Oszuści żerują na programie „Czyste Powietrze”. Inwestorzy tracą dotacje i zostają z długami
Programy dotacyjne na termomodernizację miały nakłonić właścicieli domów do ocieplania budynków i wymieniania starych pieców. Choć przynoszą wiele dobrego, to od pewnego czasu są też źródłem poważnych nadużyć. Nieuczciwe firmy wykorzystują program „Czyste Powietrze” do naciągania inwestorów na dodatkowe koszty.
- Kompleksowa obsługa czy próba oszustwa?
- Kosztorys pod lupą – co trzeba sprawdzić, zanim podpiszesz umowę?
- Kiedy inwestor może stracić dotację z Czystego Powietrza?
- Trafiłeś na nieuczciwego wykonawcę? Działaj szybko!
Kompleksowa obsługa czy próba oszustwa?
Program „Czyste Powietrze” umożliwia otrzymanie wsparcia finansowego na wymianę nieefektywnych źródeł ciepła oraz na kompleksową termomodernizację budynków. Wysokie kwoty dotacji przyciągają nie tylko beneficjentów, ale również nieuczciwe firmy, które wykorzystują niewiedzę klientów i często wpędzają inwestorów w poważne kłopoty.
W minionych latach nierzetelni wykonawcy działali według sprawdzonego schematu – deklarowali, że sami zajmą się każdym krokiem inwestycji, od przeprowadzenia audytu energetycznego, przez złożenie wniosku, aż po kompleksową realizację prac. W zamian oczekiwali udzielenia pełnomocnictwa oraz podpisania umowy na wykonanie termomodernizacji i obsługę formalną całego procesu. W ten sposób niczego niepodejrzewający właściciel zupełnie tracił kontrolę nad kosztami i przebiegiem inwestycji.
Większość nadużyć ze strony nieuczciwych firm polegała na zawyżaniu cen materiałów oraz robocizny. Inwestorzy często nie zaprzątali sobie głowy wysokimi kwotami, bo koszt remontu i tak był pokrywany z dotacji. Takie działania wielokrotnie wpędzały inwestorów w kłopoty – w przypadku niejasności w rozliczeniach to beneficjent musiał zwracać dotację, nawet jeśli pieniądze powędrowały wprost na konto wykonawcy.
Kosztorys pod lupą – co trzeba sprawdzić, zanim podpiszesz umowę?
Pierwszym sygnałem, który powinien wzbudzić podejrzenia inwestora, są ceny znacząco odbiegające od rynkowych stawek. Dotyczy to zarówno materiałów izolacyjnych, stolarki okiennej, jak i kosztów wykonania prac. Jeszcze do niedawna taka praktyka była normą. Dziś nieco trudniej jest zawyżać ceny, bo NFOŚiGW opublikował tabelę kosztów jednostkowych, która ma pomóc w oszacowaniu wydatków.
Szczególną uwagę należy zwrócić na nieprecyzyjne pozycje w kosztorysie. Mogą to być usługi ujmowane w sposób ogólny, których zakresu nie da się zweryfikować. Brak jednoznacznego opisu technologii, materiałów i standardów wykonania zawsze działa na niekorzyść inwestora.
Umowa, którą podpisujemy z wykonawcą, powinna zawierać szczegółowy harmonogram prac, jasno określone warunki płatności oraz odpowiedzialność wykonawcy za opóźnienia i błędy. Brak protokołów odbioru lub zapisów dotyczących dokumentacji powykonawczej to poważne uchybienia, które mogą uniemożliwić późniejsze dochodzenie roszczeń.
Kiedy inwestor może stracić dotację z Czystego Powietrza?
Jednym z najbardziej ryzykownych elementów współpracy z wykonawcą jest udzielenie mu szerokiego pełnomocnictwa, które pozwala na samodzielne dysponowanie środkami z dotacji. Zdarza się, że pieniądze trafiają bezpośrednio na konto firmy, a inwestycja w ogóle nie zostaje rozpoczęta lub jest celowo przeciągana w czasie. Odpowiedzialność wobec instytucji finansującej wciąż spoczywa na beneficjencie.
Dodatkowym zagrożeniem są zaliczki wpłacane przed rozpoczęciem prac. Po wprowadzeniu nowej formuły programu „Czyste Powietrze” zaliczki nie są już wypłacane z góry, a dopiero po potwierdzeniu gotowości organizacyjnej i formalnej do realizacji inwestycji. To zmniejsza ryzyko trafienia na nieuczciwą firmę, która pobiera zaliczkę, a następnie zrywa kontakt z beneficjentem, narażając go na konieczność pokrycia wypłaconej kwoty z własnej kieszeni.
Mimo uszczelnienia przepisów pozwalających na wypłatę dotacji oszuści wciąż znajdują nowe sposoby, by naciągać beneficjentów. Teraz inwestorzy muszą uważać przede wszystkim na zawyżanie cen materiałów i usług, a także na nierzetelnie przygotowaną dokumentację. W przyszłym roku w życie ma wejść ustawa o pomocy poszkodowanym w programie „Czyste Powietrze”. Pokrzywdzeni nie będą musieli zwracać zaliczek, jeśli padli ofiarą nierzetelnej firmy.
Trafiłeś na nieuczciwego wykonawcę? Działaj szybko!
Jeśli nie chcesz utracić dotacji na termomodernizację, musisz zachować ostrożność na każdym etapie inwestycji. Podstawową zasadą bezpieczeństwa jest samodzielna weryfikacja informacji. Rzetelne dane o zasadach wsparcia, progach dochodowych i zakresie dotacji można uzyskać w gminnych punktach konsultacyjno-informacyjnych oraz w wojewódzkich funduszach ochrony środowiska.
W przypadku podejrzenia jakichkolwiek nieprawidłowości trzeba działać szybko. Bezzwłoczne zgromadzenie dokumentów, złożenie reklamacji oraz zgłoszenie sprawy odpowiednim instytucjom może uchronić inwestora przed poważnymi konsekwencjami finansowymi. Nieuczciwe praktyki rynkowe można zgłaszać do UOKiK, a podejrzenie przestępstwa – do organów ścigania.