Masz fotowoltaikę sprzed 2016 roku? Zapłacisz zupełnie nową opłatę
Fotowoltaika od lat cieszy się w Polsce ogromną popularnością, zarówno wśród gospodarstw domowych, jak i firm. Choć systemy OZE miały być inwestycją przyszłości, właściciele starszych paneli – szczególnie tych zamontowanych przed 2016 rokiem – mogą niebawem stanąć w obliczu nowych kosztów. Ministerstwo Klimatu i Środowiska zapowiada wprowadzenie obowiązkowej opłaty recyklingowej, która obejmie instalacje fotowoltaiczne starszego typu. Co się zmienia, kto zapłaci i kiedy nowe przepisy wejdą w życie?
Na czym polega zmiana?
Ministerstwo Klimatu i Środowiska pracuje nad nowelizacją ustawy o zużytym sprzęcie elektrycznym i elektronicznym. Projekt przewiduje wprowadzenie obowiązkowej opłaty recyklingowej dla właścicieli starszych paneli fotowoltaicznych – tych, które zostały wprowadzone do obrotu między 13 sierpnia 2005 r. a 31 grudnia 2015 r. Do tej pory recykling takich paneli nie był jednoznacznie uregulowany, a koszty ich utylizacji mogły spoczywać na barkach gmin lub samych użytkowników.
Zgodnie z projektem, nowe przepisy mają objąć instalacje, które nie były wcześniej objęte systemem odpowiedzialności producenta. Chodzi o sytuacje, gdy panele zostały zamontowane przed wejściem w życie przepisów obligujących producentów do pokrycia kosztów recyklingu. Teraz obowiązek ten zostanie przeniesiony na właścicieli takich instalacji – głównie osoby prywatne i firmy, które zainwestowały w fotowoltaikę ponad dekadę temu.
Zmiana ta jest częścią większej strategii dostosowania się do unijnych regulacji środowiskowych. Nowelizacja ustawy ma uporządkować rynek, ułatwić recykling paneli oraz zapewnić stabilne finansowanie procesu utylizacji, który z roku na rok będzie coraz bardziej powszechny – szczególnie po upływie 25–30 lat żywotności paneli PV.
Dlaczego wprowadzana jest opłata?
Podstawą do wprowadzenia nowej opłaty jest konieczność implementacji unijnej Dyrektywy 2024/884. Polska – podobnie jak inne kraje UE – musi dostosować krajowe przepisy do rozporządzeń unijnych, które precyzują obowiązki związane z recyklingiem zużytego sprzętu elektrycznego i elektronicznego. Dodatkowym impulsem do działania był wyrok Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej z 2022 roku, który zobowiązał państwa członkowskie do uporządkowania zasad finansowania recyklingu paneli PV sprzed 2016 roku.
Unia Europejska kładzie coraz większy nacisk na zasadę „zanieczyszczający płaci”, co oznacza, że koszty związane z demontażem i przetworzeniem zużytego sprzętu powinny być pokrywane przez jego użytkowników lub producentów – w zależności od daty wprowadzenia go do obrotu. W przypadku paneli fotowoltaicznych z lat 2005–2015 uznano, że to właściciele poniosą ten obowiązek.
Wprowadzenie opłaty recyklingowej ma także aspekt praktyczny – pozwala zbudować fundusz, z którego finansowany będzie recykling paneli, gdy te faktycznie zaczną kończyć swój cykl życia. Dzięki temu uniknie się sytuacji, w której państwo lub samorządy zostaną obciążone kosztami utylizacji instalacji zamontowanych dekady wcześniej.
Kogo dotyczy opłata recyklingowa?
Nowe przepisy będą miały zastosowanie do właścicieli paneli PV wprowadzonych na rynek od 13 sierpnia 2005 roku do 31 grudnia 2015 roku – czyli jeszcze przed wejściem w życie obowiązku odpowiedzialności producenta za utylizację sprzętu. Oznacza to, że zarówno osoby prywatne, jak i firmy, które zainwestowały w instalacje fotowoltaiczne przed 2016 rokiem, będą musiały zapłacić dodatkową opłatę związaną z ich przyszłym recyklingiem.
Projekt nowelizacji przewiduje, że opłata będzie miała formę ryczałtu – jednolitej kwoty od instalacji, a nie od liczby paneli czy ich mocy. Szczegóły zostaną jednak doprecyzowane w przepisach wykonawczych, które obecnie są na etapie konsultacji. Kluczowe będzie też ustalenie, czy wszyscy właściciele będą objęci opłatą, czy może zostaną przewidziane wyjątki – np. dla osób fizycznych, które korzystają z paneli wyłącznie na własne potrzeby.
Warto zaznaczyć, że opłata nie obejmie nowych instalacji – zamontowanych po 1 stycznia 2016 roku – ponieważ ich producenci byli już zobowiązani do zabezpieczenia kosztów recyklingu. W ich przypadku koszty zostały wliczone w cenę zakupu i zostały objęte systemem rozszerzonej odpowiedzialności producenta.