Rządowa agencja zalega firmom już ponad 10 miliardów zł. Masowe bankructwa na horyzoncie
Program Czyste Powietrze od lat realizowany jest przez Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej. Stanowi jedno z głównych narzędzi w walce ze smogiem i zanieczyszczeniem środowiska w Polsce, głównie skupiając się na wsparciu wymiany źródeł ciepła i termomodernizacji budynków. W ostatnim czasie jednak program boryka się z problemami finansowymi, w tym z ogromnymi zaległościami w płatnościach – mowa nawet o 10 mld złotych.
- Zaległości w programie Czyste Powietrze przekraczają 10 mld zł
- Działania na rzecz wykonawców programu Czyste Powietrze – NFOŚiGW odpowiada
- Kryzys zaufania do programu Czyste Powietrze i spadek liczby wniosków
- Posłanka Lewicy zainterweniowała w sprawie kryzysu programu Czyste Powietrze
Zaległości w programie Czyste Powietrze przekraczają 10 mld zł
Z danych Związku Pracodawców Czystego Powietrza przedstawionych w Pulsie Biznesu wynika, że NFOŚiGW zalega wykonawcom z płatnościami na kwotę około 10 miliardów złotych. Do tej pory złożono już około 1 milion wniosków o dofinansowanie na wymianę pieców i termomodernizację. Rozliczono mniej niż połowę, ponieważ około 450 tysięcy.
Natomiast statystyki NFOŚiGW z końca czerwca 2025 roku wskazują, że wnioski o płatność z przekroczonym terminem rozpatrzenia opiewają na 1,2 miliarda złotych. Kolejne 700 milionów złotych dotyczy wniosków, które wymagają uzupełnienia, korekty lub wyjaśnień.
Opóźnienia w wypłatach utrzymują się od kilku miesięcy. Niektóre firmy z tego powodu stoją na granicy bankructwa, inne już upadły, gdyż nie były w stanie pokryć należności. Wykonawcy programu nie posiadają funduszy na dokończenie prac.
Działania na rzecz wykonawców programu Czyste Powietrze – NFOŚiGW odpowiada
W komunikacie z 24.07.2025 NFOŚiGW zapewnia, że do WFOŚiGW (Wojewódzkie Fundusze Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej) zostały przekazane wytyczne, których celem jest usprawnienie i przyspieszenie obsługi wniosków o płatność złożonych przez beneficjentów.
W komunikacie dostępnym na stronie gov.pl możemy przeczytać, że NFOŚiGW w porozumieniu z Ministerstwem Klimatu i Środowiska zobowiązuje wojewódzkie fundusze do nadania najwyższego priorytetu procesom dotyczącym zaległych wniosków o płatność, a tym samym do rozliczenia wszystkich prawidłowo złożonych wniosków o płatność złożonych w 2024 roku oraz realizacji wypłaty dotacji – nie później niż do dnia 30 września 2025 roku.
Kolejną z wytycznych wskazaną przez NFOŚiGW jest konieczność dokonywania wypłat środków w ciągu 3 dni roboczych od daty zatwierdzenia wniosków do wypłaty. Wiąże się to również z niezwłocznym rozliczaniem wniosków o płatność, które zostały zatwierdzone oraz realizacją wypłat przyznanych dotacji. Wojewódzkie Fundusze Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej zostały także poinstruowane w kwestii stosowania jednoznacznych i spójnych komunikatów dotyczących aktualnych statusów wniosków. W szczególności dotyczy to nieoznaczania wniosku jako zatwierdzonego, jeśli ten nie przeszedł jeszcze oceny formalnej, merytorycznej, księgowej i ewentualnej kontroli.
Kryzys zaufania do programu Czyste Powietrze i spadek liczby wniosków
Polski Alarm Smogowy sprawdził, ile wniosków o dofinansowane złożono do programu Czyste Powietrze w ciągu trzech miesięcy od jego wznowienia, które miało miejsce w dniu 31 marca 2025 roku. Program został wstrzymany w listopadzie 2024, a powodami miały być liczne oszustwa i nadużycia, nieprawidłowości w wypłatach, konieczność reformy i uszczelnienia systemu.
W okresie od 31 marca do 30 czerwca 2025 roku do Czystego Powietrza wpłynęło zaledwie 11 160 wniosków. Jest to wynik siedmiokrotnie niższy niż w analogicznym okresie w 2024 roku, kiedy to odnotowano 78 326 wniosków.
Po zawieszeniu programu jego popularność znacznie spadła. Polski Alarm Smogowy nie ma wątpliwości, że nie uda się poprawić rekordowej liczby wniosków, wynoszącej ponad 270 tys. złożonych w ciągu 2024 roku. Zaległe płatności wobec firm i obywateli przyczyniły się do zachwiania zaufania społecznego wobec programu.
Posłanka Lewicy zainterweniowała w sprawie kryzysu programu Czyste Powietrze
Posłanka Daria Gosek-Popiołek po konsultacji z Krakowski Alarmem Smogowym i Polskim Alarmem Smogowym złożyła interpelację do ministra klimatu i środowiska w sprawie programu Czyste Powietrze. Skupia się ona przede wszystkim na kwestii, dlaczego problem zaległych wypłat oraz oszukanych beneficjentów poruszany jest dopiero teraz, skoro znany jest już od dłuższego czasu. Pojawiają się pytania o proponowane rozwiązania i mechanizmy kontrolne, które mogłyby w przyszłości zapobiec tego typu sytuacjom.
Posłanka odwołuje się także do słów sekretarza stanu Krzysztofa Bolesty, które padły podczas wywiadu dla Gazety Prawnej: Program był zaprojektowany do eliminacji kopciuchów, a niektórzy chcą go traktować jak wehikuł do termomodernizacji polskich domów jednorodzinnych. To nie są nasze kompetencje w Ministerstwie Klimatu i Środowiska. Daria Gosek-Popiołek zauważa, że opinia ta jest sprzeczna z celem programu Czyste Powietrze, który został sformułowany następująco: Poprawa jakości powietrza oraz zmniejszenie emisji gazów cieplarnianych poprzez wymianę źródeł ciepła i poprawę efektywności energetycznej budynków mieszkalnych jednorodzinnych.
Źródła
- https://www.gov.pl/web/nfosigw/dzialania-na-rzecz-wykonawcow-w-programie-czyste-powietrze
- https://polskialarmsmogowy.pl/2025/07/kryzys-programu-czyste-powietrze-dramatyczny-spadek-liczby-wnioskow-raport-pas/
- https://orka.sejm.gov.pl/home.nsf/InterpelacjaTresc.xsp?key=DJUB3U