Sąsiad ma eternitowy dach i nie chce się go pozbyć. Jakie kroki prawne można podjąć?
Wiele osób w Polsce wciąż mieszka w budynkach pokrytych eternitem, czyli materiałem, który budzi kontrowersje z uwagi na zawartość azbestu. Azbestowy pył ma negatywny wpływ na zdrowie, może nawet przyczyniać się do zachorowania na nowotwór. Czy dach sąsiada pokryty azbestem stanowi zagrożenie? Co zrobić, jeśli sąsiad nie chce usunąć azbestowego dachu, a Ty martwisz się o zdrowie swoje i bliskich? Z takimi wątpliwościami mierzy się jedna z naszych czytelniczek.
Z tego artykułu dowiesz się:
List od zmartwionej czytelniczki. Sąsiad nie chce zlikwidować eternitowego dachu
W wiadomości od pani Marty, którą otrzymała nasza redakcja, możemy przeczytać:
Mój sąsiad ma na domu stary, eternitowy dach. Wygląda na zniszczony, a ja martwię się o zdrowie swoje i moich dzieci. Słyszałam, że eternit zawiera azbest, który może nawet powodować raka! Nie jestem osobą konfliktową, kilka razy próbowałam z nim rozmawiać, tłumaczyć, że eternit może być niebezpieczny również dla niego, ale on nie chce mnie słuchać. Uparcie powtarza, że „to jego sprawa, co ma na swoim dachu” i nie zamierza z nic z tym zrobić. Czuję się bezradna, martwię się za każdym razem, gdy dzieciaki wychodzą na ogródek. Czy ten azbest naprawdę nam szkodzi? Mogę coś zrobić w takiej sytuacji? Jakie mam prawa? Bardzo proszę o pomoc i radę.
Problem opisany przez panią Martę nie jest odosobniony – z podobnymi wątpliwościami mierzy się wiele osób w Polsce. Jej obawy nie są bezpodstawne – zdrowie zawsze powinno być najważniejsze. Czy eternit z dachu sąsiada może szkodzić? Co można zrobić, gdy sąsiad ma dach z azbestu i nie zamierza nic z tym zrobić? Postaramy się odpowiedzieć na te pytania.
Czy eternit jest szkodliwy?
Eternit, czyli cementowo-azbestowe płyty, stanowił popularny materiał w Polsce do lat 90 XX. wieku. Wykonywano z niego płyty pokryciowe na elewacje i dach oraz rury. Światowa Organizacja Zdrowia WHO uznała azbest za substancję rakotwórczą. Azbest jest zaliczany do najgroźniejszych zanieczyszczeń na ziemi, a jego włókna są praktycznie niezniszczalne. Włókna azbestowe są tak cienkie, że po dostaniu się do płuc pozostają tam na zawsze, co może prowadzić do poważnych chorób. Natomiast po dostaniu się do układu pokarmowego nie szkodą organizmowi i są wydalane.
Oprócz duszności i kaszlu powodują poważne choroby, takie jak pylica azbestowa, rak płuc czy zapalenie opłucnej. Skutki wdychania azbestu najczęściej dają o sobie znać po ok. 30 latach od kontaktu z tym szkodliwym dla zdrowia materiałem.
Pani Marta w swojej wiadomości wspomina, że dach sąsiada wygląda na zniszczony. Niestety, największe ryzyko dla zdrowia pojawia się właśnie wtedy, gdy eternit jest uszkodzony – popękany, kruszący się. Jeśli dach sąsiada faktycznie jest w złym stanie, istnieje możliwość, że pył azbestowy przenosi się z wiatrem na posesję czytelniczki i jest wdychany przez nią oraz jej najbliższych. Dla uspokojenia warto nadmienić, że samo sąsiedztwo azbestowego dachu nie stanowi zagrożenia. Istotne jest to, jak bardzo materiał jest zniszczony i czy pyli.
Dach z azbestu – regulacje prawne
Wszystkie rodzaje azbestu, czyli krokidolit, amosyt, chryzotyl w 1996 roku zostały umieszczone na liście czynników rakotwórczych. W 1997 roku w Polsce wprowadzono zakaz produkcji wyrobów z azbestem, obrotu azbestem i wyrobami, które go zawierają oraz sprowadzania azbestu i wyrobów, które go zawierają. Przepisy określają, że wyroby zawierające ponad 0,1% azbestu są uznawane za odpady azbestowe, co oznacza, że ich usuwanie podlega szczególnym regulacjom. Azbestu nie można demontować i wywozić samodzielne – zajmują się tym wyspecjalizowane firmy.
Natomiast w 2002 roku Rada Ministrów przyjęła Program usuwania azbestu i wyrobów zawierających azbest stosowanych na terytorium Polski. Realizacja programu przyjęta została na lata 2003-2032. Oznacza to, że zgodnie z planemdo końca 2032 roku azbest powinien zostać zlikwidowany ze wszystkich budynków na terenie Polski, a następnie unieszkodliwiony.
Jak podaje Najwyższa Izba Kontroli w województwach lubuskim, łódzkim, małopolskim, mazowieckim i warmińsko-mazurskim łącznie zinwentaryzowano już prawie 4,4 mln ton azbestu z blisko 8,5 mln ton znajdujących się na terenie całej Polski. Biorąc pod uwagę tempo przeprowadzanych prac, szacuje się, że Polska nie ma szans na dotrzymanie terminu oczyszczenia kraju z azbestu do wyznaczonego końca 2032 roku.
Obowiązkowy coroczny spis wyrobów azbestowych
Zgodnie z Rozporządzeniem Ministra Gospodarki, Pracy i Polityki Społecznej z dnia 2 kwietnia 2004 r. w sprawie sposobów i warunków bezpiecznego użytkowania i usuwania wyrobów zawierających azbest każdy właściciel budynku, na którego posesji znajduje się azbest, musi zgłosić ten fakt do 31 stycznia każdego roku. Coroczna inwentaryzacja tych materiałów jest obowiązkowa i polega ona na dokładnym spisie wszystkich wyrobów azbestowych znajdujących się w obiekcie.
Jeśli dach jest zniszczony (np. popękany, kruszący się), a włókna azbestowe mogą się uwalniać do powietrza, coroczna ocena powinna wskazywać na konieczność jego natychmiastowego usunięcia.
Formularz zgłoszeniowi dostępny jest w urzędzie gminy, na jego stronie internetowej lub w Biuletynie Informacji Publicznej. Zgłoszenia dokonać można elektronicznie.
Niepoinformowanie urzędu o obecności wyrobów azbestowych w nieruchomości może skutkować:
- brakiem możliwości korzystania z dofinansowania termomodernizacji w ramach programu Czyste Powietrze;
- brakiem możliwości uzyskania dofinansowania na usunięcie i utylizację azbestu;
- karami finansowymi w wysokości od 10 do 20 tys. złotych;
- koniecznością pokrycia pełnych kosztów obowiązkowego usunięcia azbestu.
Natomiast osoby, które produkują lub stosują wyroby azbestowe mogą zostać ukarane ograniczeniem lub pozbawieniem wolności od 3 miesięcy do nawet 5 lat.
Czy sąsiad musi usunąć eternitowy dach?
W 2025 roku nie ma regulacji prawnych, które automatycznie nakładałyby na sąsiada obowiązek usunięcia zniszczonego dachu azbestowego tylko z powodu jego stanu – decyzja zależy od wyniku oceny technicznej i ewentualnych działań organów administracyjnych.
Możliwe jest jednak podjęcie następujących kroków:
- Zgłoszenie do urzędu gminy: Można poinformować urząd gminy o stanie dachu sąsiada, wskazując na potencjalne zagrożenie dla zdrowia. Gmina ma obowiązek monitorowania wyrobów azbestowych na swoim terenie i może nakazać właścicielowi przeprowadzenie oceny lub usunięcie dachu.
- Inspekcja sanitarna lub nadzór budowlany: Jeśli zniszczony dach zagraża zdrowiu poprzez uwalnianie pyłu azbestowego, sprawę można zgłosić do powiatowej stacji sanitarno-epidemiologicznej lub powiatowego inspektora nadzoru budowlanego. Instytucje te mogą przeprowadzić kontrolę i, w razie stwierdzenia naruszeń, wydać nakaz usunięcia wyrobów azbestowych.
Źródła
- https://www.gov.pl/web/psse-wrzesnia/azbest
- https://www.nik.gov.pl/aktualnosci/usuwanie-azbestu.html