To tutaj kręcono kultowe sceny z "Pianisty". Spacer po filmowej Pradze w Warszawie
Film „Pianista” Romana Polańskiego z 2002 roku, oparty na wspomnieniach Władysława Szpilmana, powstawał w kilku miejscach Europy. Choć wiele scen odtworzono w studiach filmowych Babelsberg w Niemczech oraz w opuszczonych koszarach w Belitz, to część najbardziej rozpoznawalnych fragmentów nakręcono w autentycznych warszawskich plenerach. Praga zagrała warszawskie getto.
- Warszawska Praga jako scenografia “Pianiasty”
- Marsz Żydów na ulicy Stalowej w Warszawie
- Łapanka na ulicy Małej
- Scena opustoszałego getta
- Scena pracy przymusowej
Warszawska Praga jako scenografia “Pianiasty”
Przeżyłem bombardowanie Warszawy, mieszkałem tam przez parę tygodni. Pamiętam wszystko bardzo dobrze. Chciałem zrekonstruować wszystko, co pamiętam z dzieciństwa – wyjawił w wywiadzie przy okazji premiery filmu Roman Polański. – Nie pamiętam Alei Ujazdowskich, pamiętam, że Warszawa wyglądała wtedy tak, jak dziś wygląda Praga: szare ulice, żwawy ruch uliczny, budynki z przełomu wieków... Oto dlaczego zdecydowaliśmy się kręcić właśnie tam.
Dzielnica Praga-Północ, z zachowanymi przedwojennymi kamienicami, posłużyła ekipie filmowej do rekonstrukcji ulic getta warszawskiego. Główne lokacje to ulice Mała i Stalowa, położone między Inżynierską a Konopacką.
Marsz Żydów na ulicy Stalowej w Warszawie
Scena zamknięcia getta, datowana na 16 listopada 1940 roku, została nakręcona na ulicy Stalowej, która odgrywała w filmie ulice Chłodną i Żelazną. Ekipa wzniosła nad jezdnią drewniany most z drutem kolczastym i latarniami stylizowanymi na lata 40. W tle widać bramę dzielącą małe i duże getto.
Statyści w opaskach z Gwiazdą Dawida, niosący walizki i furmanki z dobytkiem, przechodzili przez most pod okiem policyjnych figurantów. Adrien Brody jako Szpilman obserwuje ten pochód z tłumu. Zdjęcia obejmowały zatłoczone, błotniste ulice oraz tramwaje z epoki, specjalnie sprowadzone na plan.
Łapanka na ulicy Małej
W lipcu 1942 roku, podczas wielkiej akcji wysiedleńczej, Szpilman przeżywa łapankę na ulicy Małej. Między kamienicami zbudowano makietę białego domu, przed którym Brody zostaje zatrzymany przez żandarmów. Kamery rejestrowały bieg statystów, krzyki i ucieczki ludzi w opaskach.
Scenografowie zadbali o każdy detal – brudne ceglane fasady i naturalne światło. Roman Polański, jako konsultant, czuwał nad autentycznością: od rekwizytów po zmęczenie aktorów. Zdjęcia trwały kilka dni latem 2001 roku i oddają chaos deportacji, która pochłonęła dziesiątki tysięcy osób.
Scena opustoszałego getta
Po deportacjach getto pustoszeje – te sceny również nakręcono na ulicy Małej. Szpilman ukrywa się w kryjówkach, obserwując z okien zrujnowane kamienice. Filmowano ciche ulice z zasłonami w oknach, kałużami i pozostałościami codziennego życia, jak tablice z zakazem wstępu do parków.
Praskie budynki, niezniszczone podczas wojny, zapewniły realistyczne tło – w przeciwieństwie do scen zrujnowanej Warszawy kręconych później w Czechach. Sekwencja obejmuje momenty ucieczki Szpilmana po pomocy żydowskiego policjanta i przedstawia lipcowo-sierpniowy okres 1942 roku.
Dziś ulica Mała jest częścią szlaku turystycznego „Warszawa – Pianista”, z tablicami informacyjnymi i klimatycznymi kawiarniami w okolicy.
Scena pracy przymusowej
Szpilman wykonuje przymusowe prace na budowach getta – te ujęcia realizowano na dachach i podwórzach przy ulicach Małej i Stalowej. Pokazano noszenie cegieł pod nadzorem Niemców oraz obserwacje powstań z aryjskiej strony w kwietniu i maju 1943 roku. W scenach wystąpili statyści w uniformach, a po ulicy Stalowej kursowały oryginalne tramwaje z epoki.
Sekwencje pracy, przemytu broni i płonących barykad podkreślają codzienne upokorzenia i dramatyczny opór. Praga-Północ stała się w filmie kluczową bazą do rekonstrukcji walk i życia w getcie.