W tym roku wcześniej przestawimy zegarki. Zmiana czasu na zimowy w 2025
Pewnie niejeden z nas odnosi wrażenie, że w tym roku lato ledwo się zaczęło, a na horyzoncie już majaczy jesień. Nie jest to do końca mylny wniosek. W 2025 roku nawet zegarki przestawimy na czas zimowy wcześniej, niż robiliśmy to dotychczas.
- Kiedy nastąpi zmiana czasu w 2025 roku?
- Dlaczego w 2025 roku wcześniej przestawimy zegarki na czas zimowy?
- Cel zmiany czasu. Po co przestawiamy zegarki?
- Czy zmiana czasu z letniego na zimowy nam służy?
- Jak przygotować organizm do zmiany czasu z letniego na zimowy?
Kiedy nastąpi zmiana czasu w 2025 roku?
W Polsce – podobnie jak w pozostałych krajach Unii Europejskiej – czas letni (środkowoeuropejski letni, CEST) nie kończy się co roku tą samą datą, ale regułą opartą na kalendarzu gregoriańskim: w ostatnią niedzielę października. Cofamy wówczas zegarki z 3:00 nad ranem na 2:00, tym samym zyskując dodatkową godzinę snu, co jest jednym z nielicznych pozytywnych aspektów tej praktyki.
Dlaczego co roku zmieniamy czas z letniego na zimowy? Zmiana ta jest regulowana dyrektywą UE z 2001 roku, która harmonizuje przestawianie zegarów w krajach członkowskich, aby uniknąć chaosu w transporcie i gospodarce. Czy aby na pewno jest to dla nas korzystne? Na ten temat od lat prowadzone są badania i dyskusje.
Dlaczego w 2025 roku wcześniej przestawimy zegarki na czas zimowy?
Faktycznie można odnieść wrażenie, że w tym roku przestawimy zegarki znacznie wcześniej, niż zazwyczaj. Zmiana czasu z letniego na zimowy będzie miała miejsce 26 października 2025 roku, co jest najwcześniejszym terminem od pięciu lat.
W 2024 roku ostatnia niedziela października przypadała na 27. dzień miesiąca, w 2023 – 29. Ta drobna różnica kalendarzowa może wydawać się niepozorna, ale jednocześnie może okazać się odczuwalna dla ludzkiego organizmu.
Cel zmiany czasu. Po co przestawiamy zegarki?
Praktyka zmiany czasu z letniego na zimowy – i odwrotnie – sięga jeszcze czasów I wojny światowej. Niemcy wprowadziły ten mechanizm w 1916 roku w celu oszczędzania energii. Polska przyjęła ten system w 1919 roku, a po II wojnie światowej był on stosowany nieregularnie aż do 1977 roku, kiedy stał się obowiązkowy.
Głównym celem przestawiania zegarka było lepsze wykorzystanie światła dziennego latem, co przekładało się na niższe zużycie prądu. Wówczas było to jak najbardziej zrozumiałe, jednak obecnie toczą się rozmowy o tym, że w dobie nowoczesnych technologii oszczędności energetyczne tak naprawdę są marginalne, a krytycy wskazują na negatywne skutki dla zdrowia i gospodarki.
Czy zmiana czasu z letniego na zimowy nam służy?
Zmiana czasu, choć wydaje się drobną niedogodnością, może stanowić szok dla ludzkiego zegara biologicznego, regulowanego przez hormony takie jak melatonina (hormon snu) i kortyzol (hormon stresu). Organizm działa w synchronizacji z naturalnym światłem słonecznym, a przestawienie zegarków zakłóca ten rytm, co prowadzi nawet do problemów zdrowotnych. Adaptacja trwa zwykle do 7 dni i towarzyszyć jej mogą senność, rozdrażnienie oraz obniżony nastrój.
Ciekawym przykładem tego, jak niepozorna zmiana czasu może wpływać na bezpieczeństwo ludzi są badania opublikowane w 2018 roku (Excess Risk of Fatal Road Traffic Accidents on the Day of Daylight Saving Time Change, A. Prats Uribe, A. Tobias, D. Prieto-Alhambra). W dniach po zmianie czasu ryzyko śmiertelnych wypadków samochodowych wzrasta o 6-8% (a aż 30% w pierwszym dniu), głównie z powodu zmęczenia i zaburzeń koncentracji.
Inne, szwedzkie badania z 2008 roku (Daylight saving time shifts and incidence of acute myocardial infarction–Swedish Register of Information and Knowledge About Swedish Heart Intensive Care Admissions, I. Janszky, S. Ahnve, R. Ljung, K. J. Mukamal, Ś. Gautam, L. Wallentin, U. Stenestrand) wykazały, że w tygodniu po przejściu na czas letni wzrosła średnia liczba zawałów.
Jak przygotować organizm do zmiany czasu z letniego na zimowy?
Do 26 października, czyli do zmiany czasu z letniego na zimowy, zostało jeszcze trochę czasu, który można wykorzystać. Eksperci przypominają, że odpowiednie przygotowanie organizmu do zmiany czasu pomaga złagodzić ewentualne i bardzo nieprzyjemne skutki zdrowotne. Do najczęstszych rad należą:
- unikanie kofeiny w godzinach popołudniowych i wieczornych;
- stopniowe przyzwyczajanie organizmu i przesuwanie rytmu dobowego;
- unikanie ekranów wieczorem;
- przebywanie na świeżym powietrzu w ciągu dnia;
- dbanie o ekspozycję na światło dzienne;
- dbanie o higienę snu;
- uprawianie regularnej aktywności fizycznej.