Niebezpieczna bakteria w instalacjach solarnych? "To realne zagrożenie"
Podgrzewanie wody użytkowej za pomocą kolektorów słonecznych jest ekologiczne i może okazać się również ekonomiczne, ale – jak w przypadku każdej instalacji wodnej – wiąże się z ryzykiem rozwoju bakterii Legionella. Czym dokładnie jest i jakie niebezpieczeństwo wiąże się z jej obecnością w instalacjach solarnych? Oraz – co najważniejsze – jak skutecznie minimalizować ryzyko wystąpienia Legionelli?
- Legionella – co to jest?
- Choroba legionistów – czy jest groźna?
- Instalacje solarne a ryzyko występowania Legionelli
- Jak minimalizować ryzyko zakażenia Legionellą w instalacjach solarnych?
Legionella – co to jest?
Bakterie Legionella to drobnoustroje występujące naturalnie w środowisku wodnym, w miejscach takich jak rzeki, jeziora czy wilgotny grunt. Żyją w wodzie o temperaturze od 20°C do 45°C, a za najkorzystniejszą dla ich rozmnażania uznaje się temperaturę ok. 30°C. Giną, gdy woda przekracza temperaturę 70°C, w 60°C ich przeżywalność jest ograniczona do kilku sekund, a rozwój ustaje już przy 50°C. Wodne instalacje niskotemperaturowe uważane są za sprzyjające rozwojowi Legionelli.
W odpowiedniej temperaturze wzrost bakterii Legionella trwa od 2 do 6 dni. Z kolei czas między dostaniem się bakterii do organizmu a pojawieniem się pierwszych objawów wynosi zazwyczaj od 2 do 10 dni.
Walka z bakteriami Legionella nie jest łatwa, ponieważ potrafią one tworzyć w rurach film biologiczny, czyli pewnego rodzaju warstwę ochronną, która znacznie ogranicza skuteczność dezynfekcji. W przypadku połknięcia bakterii wraz z wodą, np. podczas mycia zębów, nie stanowi ona zagrożenia. Wnika ona do organizmu poprzez wdychanie aerozolu wodnego (drobne krople np. podczas brania prysznica) i dostaje się do układu oddechowego.
Choroba legionistów – czy jest groźna?
Choroba legionistów, wywoływana przez bakterie Legionella, jest groźna. Śmiertelność w przypadku podjęcia leczenia wynosi 10%, natomiast u osób nieleczonych o osłabionym układzie odpornościowym wzrasta nawet do 80%. Nie warto ryzykować.
Choroba ta jest rodzajem zapalenia płuc. Zazwyczaj rozpoczyna się wysoką gorączką, dreszczami, bólami głowy i mięśni. Następnie pojawiają się trudności w oddychaniu, ból w klatce piersiowej, suchy kaszel, aż w końcu rozwija się ciężkie zapalenie płuc. Do innych objawów, mogących towarzyszyć chorobie legionistów, należą biegunka oraz majaczenie i zaburzenia świadomości.
Instalacje solarne a ryzyko występowania Legionelli
W miesiącach letnich, gdy nasłonecznienie jest wysokie, systemy solarne zazwyczaj podgrzewają wodę do temperatur przekraczających 60-70°C, co skutecznie eliminuje ryzyko rozwoju bakterii. Problem pojawia się natomiast w okresie zimowym lub przy gorszej pogodzie, gdy kolektory nie są w stanie osiągnąć odpowiednio wysokiej temperatury albo po prostu zostają wyłączone z użytku. Takie warunki – niska temperatura oraz zastój wody – tworzy warunki sprzyjające rozwojowi bakterii.
Kolejnym aspektem, związanym z kolektorami solarnymi, który może przyczyniać się do występowania Legionelii, są zbiorniki dwuwężownicowe. Składają się one z górnej wężownicy, zasilanej przez kocioł, oraz dolnej, podłączonej do kolektorów słonecznych. Jeśli podczas najcieplejszych miesięcy w roku kocioł zostanie wyłączony, a kolektory nie podgrzeją całej objętości zbiornika, w dolnej części może dojść do zastoju wody i namnażania bakterii. Również długie okresy nieużywania instalacji znacznie zwiększają to ryzyko.
Dodatkowym czynnikiem ryzyka w instalacjach wodnych są tzw. ślepe odnogi, czyli nieużywane odcinki rur, w których woda stoi przez dłuższy czas. Stanowią one idealne miejsce dla rozwoju bakterii.
Jak minimalizować ryzyko zakażenia Legionellą w instalacjach solarnych?
1. Odpowiednia temperatura wody
Temperatura wody powinna uniemożliwiać rozwój Legionelli i wynosić co najmniej 55°C. W instalacjach solarnych, zwłaszcza zimą, konieczne jest stosowanie dodatkowego źródła ciepła – grzałki elektrycznej lub kotła – aby regularnie przeprowadzać wygrzew antybakteryjny powyżej 70°C. Wiele nowoczesnych systemów solarnych jest wyposażonych w automatyczny sterownik wygrzewu antylegionellowego. Jeśli temperatura spadnie poniżej 20°C Legionella nie ma warunków rozwoju, jednak pozostaje w stanie uśpienia i może ożyć, gdy temperatura wzrośnie.
2. Cyrkulacja wody
Stagnacja wody sprzyja rozwojowi bakterii. Instalacja powinna być wyposażona w pompę cyrkulacyjną i dodatkowy obwód antylegionellowy. Zapewniają one ruch wody i wyrównują temperaturę w całym zbiorniku. Obwód cyrkulacyjny powinien uwzględniać wszystkie punkty czerpalne i zapobiegać tworzeniu ślepych odnóg.
3. Prawidłowa instalacja
Zbyt duża liczba kolektorów w stosunku do niewielkiej pojemności zbiornika może prowadzić do przegrzewów. Natomiast zbyt mały zbiornik może powodować wzrost ciśnienia i problemy z cyrkulacją. Właściwe wyrównoważenie hydrauliczne instalacji zabezpiecza przed strefami o zmniejszonej prędkości przepływu. Fabryczne zestawy solarne gwarantują odpowiednie dopasowanie elementów.
4. Konserwacja
Regularne czyszczenie zbiorników, usuwanie osadów oraz konserwacja elementów systemu są istotne dla utrzymania odpowiedniej higieny i zapobiegania ryzyku rozwoju drobnoustrojów.
Jeśli natomiast dopiero rozważasz kupno kolektorów solarnych do podgrzewania wody, w tym artykule przedstawiamy ceny i porównanie popularnych modeli.