaną papierem impregnowanym. Szalunki takie mają tę zaletę, że montuje się je szybciej niż deski. Płyty stosuje się przede wszystkim do szalowania stropów betonowych.
Płyty i sklejki po rozebraniu szalunków mogą być wykorzystane do budowy sztywnego poszycia na więźbie dachowej lub podłogi na strychu.
Szalunki systemowe
Są to szalunki ścienne i szalunki stropowe. Pierwsze z wymienionych to płyty zbudowane z ram o konstrukcji stalowej lub aluminiowej i obłożone jednostronnie sklejką szalunkową. Łączy się je klamrami, a w narożnikach stosuje specjalne profile metalowe. Szalunki stropowe to pulpity ze sklejki oparte na drewnianych dźwigarach podpieranych stemplami. Takie szalunki są dokładnie wykonane, dzięki czemu powierzchnia betonowa jest estetyczna i może pozostać niewykończona. Szalunki systemowe opłaca się wypożyczyć. Koszt wypożyczenia jest porównywalny do ceny desek i robocizny za budowę deskowania.
Do dyspozycji są trzy odmiany szalowania inwentaryzowanego z elementów, które zostaną wykorzystane ponownie:
- szalowanie przestawne, które demontuje się po stwardnieniu betonu i montuje w razie potrzeby w innym miejscu;
- szalowanie przesuwne, które bez demontażu przesuwa się w nowe miejsce;
- szalowanie ślizgowe, przesuwane w płaszczyźnie tzw. lica konstrukcji bez zmiany postaci.
Co lepsze - wynajem szalunków, czy samodzielne wykonanie?
Odpowiedź na to pytanie zależy od tego, czy mamy zamiar wykańczać powstałą powierzchnię betonową (jeśli nie, warto wykorzystać wypożyczone szalunki przestawne), a także od czasu, jaki przeznaczamy na budowę i tempa naszych prac. Szalunki wypożycza się zwykle na 30 dni, dlatego też montowane są zwykle tuż przed wylewaniem betonu. Wynajem szalunków nie jest drogi, ceny zaczynają się od kilkuset złotych.
Przy budowie domów jednorodzinnych najczęściej korzysta się z szalowania jednorazowego. Jednak możemy także kupić lub wynająć szalunek systemowy. Szalunek Peri to prosty i szybki system, a w trakcie każdego zastosowania ilość poszczególnych elementów deskowań ma wpływ na czas i koszt montażu. Warto podkreślić, że szalunek Peri posiada uniwersalny system deskowań, który z małą ilością elementów składowych w prosty sposób spełnia i rozwiązuje wymagania budowy. Podobnie łatwe w obsłudze jest stalowy szalunek Doka - deskowanie ramowe umożliwiające szalowanie fundamentów, ścian i słupów bez użycia dźwigu. Szalunek Doka to lekkie, stalowe i ocynkowane ramy.
O czym należy pamiętać?
Szalunek z desek lub wodoodpornych płyt stanowi formę pod przyszły fundament w przypadku konstrukcji betonowych lub żelbetowych, a jego elementy łączone są ze sobą z wykorzystaniem sztywnych ram metalowych. Dolna część wykopu powinna być z obu stron odpowiednio szersza od ławy fundamentowej.
Po wykonaniu wykopu na dno wylewamy 10-centymetrową warstwę tzw. chudego betonu. Pełni on rolę warstwy izolacyjnej i zabezpiecza beton przed zlaniem się z ziemią. Na tym chudym betonie montujemy deskowanie i zbrojenie. Wysokość deskowania wynosi zwykle 30 – 40 centymetrów. Szalunek drewniany musi być ustawiony bardzo precyzyjnie i wypoziomowany. Przed wylaniem betonu można deskowanie polać wodą. Mieszanka betonowa powinna wypełnić deskowanie bardzo dokładnie. Zabetonowaną ławę fundamentową należy zabezpieczyć przez zbyt szybkim wysychaniem, do czego służą specjalne folie. Można również polewać ławę wodą przez kilka dni. Nie wolno przyspieszać sztucznie schnięcia betonu.
Ostateczny werdykt – czy wynajem szalunków jest opłacalny?
Szalunek drewniany jest prostą formą, którą przy odrobinie wprawy możemy bez większego problemu wykonać samodzielnie. Warto jednak pamiętać, że własnoręczne wykonanie formy nie ściąga z nas wszystkich kosztów – musimy przecież nabyć deski, gwoździe i przeznaczyć trochę pracy na ich wykonanie.
Wynajem szalunków jest szczególnie opłacalny przy rozwiązaniach systemowych. Szalunek Peri lub Doka jest łatwo montowalny i pozwala znacząco przyspieszyć nasze prace. Jego wynajem nie powinien natomiast kosztować więcej niż kilkaset złotych za całe 30 dni. W takim wypadku warto naprawdę dobrze przemyśleć, czy warto tracić przynajmniej kilka dni na wykonanie szalunku samodzielnie. Jednocześnie przypominamy, że wszelkie koszty związane z budową fundamentów można obliczyć pod tym linkiem.