Dostałeś dopłatę z Czystego Powietrza? Z tego powodu musisz oddać pieniądze
Beneficjenci programu Czyste Powietrze mogą otrzymać dotacje na wymianę starych pieców na ekologiczne źródła ciepła oraz na prace związane z termomodernizacją budynku. Jednak w przypadku kontroli i stwierdzenia nieprawidłowości konieczne jest zwrócenie części lub całości otrzymanych środków – w zależności od konkretnej sytuacji i skali odstępstw od umowy. Zakład Ubezpieczeń Społecznych i Krajowa Administracja Skarbowa współpracują z WFOŚiGW przy kontrolach.
- Miliony złotych do zwrotu w ramach programu Czyste Powietrze
- Czyste Powietrze, lista ZUM i wymagania dotyczące sprzętu
- Kontrole NFOŚiGW i WFOŚiGW we współpracy z ZUS i KAS
- Jak wygląda kontrola z programu Czyste Powietrze?
Miliony złotych do zwrotu w ramach programu Czyste Powietrze
W 2024 roku oraz w pierwszym kwartale 2025 roku NFOŚiGW wypowiedział już 1,4 tys. umów zawartych w ramach programu Czyste Powietrze, a w 652 przypadkach zdecydowano się na pomniejszenie dotacji – podał Dziennik Gazeta Prawna. Łącznie do zwrotu skierowano aż 40,9 mln zł.
Najczęstszymi przyczynami są niedotrzymane terminy realizacji, niezgodność z dokumentacją, niespełnienie wymogów technicznych sprzętu, brak efektów ekologicznych i energetycznych, zmiana użytkowania budynku czy niezgodne z zasadami programu pozostawienie w budynku i użytkowanie nieefektywnych źródeł energii, takich jak kominki, czy tzw. kopciuchy.
Liczne kontrole przeprowadzane przez przedstawicieli programu i rządu w dużej mierze wynikają z ogromnych nadużyć i oszustw, które miały miejsce w ciągu ostatnich lat. Czyste Powietrze ostrzega także beneficjentów przed nieuczciwymi firmami i wykonawcami, którzy wykorzystują program do własnych korzyści.
Czyste Powietrze, lista ZUM i wymagania dotyczące sprzętu
Zasady programu Czyste Powietrze ściśle określają wymagania dotyczące sprzętów, które mogą zostać objęte dofinansowaniem. Urządzenia, które kwalifikują się do dotacji, znajdują się na liście Zielonych Urządzeń i Materiałów (ZUM), dostępnej na stronie internetowej finansowanej przez NFOŚiGW – lista-zum.ios.edu.pl. Lista ta współtworzona jest przez producentów urządzeń i stanowi pomoc dla wnioskodawców Czystego Powietrza. Obejmuje wyłącznie urządzenia spełniające określone wymogi, zgodne z ekoprojektem i posiadające odpowiednie certyfikaty. Dofinansowanie przysługuje tylko na urządzenia znajdujące się na liście, muszą być też fabrycznie nowe, zgodne z normami, a w razie potrzeby certyfikowane.
NFOŚiGW podkreśla, że instalacja urządzeń niespełniających odpowiednich parametrów technicznych jest uznawana za naruszenie warunków umowy o dofinansowanie. Zakup niecertyfikowanego sprzętu, który nie spełnia wymagań, jest podstawą do utraty dotacji i rozwiązania umowy.
Kontrole NFOŚiGW i WFOŚiGW we współpracy z ZUS i KAS
NFOŚiGW oraz WFOŚiGW regularnie przeprowadzają kontrole inwestycji realizowanych w ramach programu Czyste Powietrze. Ich celem jest weryfikacja zgodności realizacji z zasadami programu – w tym również upewnienie się, czy zakupione urządzenia spełniają wymagania techniczne.
W procesie kontrolowania beneficjentów i rozliczeń WFOŚiGW współpracuje z ZUS i KAS, szczególnie w celu weryfikacji dochodów, od których w programie zależy wysokość uzyskanego wsparcia – im niższy dochód, tym wyższa dotacja. Zaniżanie dochodów lub ukrywanie przychodów, np. z działalności gospodarczej, jest kolejną i istotną podstawą do cofnięcia lub zmniejszenia otrzymanego dofinansowania.
Jak wygląda kontrola z programu Czyste Powietrze?
Okres trwałości programu Czyste Powietrze wynosi 5 lat od zakończenia inwestycji – przez cały ten czas przedsięwzięcie może zostać skontrolowane. Może też odbyć się jeszcze przed wypłatą środków lub przed zawarciem umowy, ale po złożeniu wniosku.
Jak informuje Czyste Powietrze, w czasie okresu trwałości nie wolno:
- zmieniać przeznaczenia budynku/lokalu;
- demontować urządzeń lub wyrobów budowlanych zakupionych i zainstalowanych w ramach programu, chyba że konieczna jest wymiana wadliwych urządzeń/materiałów na inne, ale nie gorsze od zdemontowanych;
- instalować dodatkowych źródeł ciepła, które nie spełniają warunków szczegółowo opisanych w programie.
W ramach kontroli można spodziewać się weryfikacji finansowej i technicznej, w szczególności oryginałów złożonych dokumentów, zgodności realizacji z umową i oględzin na miejscu w celu sprawdzenia urządzeń i materiałów. Może ona odbyć się na miejscu u beneficjenta lub bez wizyty i w tym przypadku beneficjent może zostać wezwany do dostarczenia dodatkowych dokumentów.
Beneficjenci zawsze są informowani o proponowanym terminie kontroli, warto jednak w tym miejscu zaznaczyć, że jeśli nie dojdzie ona do skutku dwukrotnie, WFOŚiGW ma prawo wypowiedzieć umowę.
Źródła
- https://wfosigw.pl/
- https://czystepowietrze.gov.pl/
- https://lista-zum.ios.edu.pl/