Sąsiad nie chce zdjąć eternitu ze swojego dachu? Możesz go do tego zmusić
Twój sąsiad ma dach z eternitu, a Ty obawiasz się o zdrowie swojej rodziny? Słusznie – azbest to niebezpieczny materiał, którego pył może prowadzić do ciężkich schorzeń, w tym raka. Mimo że dach na posesji sąsiada to jego sprawa, skutki mogą dotknąć również Ciebie. Co zrobić, gdy sąsiad lekceważy zagrożenie i nie planuje usunięcia starego dachu? Dowiedz się, jakie masz prawa i gdzie szukać wsparcia.
- Jak radzić sobie z sąsiadem ignorującym azbest?
- Zagrożenia związane z uszkodzonym eternitem
- Azbest w Polsce: zakaz i wyzwania usuwania
- Obowiązki właścicieli nieruchomości z azbestem
- Kiedy należy zgłosić dach z azbestem?
Jak radzić sobie z sąsiadem ignorującym azbest?
Otrzymaliśmy wiadomość od pani Marty, która opisała nam swoją sytuację:
„Mój sąsiad wciąż posiada na dachu stare płyty z eternitu. Dach wygląda na uszkodzony, a ja coraz bardziej obawiam się o zdrowie swoje i dzieci. Jestem świadoma, że eternit zawiera azbest, który może być rakotwórczy. Próbowałam już rozmawiać z sąsiadem, spokojnie wyjaśniać, że to zagrożenie nie tylko dla nas, ale i dla niego. Niestety, on lekceważy moje uwagi i twierdzi, że to jego osobista sprawa. Czuję się bezradna, zwłaszcza gdy moje dzieci bawią się w ogrodzie. Czy rzeczywiście narażamy się na niebezpieczeństwo? Czy mogę jakoś wpłynąć na tę sytuację? Proszę o pomoc.”
Historia pani Marty nie jest odosobniona – wiele osób w Polsce ma podobne obawy. I nie ma się czemu dziwić, bo zdrowie rodziny to sprawa najwyższej wagi. Czy uszkodzony dach z azbestem może zagrażać otoczeniu? Jakie działania można podjąć, gdy sąsiad ignoruje problem? Wyjaśniamy, co mówią przepisy i gdzie szukać wsparcia.
Zagrożenia związane z uszkodzonym eternitem
Eternit, będący kompozycją cementu i azbestu, był szeroko używany w Polsce aż do lat 90. XX wieku. Z tego tworzywa wytwarzano m.in. dachy, elewacje oraz rury. Światowa Organizacja Zdrowia WHO klasyfikuje azbest jako substancję o działaniu rakotwórczym. Jest on uznawany za jedno z najbardziej szkodliwych zanieczyszczeń na świecie, a jego mikroskopijne włókna są prawie niezniszczalne. Po dostaniu się do płuc mogą tam pozostać na zawsze, co zwiększa prawdopodobieństwo wystąpienia poważnych chorób. Natomiast po połknięciu są wydalane i nie stanowią zagrożenia.
Wdychanie włókien azbestu może wywołać duszności, przewlekły kaszel, pylicę azbestową, nowotwór płuc oraz zapalenie opłucnej. Co istotne, symptomy tych dolegliwości mogą ujawnić się dopiero po około 30 latach od kontaktu z azbestem.
Pani Marta w swoim liście podkreśliła, że dach sąsiada jest poważnie uszkodzony. To niezwykle ważna informacja – największe zagrożenie pojawia się, gdy eternit jest uszkodzony, np. pęka lub się łamie. W takim przypadku cząsteczki azbestu mogą być roznoszone przez wiatr na sąsiednie działki. Choć samo posiadanie dachu z eternitu przez sąsiada nie musi stanowić zagrożenia, kluczowy jest jego stan techniczny i to, czy materiał zaczyna pylić.
Azbest w Polsce: zakaz i wyzwania usuwania
Wszystkie typy azbestu – krokidolit, amosyt oraz chryzotyl – zostały w 1996 roku oficjalnie uznane za substancje powodujące raka. Rok później, w 1997, w Polsce wprowadzono zakaz produkcji, importu oraz handlu produktami zawierającymi azbest. Zgodnie z obowiązującymi zasadami, każdy materiał zawierający więcej niż 0,1% azbestu jest traktowany jako odpad niebezpieczny, którego usuwanie musi odbywać się zgodnie z surowymi przepisami. Samodzielne usuwanie azbestu jest niedozwolone – mogą to robić wyłącznie wyspecjalizowane firmy posiadające odpowiednie zezwolenia.
W 2002 roku Rada Ministrów przyjęła specjalny program usuwania azbestu i jego produktów z terytorium Polski. Program ten jest realizowany w latach 2003–2032, co oznacza, że do końca 2032 roku wszystkie budynki w Polsce powinny zostać oczyszczone z azbestu, a materiał ten unieszkodliwiony.
Zgodnie z danymi Najwyższej Izby Kontroli, w pięciu województwach – lubuskim, łódzkim, małopolskim, mazowieckim oraz warmińsko-mazurskim – zinwentaryzowano już blisko 4,4 mln ton azbestu. To jednak tylko połowa z szacowanych 8,5 mln ton znajdujących się w całej Polsce. Obecne tempo działań sugeruje, że Polska może nie zdążyć z realizacją celu do 2032 roku.
Obowiązki właścicieli nieruchomości z azbestem
Na podstawie Rozporządzenia Ministra Gospodarki, Pracy i Polityki Społecznej z dnia 2 kwietnia 2004 r., właściciele nieruchomości zawierających azbest muszą zgłosić ten fakt do dnia 31 stycznia każdego roku. Coroczna obowiązkowa inwentaryzacja polega na szczegółowym rejestrze wszystkich materiałów azbestowych na terenie posesji.
Jeśli dach jest uszkodzony (np. pęknięcia, kruszenia się) i istnieje ryzyko uwolnienia włókien azbestowych do środowiska, wyniki oceny mogą sugerować natychmiastowe usunięcie materiału.
Formularz zgłoszeniowy jest dostępny w urzędzie gminy, na stronie internetowej urzędu lub w Biuletynie Informacji Publicznej. Istnieje również możliwość złożenia zgłoszenia drogą elektroniczną.
Niezgłoszenie obecności azbestu może prowadzić do poważnych konsekwencji:
- utrata możliwości uzyskania dofinansowania na termomodernizację w ramach programu „Czyste Powietrze”;
- brak możliwości uzyskania dofinansowania na usunięcie i utylizację azbestu;
- nałożenie kar pieniężnych od 10 000 do 20 000 zł;
- konieczność samodzielnego pokrycia całkowitych kosztów demontażu azbestu.
Należy także pamiętać, że osoby produkujące lub używające wyrobów zawierających azbest mogą być narażone na karę ograniczenia wolności lub nawet karę więzienia od 3 miesięcy do 5 lat.
Kiedy należy zgłosić dach z azbestem?
W 2025 roku aktualne przepisy nie wprowadzają automatycznego wymogu usunięcia dachu z azbestu tylko ze względu na jego zły stan techniczny. Decyzja o konieczności demontażu opiera się na wynikach oceny technicznej oraz działaniach właściwych organów administracyjnych.
W przypadku podejrzenia zagrożenia dla zdrowia można jednak podjąć konkretne kroki:
- Zgłoszenie do urzędu gminy: Warto poinformować urząd gminy o pogarszającym się stanie dachu z azbestu u sąsiada, wskazując na potencjalne niebezpieczeństwo dla zdrowia mieszkańców. Gmina ma obowiązek nadzoru nad produktami zawierającymi azbest i może zlecić ocenę ich stanu technicznego lub nakazać ich usunięcie.
- Zgłoszenie do inspekcji sanitarnej lub nadzoru budowlanego: W sytuacji, gdy dach wyraźnie zagraża zdrowiu – na przykład przez wydzielanie pyłu azbestowego – sprawę można zgłosić do powiatowej stacji sanitarno-epidemiologicznej albo powiatowego inspektora nadzoru budowlanego. Organy te mają prawo przeprowadzić kontrolę i – jeśli sytuacja tego wymaga – nakazać demontaż niebezpiecznego materiału.
Źródła:
- https://www.gov.pl/web/psse-wrzesnia/azbest
- https://www.nik.gov.pl/aktualnosci/usuwanie-azbestu.html