Eksperci alarmują: Pieniądze z programu Czyste Powietrze powinny trafić gdzie indziej! Efekt byłby potężny
Czy program „Czyste Powietrze” rzeczywiście odpowiada na potrzeby Polaków? Choć dotychczas na termomodernizację domów wydano miliardy złotych, to wciąż brakuje rozwiązań systemowych i odpowiedniego wsparcia dla budynków wielorodzinnych. Eksperci uważają, że punktowe działania to za mało, by realnie poprawić jakość powietrza.
Z tego artykułu dowiesz się:
Powrócił program „Czyste Powietrze”, ale stare problemy pozostały
W listopadzie pojawiła się informacja o zawieszeniu programu dotacyjnego „Czyste Powietrze” – nabór wniosków został wstrzymany ze względu na ogromną skalę nadużyć, których dopuszczali się głównie nieuczciwi instalatorzy oraz sprzedawcy pomp ciepła. Ministerstwo Klimatu i Środowiska zapowiedziało wprowadzenie kluczowych zmian w regulaminie, które miały skutecznie ochronić beneficjentów przed nieuczciwymi działaniami niektórych firm. Program „Czyste Powietrze” powrócił pod koniec marca. Polacy mogą skorzystać z dofinansowania na termomodernizację domu, a w puli jest aż 10 miliardów złotych.
Zgodnie z zapowiedziami ministerstwa, w regulaminie pojawiło się kilka istotnych zmian. Chodzi przede wszystkim o wycofanie dotacji na kotły gazowe i olejowe, zaostrzenie wymagań wobec potencjalnych beneficjentów oraz obniżenie progu termomodernizacji do zapotrzebowania na energię użytkową powyżej 80 kWh/m². Nie wszystkim ekspertom podobają się te zmiany – ich zdaniem nowy regulamin wcale nie wyeliminował największych zagrożeń.
Niestety, zmiany w regulaminie nie rozwiążą problemów beneficjentów, którzy zostali poszkodowani w poprzednich edycjach programu na skutek działań nieuczciwych wykonawców. Część pieniędzy z „Czystego Powietrza” została wydana na zakup pomp ciepła wątpliwej jakości, które są nieefektywne, a w niektórych przypadkach nieprzystosowane do charakterystyki danych budynków.
Polska skupia się na punktowych działaniach. Czy to błąd?
Dyrektor Programu Miasta w Forum Energii, Anita Cieślicka, zwraca uwagę, że w publicznej debacie o termomodernizacji i efektywności energetycznej podejmuje się tylko rozwiązania punktowe i związane z nimi programy dotacyjne. Wciąż zbyt mało uwagi poświęca się działaniom systemowym i dostosowaniu budynków do potrzeb ich użytkowników. Żeby poprawić efektywność energetyczną takich budynków, konieczna jest ich kompleksowa termomodernizacja.
Istotna w kontekście ograniczenia emisji dwutlenku węgla jest nie tylko modernizacja domów jednorodzinnych, ale także budynków wielorodzinnych – w tym kamienic i bloków z wielkiej płyty. Na dużych osiedlach z lat 70. i 80. mieszka dziś około 10 milionów ludzi. Okazuje się, że zmodernizowanie 1% polskich budynków może się wiązać z poprawą efektywności energetycznej nawet 25% mieszkań zlokalizowanych w kraju nad Wisłą. Zdaniem ekspertów z Polskiej Izby Budownictwa jest to najbardziej opłacalny cel renowacji budynków.
Chociaż w Polsce w ciągu ostatnich dwudziestu lat ocieplono sporo bloków mieszkalnych z wielkiej płyty, to nie wszędzie udało się ograniczyć straty ciepła ze względu na przestarzałą wentylację czy źle wykonane docieplenia. Prawidłowa i kompleksowa termomodernizacja budynku powinna przyczynić się do ograniczenia strat energii o około 33–47%, co wiąże się ze zmniejszeniem rachunków za ogrzewanie o 1400–2700 zł w skali roku.
Czy program „Czyste Powietrze” wymaga reformy?
Termomodernizacja budynków mieszkalnych prowadzi nie tylko do obniżenia rachunków za ogrzewanie, ale także do redukcji emisji gazów cieplarnianych, co jest korzystne dla środowiska. Poza tym nieruchomość zyskuje na wartości, a jej mieszkańcy mogą oddychać czystszym i zdrowszym powietrzem. Zarządcy oraz właściciele budynków wielorodzinnych nie mają dzisiaj zbyt wielu możliwości na zdobycie dofinansowania do termomodernizacji obiektów. Dopłaty w ramach programu „Czyste Mieszkanie” są niewystarczające, a zasady ich przyznawania bywają skomplikowane.
Dyrektor Programu Miasta w Forum Energii proponuje kolejną reformę projektu „Czyste Powietrze”. Anita Cieślicka uważa, że program powinien koncentrować się na termomodernizacji budynków jednorodzinnych oraz wsparciu inwestycji w odnawialne źródła energii. Twórcy „Czystego Powietrza” powinni zadbać też o możliwość centralnego zarządzania i koordynowania projektu. Jej zdaniem na właścicieli najbardziej energochłonnych budynków należy nałożyć obowiązek ich termomodernizacji.