Inżynieryjne potwory – zapory, które przyćmiewają wieżowce

Opublikowano: 17.07.2025Autor: Paulina SurowiecDrukujUdostępnij

Zapory wodne potrafią zadziwić rozmiarami – niektóre z nich są wyższe niż znane wieżowce! Te monumentalne konstrukcje nie tylko kontrolują potężne rzeki, ale także produkują ogromne ilości energii elektrycznej, zmieniając oblicze regionów, w których powstały. Poznaj 10 najwyższych zapór wodnych na świecie, ich historię, techniczne ciekawostki i niesamowite wyzwania, które musieli pokonać inżynierowie podczas ich budowy.

1. Zapora Jinping-I – Gigant wśród zapór wodnych
2. Zapora Nurek – Mistrz konstrukcji z cementowym rdzeniem
3. Zapora Lianghekou – potężna tama nasypowa z innowacyjną energią
4. Zapora Xiaowan – gigantyczny zbiornik i potężna moc
5. Zapora Baihetan – gigant hydroenergetyczny na Jangcy
6. Zapora Xiluodu – potężna ochrona i produkcja energii na rzece Jinsha
7. Grande Dixence – najwyższa zapora grawitacyjna Europy
8. Zapora Enguri – gigant hydrotechniczny Gruzji
9. Zapora Yusufeli – najwyższa w Turcji
10. Zapora Vajont – tragedia i pamięć
11. Najwyższe zapory wodne na świecie – tabelka

Zapora Jinping-I – Gigant wśród zapór wodnych

Wysokość: 305 m

Jinping-I to najwyższa zapora na świecie, której budowa zakończyła się w 2014 roku, a oficjalne otwarcie miało miejsce w 2016 roku. Elektrownia o mocy 3600 MW generuje rocznie do 18 TWh energii elektrycznej. Konstrukcja została zaprojektowana tak, aby zapobiegać erozji oraz skutecznie regulować przepływ rzeki Yalong. Przed rozpoczęciem budowy przesiedlono około 7,5 tysiąca osób.

Zapora Nurek – Mistrz konstrukcji z cementowym rdzeniem

Wysokość: 304 m

Zapora Nurek, ukończona w 1980 roku, posiada elektrownię o mocy 3015 MW. Wyróżnia się unikalną konstrukcją z cementowym rdzeniem, który pełni funkcję nieprzepuszczalnej bariery, otoczoną skałami i ziemią. W trakcie budowy przesiedlono około 5 tysięcy osób, a pracownicy osiedlili się w specjalnie wybudowanym miasteczku tuż przy zaporze.

Zapora Lianghekou – potężna tama nasypowa z innowacyjną energią

Wysokość: 295 m

Najwyższa zapora nasypowa w Chinach powstawała ponad 10 lat, a jej budowa kosztowała około 10,8 miliarda dolarów. Oddana do użytku w 2022 roku, reguluje przepływ rzeki Yalong dzięki zbiornikowi o pojemności 10,8 miliona metrów sześciennych, co zwiększa efektywność hydroelektrowni na dolnym biegu rzeki. Zapora wyposażona jest w elektrownię o mocy 3000 MW. W okolicy wybudowano także farmy słoneczne i wiatrowe, a kolejne są w trakcie realizacji. W trakcie budowy konieczne było przesiedlenie 4900 osób.

Zapora Xiaowan – gigantyczny zbiornik i potężna moc

Wysokość: 292 m

Zapora Xiaowan, zbudowana w latach 2002-2010, posiada zbiornik o powierzchni 190 km², który może pomieścić aż 15 milionów metrów sześciennych wody. Turbiny zasilane przez tę tamę mają łączną moc 4200 MW. Całkowity koszt inwestycji wyniósł 3,9 miliarda dolarów. Zapora przecina rzekę Lancang, będącą górnym odcinkiem Mekongu. Utworzenie zbiornika spowodowało zatopienie 55 678 hektarów terenu oraz wymusiło wysiedlenie ponad 32 tysięcy osób.

Zapora Baihetan – gigant hydroenergetyczny na Jangcy

Wysokość: 289 m

Zapora Baihetan, zakończona w 2022 roku, jest w stanie wyprodukować aż 62,44 TWh energii rocznie, co plasuje ją wśród największych projektów hydroelektrycznych na świecie. Położona na górnym biegu rzeki Jangcy, wykorzystuje 16 turbin o łącznej mocy 16 GW. Budowa tej potężnej konstrukcji kosztowała 24,38 miliarda dolarów. Baihetan jest ostatnim dużym przedsięwzięciem w serii zapór, rozpoczętej przez Tamę Trzech Przełomów, do której należą także Wudongde, Xiluodu oraz Xiangjiaba.

Zapora Xiluodu – potężna ochrona i produkcja energii na rzece Jinsha

Wysokość: 285,5 m

Zapora Xiluodu, wybudowana na rzece Jinsha w latach 2005–2013, pełni podwójną funkcję: generuje energię o mocy 13,86 GW oraz chroni przed powodziami. Zbiornik tej konstrukcji ma pojemność 12,67 miliona m³, a roczna produkcja energii sięga około 55 TWh. Przed rozpoczęciem budowy, dwa lata wcześniej, wykonano niezbędną infrastrukturę, w tym drogi, mosty i tunele, a także zmieniono koryto rzeki.

Grande Dixence – najwyższa zapora grawitacyjna Europy

Wysokość: 285 m

Szwajcarska zapora Grande Dixence, wykonana z betonu i położona w kantonie Valais, jest najwyższą konstrukcją grawitacyjną na świecie oraz najwyższą zaporą w Europie. Budowa trwała od 1950 do 1961 roku. Jej sztuczny zbiornik Lac des Dix, o pojemności 400 mln m³, zasila cztery elektrownie o łącznej mocy 2069 MW.

Zapora Enguri – gigant hydrotechniczny Gruzji

Wysokość: 271,5 m

Budowana w latach 1961-1978 zapora Enguri jest jednym z największych obiektów hydrotechnicznych w Gruzji. Ma długość 728 m i grubość u podstawy 52 m. Usytuowana na rzece Enguri, niedaleko miasta Dżwari, zasila elektrownię o mocy 1300 MW. Zbiornik wodny ma pojemność 4 milionów m³ i zajmuje powierzchnię 13,1 km². W 2015 roku zapora została wpisana na listę dziedzictwa kulturowego Gruzji.

Zapora Yusufeli – najwyższa w Turcji

Wysokość: 270 m

Zapora Yusufeli, budowana w latach 2013-2021, została oddana do użytku w listopadzie 2022 roku. Ten 490-metrowy obiekt na rzece Çoruh, położony w prowincji Artvin, może pomieścić 2,13 miliona m³ wody i zajmuje powierzchnię 33,63 km². W skład konstrukcji wchodzi elektrownia wodna wyposażona w trzy turbiny o łącznej mocy 540 MW, które generują około 1,7 TWh energii rocznie. Jest to najwyższa zapora w Turcji, usytuowana na wysokości 715 m n.p.m.

Zapora Vajont – tragedia i pamięć

Wysokość: 264,6 m

Zapora Vajont, położona w regionie Pordenone na północy Włoch, powstała w latach 1956-1961, a jej budowa zakończyła się w 1959 roku. Pierwotnie zbiornik mógł pomieścić 168,7 milionów m³ wody. W chwili oddania do użytku była to najwyższa zapora na świecie.

Niestety, w 1963 roku doszło do tragicznych wydarzeń – w wyniku silnych opadów deszczu nastąpiło osunięcie ziemi, które wywołało katastrofalne tsunami spowodowane przelaniem się zapory. Pierwsza fala powodziowa zniszczyła wiele wsi, a druga, osiągając 70 metrów wysokości, zmiotła z powierzchni ziemi pięć miejscowości. W wyniku tej tragedii zginęło około 2 tysiące osób. Zapora przetrwała, jednak została zamknięta i obecnie jest atrakcją turystyczną.

Najwyższe zapory wodne na świecie – tabelka