Seniorzy oddają mieszkania za tysiąc złotych miesięcznie. Eksperci biją na alarm
Odwrócona hipoteka to temat, który budzi wiele emocji i wątpliwości wśród seniorów i ich rodzin. Z jednej strony może być wsparciem finansowym w trudnych chwilach, z drugiej – źródłem poważnych ryzyk. W Polsce to rozwiązanie wciąż nie jest powszechne, a brak jasnych regulacji budzi obawy. Sprawdź, na czym polega renta dożywotnia i czy faktycznie może być bezpiecznym ratunkiem dla starszych osób, które chcą poprawić swoją sytuację finansową.
- Odwrócona hipoteka w Polsce – stan obecny
- Wysokość renty dożywotniej i jej znaczenie
- Kontrowersje wokół odwróconego kredytu hipotecznego
- Odwrócony kredyt hipoteczny – dlaczego w Polsce go nie ma?
Odwrócona hipoteka w Polsce – stan obecny
W Polsce mechanizm zwany odwróconą hipoteką funkcjonuje od wielu lat, jednak nadal brakuje odpowiednich przepisów prawnych, które skutecznie chroniłyby interesy seniorów decydujących się na przekazanie swojego mieszkania bankowi lub funduszowi hipotecznemu w zamian za comiesięczne świadczenia. Obecnie na rynku dominują przede wszystkim rozwiązania oparte na modelu sprzedażowym, czyli renta dożywotnia oferowana przez prywatne fundusze.
Odwrócona hipoteka to przede wszystkim oferta dla seniorów, najczęściej osób w wieku 75-80 lat, choć coraz częściej zainteresowane są nią także osoby nieco młodsze – od 55 roku życia. Z danych Związku Przedsiębiorstw Finansowych wynika, że w latach 2010–2023 fundusze hipoteczne wypłaciły swoim klientom łącznie 34 miliony złotych. Najwięcej umów na rentę dożywotnią podpisują seniorzy z województwa mazowieckiego, na drugim miejscu jest Pomorskie, a trzecie miejsce zajmuje Śląsk.
Wysokość renty dożywotniej i jej znaczenie
Kwota renty dożywotniej, jaką otrzymuje senior korzystający z odwróconej hipoteki, zależy od kilku czynników – przede wszystkim od wieku i płci osoby ubezpieczonej oraz wartości nieruchomości, która jest przedmiotem umowy. Średnia wartość mieszkań przekazywanych funduszom wynosi około 411,6 tys. zł, a przeciętna miesięczna renta w 2023 roku oscylowała wokół 1033 złotych. W praktyce renta dożywotnia najczęściej pełni funkcję dodatku do emerytury, a nie stanowi głównego źródła dochodu dla seniora.
Kontrowersje wokół odwróconego kredytu hipotecznego
Odwrócony kredyt hipoteczny budzi wiele emocji i krytyki – przeciwnicy tego rozwiązania często zarzucają firmom działającym w tym modelu wykorzystywanie seniorów znajdujących się w trudnej sytuacji finansowej. Z takiego wsparcia często korzystają osoby samotne i o ograniczonych środkach, dla których podpisanie umowy z funduszem hipotecznym jest sposobem na poprawę codziennych warunków życia. Odwrócony kredyt hipoteczny może być szczególnie atrakcyjny dla tych, którzy nie mają bliskich, którzy mogliby przejąć ich nieruchomość po śmierci.
Seniorzy często zmagają się z poważnymi problemami finansowymi – niska emerytura nie zawsze pozwala na zakup leków, pokrycie kosztów rehabilitacji czy opłacenie bieżących rachunków. Fundusze hipoteczne, oprócz zapewnienia dożywotniej renty, przejmują również obowiązek opłacania czynszu, co znacznie odciąża finansowo starsze osoby. Dla wielu z nich podpisanie umowy z funduszem stanowi ostatnią szansę na uniknięcie spirali zadłużenia i poprawę jakości życia.
Odwrócony kredyt hipoteczny – dlaczego w Polsce go nie ma?
W Polsce mogłaby funkcjonować także hipoteka odwrócona w formie kredytu, czyli tzw. odwrócony kredyt hipoteczny. Takie rozwiązanie byłoby dostępne w ofercie banków, jednak obecnie żaden podmiot na naszym rynku nie decyduje się na jego wprowadzenie. W przeciwieństwie do renty dożywotniej, odwrócony kredyt hipoteczny polegałby na wypłacie środków seniorowi przez określony czas, na przykład 10 lub 20 lat.
Banki unikają oferowania odwróconego kredytu hipotecznego, ponieważ wiąże się to z dużym ryzykiem, a przejmowanie mieszkań od starszych, często bezradnych osób, jest postrzegane jako działanie nieetyczne, mogące zaszkodzić reputacji instytucji. Warto podkreślić, że taki kredyt nie jest korzystny dla seniorów – bank, planując wysokość wypłat, musiałby uwzględnić:
- aktualną i przyszłą wartość nieruchomości,
- stan zdrowia osoby starszej,
- wiek seniora,
- płeć klienta.
Wypłacane kwoty mogłyby wynosić od 30 do 60% wartości mieszkania. Po zawarciu umowy senior miałby obowiązek dbać o dobry stan techniczny nieruchomości oraz pilnować, by lokal nie był zadłużony, aż do momentu przejęcia mieszkania przez bank.