Sąsiad nie usuwa eternitu, a Ty masz dzieci? Prawo jest w tej sytuacji jednoznaczne
Sąsiad ma dach z eternitu, a Ty martwisz się o zdrowie swojej rodziny? Masz rację – azbest to groźna substancja, której pył może prowadzić do poważnych chorób, w tym nowotworów. Choć dach na cudzej posesji to „czyjaś sprawa”, konsekwencje mogą dosięgnąć także Ciebie. Co możesz zrobić, jeśli sąsiad ignoruje zagrożenie i nie zamierza usunąć starego pokrycia? Sprawdź, jakie masz prawa i gdzie szukać pomocy.
- List od zaniepokojonej czytelniczki: dach sąsiada z eternitu
- Dlaczego azbest jest niebezpieczny i kiedy staje się realnym zagrożeniem?
- Azbest w Polsce – zakazy, obowiązki i plany usunięcia do 2032 roku
- Obowiązki właścicieli nieruchomości z azbestem – coroczne zgłoszenia i konsekwencje zaniedbań
- Co można zrobić, gdy sąsiad nie usuwa zniszczonego dachu z azbestu?
List od zaniepokojonej czytelniczki: dach sąsiada z eternitu
Otrzymaliśmy wiadomość od pani Marty, która podzieliła się z nami swoją sytuacją:
„Mój sąsiad nadal ma na dachu stare płyty z eternitu. Dach wygląda na zniszczony, a ja coraz bardziej boję się o zdrowie swoje i dzieci. Wiem, że eternit zawiera azbest, który może być rakotwórczy. Próbowałam już rozmawiać z sąsiadem, spokojnie tłumaczyć, że to zagrożenie nie tylko dla nas, ale i dla niego. Niestety, on ignoruje moje uwagi i twierdzi, że to jego prywatna sprawa. Czuję się bezsilna, zwłaszcza gdy moje dzieci bawią się w ogrodzie. Czy rzeczywiście narażamy się na niebezpieczeństwo? Czy mogę jakoś wpłynąć na tę sytuację? Proszę o pomoc.”
Historia pani Marty nie jest odosobniona – podobne obawy ma wiele osób w Polsce. I trudno się dziwić, bo zdrowie rodziny to sprawa najwyższej wagi. Czy zniszczony dach z azbestem może zagrażać otoczeniu? Jakie kroki można podjąć, gdy sąsiad ignoruje problem? Wyjaśniamy, co mówią przepisy i gdzie szukać wsparcia.
Dlaczego azbest jest niebezpieczny i kiedy staje się realnym zagrożeniem?
Eternit, czyli mieszanka cementu i azbestu, był powszechnie stosowany w Polsce do lat 90. XX wieku. Z tego materiału powstawały m.in. pokrycia dachowe, elewacje i rury. Światowa Organizacja Zdrowia WHO uznaje azbest za substancję rakotwórczą. Jest on zaliczany do najbardziej niebezpiecznych zanieczyszczeń na świecie, a jego mikroskopijne włókna są niemal niezniszczalne. Po przedostaniu się do płuc mogą tam pozostać na zawsze, co zwiększa ryzyko poważnych schorzeń. Z kolei po połknięciu są wydalane i nie stanowią zagrożenia.
Wdychanie włókien azbestowych może prowadzić do duszności, przewlekłego kaszlu, pylicy azbestowej, raka płuc oraz zapalenia opłucnej. Co ważne, objawy tych chorób mogą pojawić się dopiero po około 30 latach od kontaktu z azbestem.
Pani Marta w swoim liście zaznaczyła, że dach sąsiada jest mocno zniszczony. To bardzo istotna informacja – największe ryzyko występuje wtedy, gdy eternit jest uszkodzony, np. pęka lub się kruszy. W takiej sytuacji cząstki azbestu mogą być przenoszone z wiatrem na pobliskie posesje. Choć sam fakt istnienia dachu z eternitu u sąsiada nie musi oznaczać zagrożenia, kluczowy jest jego stan techniczny i to, czy materiał zaczyna pylić.
Azbest w Polsce – zakazy, obowiązki i plany usunięcia do 2032 roku
Wszystkie odmiany azbestu – krokidolit, amosyt i chryzotyl – zostały w 1996 roku oficjalnie uznane za substancje rakotwórcze. Rok później, w 1997, w Polsce wprowadzono zakaz produkcji, importu i obrotu wyrobami zawierającymi azbest. Zgodnie z obowiązującymi przepisami, każdy materiał zawierający więcej niż 0,1% azbestu traktowany jest jako odpad niebezpieczny, którego usuwanie musi być przeprowadzone zgodnie z surowymi zasadami. Samodzielne usuwanie azbestu jest zabronione – mogą to robić wyłącznie wyspecjalizowane firmy posiadające odpowiednie uprawnienia.
W 2002 roku Rada Ministrów przyjęła specjalny program usuwania azbestu i jego wyrobów z terytorium Polski. Program ten jest realizowany w latach 2003–2032, co oznacza, że do końca 2032 roku wszystkie budynki w Polsce powinny zostać oczyszczone z azbestu, a materiał ten unieszkodliwiony.
Według danych Najwyższej Izby Kontroli, w pięciu województwach – lubuskim, łódzkim, małopolskim, mazowieckim i warmińsko-mazurskim – zinwentaryzowano już blisko 4,4 mln ton azbestu. To jednak zaledwie połowa z szacowanych 8,5 mln ton znajdujących się w całym kraju. Obecne tempo działań wskazuje, że Polska może nie zdążyć z realizacją celu do 2032 roku.
Obowiązki właścicieli nieruchomości z azbestem – coroczne zgłoszenia i konsekwencje zaniedbań
Zgodnie z Rozporządzeniem Ministra Gospodarki, Pracy i Polityki Społecznej z dnia 2 kwietnia 2004 r., każdy właściciel nieruchomości, na której znajduje się azbest, ma obowiązek zgłoszenia tego faktu do 31 stycznia każdego roku. Obowiązkowa coroczna inwentaryzacja polega na dokładnym spisie wszystkich wyrobów azbestowych znajdujących się na posesji.
W przypadku uszkodzenia dachu (np. pęknięcia, kruszenia się) i możliwości emisji włókien azbestowych do otoczenia, wyniki oceny mogą wskazywać na konieczność bezzwłocznego usunięcia materiału.
Formularz zgłoszeniowy można znaleźć w urzędzie gminy, na stronie internetowej urzędu lub w Biuletynie Informacji Publicznej. Zgłoszenie można również złożyć elektronicznie.
Brak zgłoszenia obecności azbestu może skutkować poważnymi konsekwencjami:
- utrata możliwości uzyskania dofinansowania na termomodernizację w ramach programu „Czyste Powietrze”;
- brak szans na dofinansowanie usunięcia i utylizacji azbestu;
- nałożeniem kar finansowych od 10 000 do 20 000 zł;
- koniecznością samodzielnego pokrycia pełnych kosztów demontażu azbestu.
Warto także pamiętać, że osoby produkujące lub wykorzystujące wyroby zawierające azbest mogą podlegać karze ograniczenia wolności albo nawet więzienia – od 3 miesięcy do 5 lat.
Co można zrobić, gdy sąsiad nie usuwa zniszczonego dachu z azbestu?
W 2025 roku obowiązujące przepisy nie nakładają automatycznego obowiązku usunięcia dachu z azbestu wyłącznie z powodu jego złego stanu technicznego. Decyzja o konieczności demontażu zależy od wyników oceny technicznej oraz działań odpowiednich organów administracyjnych.
W przypadku podejrzenia zagrożenia zdrowia można jednak podjąć konkretne działania:
- Zgłoszenie do urzędu gminy: Warto poinformować urząd gminy o pogarszającym się stanie azbestowego dachu sąsiada, wskazując na potencjalne ryzyko dla zdrowia mieszkańców. Gmina ma obowiązek nadzoru nad wyrobami zawierającymi azbest i może zlecić ocenę stanu technicznego lub nakazać ich usunięcie.
- Zgłoszenie do inspekcji sanitarnej lub nadzoru budowlanego: W przypadku, gdy dach ewidentnie zagraża zdrowiu – np. przez uwalnianie pyłu azbestowego – sprawę można zgłosić do powiatowej stacji sanitarno-epidemiologicznej albo powiatowego inspektora nadzoru budowlanego. Organy te mają prawo przeprowadzić kontrolę i – jeśli zajdzie taka potrzeba – nakazać demontaż szkodliwego materiału.
Źródła
- https://www.gov.pl/web/psse-wrzesnia/azbest
- https://www.nik.gov.pl/aktualnosci/usuwanie-azbestu.html