Architekt zdradza: tego o dachach płaskich nikt Ci nie powiedział!
Płaski dach w polskim klimacie – to może brzmieć jak ryzyko, ale czy na pewno? Coraz więcej nowoczesnych domów decyduje się na stropodach, który daje wyjątkową przestrzeń i nowoczesny wygląd. Jednak czy ten minimalistyczny dach sprosta naszym zmiennym warunkom pogodowym? Sprawdź, jakie wyzwania i zalety niesie ze sobą dach płaski oraz jak odpowiednie rozwiązania mogą uchronić twój dom przed wilgocią i utratą ciepła.
- Czym jest dach płaski? Fakty i mity
- Rodzaje dachów płaskich – stropodach pełny, wentylowany i odwrócony
- Systemy odwodnienia dachów płaskich – jak skutecznie odprowadzić wodę z dachu?
- Ocieplenie stropodachu – wymagania i metody wykonania
- Obciążenia konstrukcyjne i problem zalegającego śniegu na dachach płaskich
Czym jest dach płaski? Fakty i mity
Dach płaski w rzeczywistości nie jest całkowicie poziomy. Według Polskiej Normy PN-B-10425:1989, dach płaski to taki, którego nachylenie połaci nie przekracza 12°. Zazwyczaj spadek stropodachu wynosi około 2–3°. Zapewnienie odpowiednich spadków jest niezbędne, aby skutecznie odprowadzać wodę opadową z powierzchni dachu.
Dach płaski daje możliwość uzyskania większej powierzchni użytkowej pod dachem, ponieważ na poddaszu nie pojawiają się skosy. Konstrukcja stropodachu jest również prostsza w porównaniu do dachów spadzistych, co często przekłada się na niższe koszty budowy. Brak skomplikowanych elementów więźby dachowej pozwala na szybsze wykonanie prac.
Rodzaje dachów płaskich – stropodach pełny, wentylowany i odwrócony
Dachy płaskie można podzielić na dwa główne typy: stropodach pełny oraz stropodach wentylowany. Stropodach wentylowany wyróżnia się obecnością systemu kanalików lub szczelin, które umożliwiają odprowadzanie pary wodnej z konstrukcji. Aby to zadziałało, taki dach wyposażany jest w specjalne otwory lub kominki wentylacyjne. To rozwiązanie pomaga zmniejszyć wilgotność w dachu i zapobiega kondensacji pary wodnej, co jest bardzo niekorzystne dla trwałości przegrody.
Z kolei w stropodachu pełnym warstwy konstrukcyjne są ze sobą ściśle połączone, co blokuje możliwość odprowadzenia pary wodnej. Ten typ stropodachu jest częściej stosowany w budynkach przemysłowych, a rzadziej w mieszkalnych lub usługowych.
Innym wariantem jest stropodach odwrócony, w którym hydroizolacja znajduje się pod warstwą izolacji termicznej. Ten sposób jest często wykorzystywany w dachach płaskich użytkowych oraz w tzw. dachach zielonych.
Systemy odwodnienia dachów płaskich – jak skutecznie odprowadzić wodę z dachu?
Jednym z najczęściej poruszanych wyzwań dotyczących dachów płaskich jest ich efektywne odwodnienie. Nie dziwi to, ponieważ stojąca na stropodachu woda opadowa może powodować poważne problemy, takie jak zagrzybienie budynku czy uszkodzenia konstrukcyjne. Dlatego niezwykle istotne jest odpowiednie zaprojektowanie systemu odprowadzania wody. Podobnie jak dachy spadziste mają system rynnowy, tak dachy płaskie wyposażone są w różne systemy odprowadzania deszczówki.
Najpopularniejszym rozwiązaniem jest zewnętrzne odwodnienie grawitacyjne, gdzie woda spływa do rynien zamontowanych na krawędziach dachu – tak jak w klasycznych dachach spadzistych – a następnie trafia do rur spustowych, które kierują ją do kanalizacji deszczowej, gruntu lub innego odbiornika. Alternatywą, bardziej estetyczną, jest wewnętrzne odwodnienie grawitacyjne. Woda gromadzi się tu dzięki odpowiednio uformowanym spadkom dachu i spływa przez wpusty dachowe do rur spustowych ukrytych wewnątrz budynku, co pozwala zachować estetykę elewacji.
Mniej powszechnie stosowany jest system syfonowy, oparty na podciśnieniu. Woda odprowadzana jest przez wpusty dachowe połączone z rurami o małej średnicy. To rozwiązanie umożliwia skuteczne odprowadzenie dużych ilości wód opadowych nawet przy bardzo niewielkim spadku dachu.
W przypadku stropodachów zielonych lub retencyjnych woda jest magazynowana w specjalnych warstwach retencyjnych, z których następnie jest stopniowo odparowywana lub odprowadzana do kanalizacji lub innego odbiornika – to tzw. retencja.
Dopełnieniem głównych systemów odwodnienia są przelewy awaryjne, takie jak rzygacze lub otwory w attyce, które zabezpieczają dach przed nadmiarem wody, kierując ją do dodatkowych rur lub bezpośrednio na grunt.
Poprawnie zaprojektowany i wykonany system odwodnienia dachu płaskiego skutecznie eliminuje problem stojącej wody i jej szkodliwych skutków. Warto też pamiętać, że na stropodachach stosuje się ciągłą izolację przeciwwilgociową, co dodatkowo chroni konstrukcję.
Ocieplenie stropodachu – wymagania i metody wykonania
Właściwe ocieplenie stropodachu to obowiązek prawny, określony w rozporządzeniu Ministra Infrastruktury dotyczącym warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki oraz ich usytuowanie. W nowych budynkach współczynnik przenikania ciepła dachu musi wynosić co najmniej 0,15 W/(m²K). Aby spełnić ten wymóg, niezbędne jest zastosowanie izolacji o odpowiednim rodzaju i grubości. Przepisy jasno wskazują, że izolacja stropodachu powinna być ciągła, co pozwala skutecznie ograniczyć straty ciepła.
Wybór metody ocieplenia stropodachu zależy w dużej mierze od typu dachu płaskiego. Izolację wykonuje się inaczej w przypadku dachu pełnego, niewentylowanego, a inaczej dla dachu odwróconego lub dwudzielnego. Do najczęściej stosowanych materiałów należą styropian, wełna mineralna, płyty warstwowe oraz pianka PUR.
Obciążenia konstrukcyjne i problem zalegającego śniegu na dachach płaskich
Zalegający śnieg to jeden z najczęściej poruszanych tematów dotyczących dachów płaskich w polskim klimacie. Wbrew powszechnej opinii, poprawnie zaprojektowany stropodach nie wymaga odśnieżania.
Projektowanie stropodachu uwzględnia zarówno obciążenia stałe, jak i zmienne. Zgodnie z Rozporządzeniem Ministra Infrastruktury oraz normami Eurokodu (PN-EN 1991), konieczne jest dokładne przeprowadzenie odpowiednich obliczeń konstrukcyjnych.
Obciążenia na konstrukcję stropodachu dzieli się na:
Obciążenia stałe – obejmujące ciężar własny konstrukcji oraz wszystkich stałych warstw, takich jak konstrukcja nośna, izolacje, warstwy wykończeniowe, a także elementy dodatkowe typu wpusty, ścianki attykowe czy balustrady. Każdemu elementowi przypisuje się konkretne wartości.
Obciążenia zmienne, zwane również środowiskowymi, obejmują:
- Obciążenie śniegiem – nacisk zalegającego śniegu na dach płaski, który zależy od strefy klimatycznej, wysokości nad poziomem morza, nachylenia dachu oraz bryły budynku. Polska jest podzielona na strefy obciążenia śniegiem, które mają różne wartości obliczeniowe. Przy dachach z attykami projektanci uwzględniają ryzyko gromadzenia się zasp na najbardziej narażonych fragmentach dachu.
- Obciążenie wiatrem – podobnie jak w przypadku śniegu, Polska podzielona jest na strefy o różnych parametrach do obliczeń siły wiatru działającej na konstrukcję.
- Obciążenie wodą deszczową – pomimo zastosowania systemów odwodnienia, w konstrukcji uwzględnia się także obciążenie wodą na wypadek awarii lub niedrożności instalacji.
Na obszarach górskich, gdzie opady śniegu są intensywne, miejscowe plany zagospodarowania przestrzennego (MPZP) często nakładają wymogi minimalnego kąta nachylenia dachu, np. 30°, co wyklucza dachy płaskie. W przypadku braku MPZP, podobne wytyczne mogą być zawarte w studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego. Takie regulacje często mają na celu ochronę lokalnej tradycji architektonicznej oraz zachowanie kontekstu kulturowego.
Źródła
- https://isap.sejm.gov.pl/isap.nsf/DocDetails.xsp?id=WDU20220001225
- Polska Norma PNEN 1991-1-1