Fotowoltaika nie jest wieczna. Zobacz, co czeka Twoje panele po latach
Fotowoltaika od wielu lat cieszy się dużą popularnością. Coraz więcej osób inwestuje w panele, licząc na tańszą energię i niezależność. Polacy zastanawiają się też, co stanie się z tymi modułami za ćwierć wieku, gdy minie okres gwarancji. Czy przestaną działać? Czy będzie trzeba je wymienić? Gdzie i w jaki sposób należy je zutylizować? Poznaj odpowiedzi na najważniejsze pytania.
- Co się dzieje z panelami PV, gdy upłynie okres gwarancji?
- Jak przebiega proces degradacji paneli fotowoltaicznych?
- Co zrobić z panelami po 25 latach? Utylizacja i recykling
- Jak wydłużyć żywotność modułów fotowoltaicznych?
Co się dzieje z panelami PV, gdy upłynie okres gwarancji?
Przeciętny okres działalności paneli fotowoltaicznych wynosi 25 lat. Nie oznacza to jednak, że po tym czasie moduły przestają działać. Wręcz przeciwnie – wiele instalacji pracuje znacznie dłużej, choć z niższą sprawnością. Średni spadek wydajności to około 0,5–0,8% rocznie, co oznacza, że po 25 latach panele wciąż zachowują od 80 do 87% pierwotnej mocy.
Ich dalsza przydatność jest uzależniona między innymi od warunków eksploatacji – promieniowania UV, temperatur, wilgoci, a także jakości montażu i regularnej konserwacji. Panele nie wyłączą się z dnia na dzień – ich wydajność spada stopniowo. Niektóre moduły mogą pracować nawet 40 lat – o ile są odpowiednio użytkowane.
Powinniśmy jednak pamiętać, że im starsze panele, tym większe ryzyko mikrouszkodzeń, korozji czy powstawania tzw. hotspotów. Po upływie dwudziestu pięciu lat nasza instalacja nie będzie już tak sprawna, jak na początku. Gdy kończy się okres gwarancji, nadchodzi moment, by zastanowić się nad wymianą paneli na nowe oraz utylizacją starych ogniw. W tym artykule tłumaczymy, co zrobić ze zużytymi panelami fotowoltaicznymi.
Jak przebiega proces degradacji paneli fotowoltaicznych?
Panele PV narażone są na wiele czynników, które stopniowo wpływają na ich sprawność. Słońce, które daje im energię, jednocześnie im szkodzi – promieniowanie UV degraduje warstwy ochronne. Z czasem tracą one przezroczystość i elastyczność, co ogranicza dopływ światła do ogniw.
Ważną rolę odgrywają także zmiany temperatury. Mróz i upał mogą prowadzić do naprężeń mechanicznych i mikropęknięć, które z czasem kumulują się i pogarszają jakość pracy paneli. W klimacie umiarkowanym, takim jak w Polsce, ten proces odpowiada za około 0,5–1% degradacji rocznie.
Kolejnym wrogiem instalacji PV jest wilgoć, która przy mikrouszkodzeniach może wnikać do wnętrza paneli. Jej obecność sprzyja korozji styków i zjawisku PID, czyli potencjalnej degradacji indukowanej, która może obniżyć moc instalacji nawet o 20%. Panele są też podatne na uszkodzenia mechaniczne – grad, silny wiatr czy nieprawidłowy montaż potrafią znacznie skrócić ich żywotność. Przeczytaj ten artykuł, by poznać najczęstsze awarie fotowoltaiki.
Co zrobić z panelami po 25 latach? Utylizacja i recykling
Gdy okres eksploatacji paneli fotowoltaicznych dobiega końca, pojawia się ważne pytanie – co dalej? Nie możemy traktować modułów tak, jak zwykłych odpadów – zawierają one zarówno cenne, jak i szkodliwe substancje. Średni koszt utylizacji jednego kilograma paneli to około 1,5 zł. Typowa instalacja o mocy 10 kW waży ok. 540 kg, co oznacza koszt rzędu 810 zł – pod warunkiem, że sami dostarczymy zużyty sprzęt do punktu odbioru. Jeśli potrzebujemy transportu, cena wzrośnie średnio o 2,5 zł za kilometr.
Nowoczesne metody recyklingu pozwalają na odzyskiwanie krzemu, szkła, aluminium, a nawet metali szlachetnych znajdujących się w panelach fotowoltaicznych. Eksperci uważają, że do 2030 roku możliwe będzie odzyskanie materiałów ze zużytej fotowoltaiki o łącznej wartości 450 mln dolarów, co pozwoli na produkcję 60 milionów nowych modułów PV.
Wymiana paneli fotowoltaicznych na nowe to poważny wydatek – inwestor będzie musiał wydać na ten cel nawet kilkadziesiąt tysięcy złotych. Nowe moduły kosztują od 10 000 do 30 000 zł. Do tego trzeba doliczyć elementy montażowe (1 000–2 500 zł) i opłatę za usługi instalacyjne (3 000–8 000 zł).
Jak wydłużyć żywotność modułów fotowoltaicznych?
Inwestor może skutecznie spowolnić proces starzenia się paneli. Moduły mogą pracować dłużej, niż sugeruje producent, ale by było to możliwe, ich właściciel musi przestrzegać kilku zasad, takich jak:
- Wybór wysokiej jakości paneli – najlepiej postawić na certyfikowane moduły z długą gwarancją i zabezpieczeniami UV.
- Profesjonalny montaż – warto zadbać o odpowiedni kąt nachylenia modułów oraz solidne mocowanie.
- Regularna konserwacja – właściciel powinien czyścić panele co kilka miesięcy, szczególnie w okresach pylenia lub suszy.
- Monitoring instalacji – systemy alarmujące o spadkach wydajności pozwolą na szybkie wykrycie ewentualnych usterek.
Dzięki tym praktykom można znacząco wydłużyć żywotność paneli i sprawić, że moduły będą nam służyć jeszcze długo po zakończeniu okresu gwarancyjnego. Utrzymanie wydajności na wysokim poziomie to nie tylko oszczędność, ale też większy zwrot z inwestycji.