UE zabiera Polakom gotówkę? Znamy szczegóły nowych przepisów. Polacy podzieleni
W ciągu ostatnich kilku lat w Polsce i całej Unii Europejskiej coraz częściej toczą się rozmowy na temat zmniejszenia liczby płatności gotówkowych na korzyść transakcji bezgotówkowych. Parlament Europejski uchwalił regulacje ustanawiające wspólny limit na płatności gotówkowe w całej Unii. To wywołuje zarówno zainteresowanie, jak i kontrowersje oraz zaniepokojenie wśród społeczeństwa.
- Dynamiczny rozwój płatności bezgotówkowych w Polsce
- Nowe limity płatności gotówkowych w UE
- Polacy przeciwni wycofaniu gotówki z obiegu
- Przyszłość płatności: cyfryzacja czy gotówka?
Dynamiczny rozwój płatności bezgotówkowych w Polsce
Szybkość przyrostu liczby transakcji bezgotówkowych w Polsce przewyższa szybkość wzrostu przeciętną dla krajów strefy euro oraz całej UE. Wśród bezgotówkowych transakcji w naszym kraju od 2015 roku przeważają płatności z użyciem kart płatniczych.
Pod koniec grudnia 2024 roku na polskim rynku w obiegu było 46,3 mln kart — o 329 tysięcy kart więcej niż we wrześniu tego samego roku. Największy udział miały karty debetowe — aż 85,2%. W ostatnim kwartale 2024 roku dokonano 2,7 mld transakcji kartami płatniczymi. Na jedną kartę przypadało 67,6 transakcji.
Jednocześnie trzeba zauważyć, że gotówka wciąż jest ważnym środkiem płatniczym — szczególnie w mniejszych miejscowościach, przy drobnych zakupach poniżej 20 zł oraz wśród starszych grup wiekowych. Pod koniec 2024 roku w Polsce funkcjonowało 20 741 bankomatów — co nadal jest znaczną liczbą, ale stanowi spadek o 1300 urządzeń w porównaniu z poprzednim rokiem. W czwartym kwartale 2024 Polacy dokonali 113,4 miliona wypłat z bankomatów, czyli około 5% mniej niż rok wcześniej i kwartał wcześniej.
Nowe limity płatności gotówkowych w UE
24 kwietnia 2024 roku Parlament Europejski zaakceptował przepisy ustanawiające ogólnounijny limit na płatności gotówkowe. Nowe regulacje mają zacząć obowiązywać w 2027 roku i zgodnie z nimi nie będzie już można dokonywać płatności gotówką przekraczających 10 tysięcy euro.
Przepisy stanowią również, że sprzedawcy będą musieli sprawdzać tożsamość klienta przy transakcjach gotówkowych powyżej 3 tysięcy euro. Przekroczenie tej kwoty będzie wymagało od sprzedawcy zgłoszenia tego do Generalnego Inspektora Informacji Finansowej. Warto podkreślić, że te ograniczenia obejmą nie tylko przedsiębiorstwa, ale także osoby prywatne.
Najważniejsze cele nowych przepisów to:
- przeciwdziałanie praniu pieniędzy;
- zwalczanie finansowania terroryzmu;
- zwiększenie przejrzystości finansowej w Unii Europejskiej;
- monitorowanie przepływu gotówki;
- zmniejszenie anonimowości transakcji;
- wzrost bezpieczeństwa finansowego.
Polacy przeciwni wycofaniu gotówki z obiegu
Od lat plany zmniejszenia ilości gotówki w obiegu wzbudzają kontrowersje oraz wątpliwości. Z badania przeprowadzonego przez IBRiS dla Radia Zet w 2023 roku wynika, że ponad 80% Polaków sprzeciwia się wycofaniu gotówki z obiegu. 66,5% uczestników „zdecydowanie się nie zgadzało”, a 14,6% „raczej się nie zgadzało”. Tylko nieco ponad 3% ankietowanych nie miało zdania w tej kwestii.
Zaskoczeniem mogą być wyniki dotyczące poszczególnych grup wiekowych. Zarówno starsi, jak i młodzi Polacy, nie są za pełnym zastąpieniem gotówki transakcjami elektronicznymi. W grupie wiekowej 18-29 lat, 90% respondentów było przeciwnych, a 22% popierało całkowite zastąpienie gotówki. Wśród osób powyżej 60 roku życia, 83% odpowiedziało negatywnie.
Rok później, w kwietniu 2024 roku, badanie na ten temat zostało zrealizowane przez Ogólnopolski Panel Badawczy Ariadna na zlecenie Wirtualnej Polski. Wyniki były niemal identyczne. 80% respondentów sprzeciwiało się pełnemu wycofaniu gotówki z obiegu. Wśród nich aż 59% odpowiedziało „zdecydowanie nie”, a 21% „raczej nie”. Z kolei 3% badanych zdecydowanie poparło tę ideę.
Badania te sugerują, że opinia Polaków na temat Polski bez gotówki jest prawie jednolita i w dużej mierze pozostaje niewzruszona.
Przyszłość płatności: cyfryzacja czy gotówka?
Mimo że całkowite zniesienie gotówki w Polsce w tej chwili wydaje się odległe i nierealne, warto zwrócić uwagę na to, że trend w stronę cyfryzacji jest widoczny i trwały.
Inicjatywa Polska Bezgotówkowa funkcjonuje w Polsce od 7 lat i od początku tej działalności odsetek transakcji bezgotówkowych w Polsce zwiększył się z 32% do ponad 65%. Od początku 2018 roku Polska Bezgotówkowa wsparła finansowo ponad 660 tysięcy terminali. Organizacja podkreśla jednak, że gotówka wciąż ma znaczącą rolę w społeczeństwie oraz gospodarce. Ważnym elementem teraz i w przyszłości będzie znalezienie balansu pomiędzy promowaniem nowoczesnych metod płatności a umożliwieniem dostępu do gotówki dla tych, którzy jej potrzebują. W nadchodzących latach dyskusja na temat przyszłości płatności z całą pewnością będzie się rozwijać.
Źródła:
- https://nbp.pl/
- https://polskabezgotowkowa.pl/
- https://www.wp.pl/
- https://ibris.pl/