Źródła praw i obowiązków członka spółdzielni mieszkaniowej

Podstawą praw i obowiązków członka spółdzielni mieszkaniowej pozostają zapisy ustawy z dnia 15 grudnia 2000 r. o spółdzielniach mieszkaniowych. Ważnym aktem prawnym nakładającym katalog uprawnień i zobowiązań pozostaje też ustawa z dnia 16 września 1982 r. Prawo spółdzielcze. Zapisy zawarte w owych ustawach są podstawą do sporządzenia statusu spółdzielni. Statut to dodatkowy akt prawny, który reguluje zadania, strukturę organizacyjną oraz specyfikę działania spółdzielni. Warto zaznaczyć, że wszelkie prawa i obowiązki członka spółdzielni powinny być wyszczególnione w zapisach statutowych.

Kto może zostać członkiem spółdzielni mieszkaniowej

Odpowiedź na to pytanie znajduje się w zapisach Art. 3 ustawy o spółdzielniach mieszkaniowych. Członkiem spółdzielni może być osoba fizyczna, choćby nie miała zdolności do czynności prawnych, lub owa czynność byłaby ograniczona. Członkami mogą być też osoby prawne. Jednak z zastrzeżeniem, że nie przysługuje im spółdzielcze, lokatorskie prawo do lokalu mieszkalnego.

Członkiem spółdzielni mieszkaniowej może być każda osoba, która:

  • Posiada spółdzielcze, własnościowe prawo do nieruchomości.
  • Posiada spółdzielcze, lokatorskie prawo do nieruchomości.

Prawo do członkostwa w spółdzielni mieszkaniowej ma także współmałżonek właściciela lokalu.

W lutym 2015 roku Trybunał Konstytucyjny orzekł, że członkiem spółdzielni mieszkaniowej nie może być żadna osoba, która nie ma praw do lokalu.

Podstawowe prawa członka spółdzielni mieszkaniowej

Prawa przysługują wszystkim członkom spółdzielni na zasadach równości. Poniżej wyszczególnimy najważniejsze z nich:

Uczestnictwo w walnym zgromadzeniu lub w zebraniach członków spółdzielni mieszkaniowej. Każdy członek spółdzielni powinien brać udział osobiście (chyba, że statut umożliwia ustanowienie pełnomocnika). Podczas głosowań każdemu członkowi przysługuje jeden głos, niezależnie od wartości posiadanych udziałów spółdzielczych. Członek spółdzielni może zgłaszać projekty uchwał i poprawki do uchwał już istniejących. Ma także prawo do wybierania, oraz bycia wybieranym do organów spółdzielni.

Każdy członek spółdzielni ma też prawo do zwołania walnego zgromadzenia, przy czym wymagana jest aprobata przynajmniej 1/10 członków.  Na walnym zgromadzeniu może zażądać rozpatrzenia wniosków dotyczących działalności spółdzielni.

Ważnym przywilejem pozostaje także możliwość korzystania ze świadczeń spółdzielni, które zostały opisane w statucie. Każdy członek ma też prawo do wypowiedzenia członkostwa oraz do wglądu w wewnętrzne dokumenty spółdzielni (statut, protokoły lustracji, sprawozdania finansowe, umowy zawierane z osobami trzecimi, uchwały ustanowione przez zarząd spółdzielni itp).

Obowiązki członka spółdzielni

Podstawowym obowiązkiem jest przestrzeganie praw zawartych w aktach prawnych i statucie spółdzielni. Każdy członek powinien dbać o dobro spółdzielni i umożliwiać jej realizowanie zadań statutowych. Niezbywalnym obowiązkiem jest uiszczenie opłaty wpisowej. Jej wysokość różni się w zależności od spółdzielni. Jednak ustawa o spółdzielniach mieszkaniowych przewiduje, że maksymalna kwota wpisowego nie może przekraczać wartości najniższego wynagrodzenia ogłoszonego przez ministra pracy.

Osoba starająca się o uzyskanie spółdzielczego prawa do lokalu musi wnieść swój wkład mieszkaniowy. Jego wysokość zależy od zapisów statusowych.

Kolejny obowiązek dotyczy terminowego pokrywania kosztów powstałych na wskutek: 

  • Eksploatacji lokalu (wywóz śmieci, dostawa mediów).
  • Eksploatacji części nieruchomości stanowiącej część wspólną (np. oświetlenie klatki schodowej)
  • Eksploatacji nieruchomości będących w posiadaniu spółdzielni (w tych kosztach znajduje się utrzymanie skwerków czy placu zabaw dla dzieci).

Opłaty powinny być wpłacane terminowo i dotyczą także wszystkich właścicieli lokali, którzy nie pozostają członkami spółdzielni mieszkaniowej. Wysokość opłat jest taka sama dla wszystkich osób mających prawo do nieruchomości (bez względu na to, czy są członkami spółdzielni).

Obowiązek udostępnienia lokalu

Każdy członek spółdzielni i właściciel lokalu ma obowiązek udostępnić swoją nieruchomość w sytuacjach przewidzianych w Art. 6 ustawy o spółdzielniach mieszkaniowych. Do wymienionych sytuacji należą:

Awaria wywołująca szkodę lub mogąca wywołać szkodę. W tym przypadku właściciel ma obowiązek udostępnić lokal w celu usunięcia szkody (i wyłącznie na czas wykonywania napraw).

Po wcześniejszym ustaleniu terminu udostępnienia lokalu w przypadku:

  • Okresowych przeglądów stanu technicznego lokalu.
  • Określenia zakresu prac oraz ich wykonania.
  • Doraźnego wykonania przeglądu technicznego lokalu.
  • Zastępczego wykonywania przez spółdzielnie prac obciążających właściciela lokalu (bez względu na to, czy jest członkiem spółdzielni).

Obowiązek udostępnienia lokalu obejmuje także wykonanie przez spółdzielnie koniecznego remontu, przebudowy bądź modernizacji budynku.

Obowiązek opuszczenia lokalu

Po wygaśnięciu tytułu prawnego do lokalu, mieszkaniec ma obowiązek jego opuszczenia (bez względu na to, czy był członkiem spółdzielni mieszkaniowej). Ustawowy termin opuszczenia lokalu powinien być określony w statucie spółdzielni. Jednak według Art. 7 ustawy o spółdzielniach mieszkaniowych, termin nie może być krótszy niż trzy miesiące. Spółdzielnia nie musi organizować lokalu zastępczego. Jej jedynym obowiązkiem będzie rozliczenie z członkiem spółdzielni, wypłata wpisowego, a także wypłaty wszystkich zaległych należności.

O czym jeszcze warto pamiętać?

Opisane powyżej prawa i obowiązki członka spółdzielni mieszkaniowej nie stanowią pełnej listy. Niektóre przywileje oraz zobowiązania wynikają wprost ze statutu spółdzielni lub jej wewnętrznych uchwał. Dlatego warto się zapoznać z ich zapisami. Pamiętajmy też, że niektóre obowiązki (szczególnie finansowe) dotyczą także wszystkich właścicieli lokalu, niebędących członkami spółdzielni. Nieznajomość obowiązków narzuconych przez spółdzielnie nie zwalnia z ich dotrzymywania.

ikona podziel się Przekaż dalej