Tak wygląda osiedle z PRL-u, które dziś bije na głowę nowoczesne inwestycje
Mimo że bloki z wielkiej płyty często przywodzą na myśl szarość i monotonię, można wśród nich znaleźć prawdziwe architektoniczne skarby. Śmiałe pomysły, nietuzinkowe układy urbanistyczne i praktyczne rozwiązania z okresu PRL-u nadal budzą zachwyt. Poznaj niezwykłe osiedla, które pokazują, że budynki z prefabrykatów również mogą mieć charakter.
- Renowacja bloków z wielkiej płyty w Polsce
- Zaspa: osiedle z historią na dawnym lotnisku
- Ikony modernizmu: katowickie osiedla PRL-u
- Łódzki Manhattan: symbol PRL-u i nowoczesności
Renowacja bloków z wielkiej płyty w Polsce
Większość budynków z wielkiej płyty potrzebuje natychmiastowej renowacji – jeśli nadal będziemy zaniedbywać te budowle, wkrótce będą się nadawać jedynie do rozbiórki. Specjaliści przypominają, że wspomniane osiedla, według pierwotnych planów miały wytrzymać tylko 50 lat. Niemniej jednak, niektórzy zarządcy wciąż nie podjęli decyzji o ociepleniu budynków – czasami wpływ na to mają czynniki finansowe, a czasami unikalne cechy architektoniczne bloków z wielkiej płyty. Zwolennicy surowej, socrealistycznej estetyki dostrzegają ukryte piękno w osiedlach powstałych w czasach PRL-u. Osoby, które cenią szarość i minimalizm, jako przykład architektury modernistycznej tamtego okresu wymieniają na przykład:
- Osiedle Zawiszów w Świdnicy,
- Osiedle Korfantego w Rybniku,
- Tarasowce w Krakowie,
- Kokociniec w Katowicach.
Świdnickie osiedle stało się popularne dzięki kolorowym balkonom oraz ich charakterystycznej obudowie z blachy trapezowej. Na osiedlu Korfantego znajdziemy unikalną wielką płytę, która jest ozdobiona wzorami przypominającymi Azję Centralną. W Rybniku, podobnie jak na osiedlu Kokociniec w Katowicach, nie brakuje budynków pokrytych vitromozaiką. Krakowskie budynki uzyskały swoją nazwę dzięki dolnym kondygnacjom o układzie tarasowym.
Zaspa: osiedle z historią na dawnym lotnisku
Ogromne osiedle Zaspa zostało zbudowane na obszarze dawnego lotniska, które powstało jeszcze w okresie międzywojennym. Co interesujące, nadal można zobaczyć fragment starego pasa startowego – wokół niego powstają obecnie liczne projekty deweloperskie. Gdańska Zaspa robi wrażenie swoją wielkością, ale jej wyróżniającą cechą jest głównie niepowtarzalny plan urbanistyczny. Pas startowy dzieli ją na dwie części – Zaspę Młyniec oraz Zaspę Rozstaje.
Wysokość i długość budynków na Zaspie zostały zaprojektowane tak, aby osiedle przypominało plastry miodu. Architekci zastosowali układ sześciokątny i zadbali o szerokie odstępy. Wolne przestrzenie zostały zagospodarowane terenami zielonymi, a także punktami usługowymi, szkołami czy przychodniami. Obecnie Zaspa jest jednym z najbardziej rozpoznawalnych osiedli z wielkiej płyty – pod oknami tych budynków miało miejsce wiele manifestacji i spotkań, które na zawsze wpisały się w polską historię.
Ikony modernizmu: katowickie osiedla PRL-u
Katowickie Osiedle Tysiąclecia jest jednym z przykładów architektury z czasów PRL-u. Stało się znane dzięki charakterystycznym „kukurydzom” – blokom z lat 80., które swoim wyglądem przypominają kolby kukurydzy. Wysokie, 27-piętrowe budowle opierały się na innowacyjnych założeniach – mimo swoich dużych gabarytów nie miały przytłaczać. Udało się zrealizować tę koncepcję, a mieszkania położone w słynnych kukurydzach są obecnie jednymi z najdroższych nieruchomości, które cieszą się wielkim zainteresowaniem wśród mieszkańców Katowic.
Twórcy tego projektu – Henryk Buszko oraz Aleksander Franta – zaprojektowali również katowickie Gwiazdy. To popularna nazwa osiedla Walentego Roździeńskiego, złożonego z siedmiu budynków o gwiaździstej formie. Każdy z tych bloków mieści ponad tysiąc lokatorów, zajmując przy tym relatywnie mało miejsca. Budynki mają kształt ośmioramiennych gwiazd – ta przemyślana koncepcja zapewnia doskonałe oświetlenie mieszkań oraz dobrą cyrkulację powietrza, co przyczynia się do zmniejszenia strat ciepła w lokalach.
Łódzki Manhattan: symbol PRL-u i nowoczesności
Wielkie budynki Śródmiejskiej Dzielnicy Mieszkaniowej, które dominują nad widokiem miasta, nieprzypadkowo otrzymały nazwę łódzkiego Manhattanu. Osiem wieżowców budziło szczególny podziw w latach 80. XX wieku, kiedy w Polsce brakowało obiektów o podobnej skali. Wieże miały być realizacją snu o nowoczesnym mieście na miarę XXI wieku.
Obecnie łódzki Manhattan nie budzi większych emocji, jednak miłośnicy architektury wciąż postrzegają go jako istotny symbol PRL-u. Wieżowce na tym osiedlu to coś więcej niż monotonna, prosta forma. Te budynki stworzono z zachodzących na siebie modułów o różnej wielkości i wysokości. Interesującymi elementami są także charakterystyczne struktury na dachach bloków oraz nieregularnie rozmieszczone balkony. Niestety, podczas budowy tych obiektów popełniono wiele zaniedbań, co w czasach PRL-u było dość powszechne. Poznaj największe problemy bloków z wielkiej płyty.
Dla wielu z nas bloki z wielkiej płyty są tylko synonimem brzydoty oraz symbolem minionych czasów. Warto jednak pamiętać, że socrealistyczna architektura nie zawsze ograniczała się jedynie do szarości i przewidywalnych wzorców. Okazuje się, że nawet budynki z prefabrykatów mogą przyjąć wyjątkową formę, a nowatorskie pomysły z tego okresu do dziś budzą podziw i uznanie.