Czy pompa ciepła nadaje się do starego domu bez termomodernizacji?
Wielu właścicieli starych domów marzy o czystym, bezobsługowym ogrzewaniu. Naturalnym kierunkiem wydawałoby się przejście na pompę ciepła, ale czy w nieocieplonym budynku to urządzenie może działać efektywnie? Brak odpowiedniej izolacji sprawi, że wydatki na ogrzewanie drastycznie wzrosną.
- Dlaczego fachowcy nie chcą instalować pomp ciepła w nieocieplonych domach?
- Jaki rodzaj pompy ciepła sprawdzi się w starym domu?
- Instalacja grzewcza – modernizować czy wykorzystać starą?
- Pompa ciepła w nieocieplonym domu – czy to się opłaca?
Dlaczego fachowcy nie chcą instalować pomp ciepła w nieocieplonych domach?
Stare budynki, wznoszone jeszcze w czasach PRL-u czy w okresie międzywojennym, cechuje bardzo wysoki poziom strat ciepła. Szacuje się, że w nieocieplonych domach zapotrzebowanie na energię grzewczą może sięgać 200–300 kWh/m² rocznie, podczas gdy w nowych budynkach jest ono nawet sześciokrotnie niższe.
Bez dodatkowej izolacji pompa ciepła musi pracować na pełnych obrotach, by utrzymać komfortową temperaturę. W efekcie rachunki rosną, a żywotność urządzenia wyraźnie się skraca. Specjaliści podkreślają, że instalacja pompy ciepła może mieć sens w momencie, gdy zdecydujemy się chociaż na częściowe prace termomodernizacyjne, takie jak ocieplenie dachu, wymianę stolarki okiennej czy eliminację mostków termicznych.
Warto pamiętać, że za największe straty ciepła odpowiadają dach i ściany. Do 30% ciepła ucieka właśnie przez górne partie budynku, a kolejne kilkanaście procent – przez fundamenty i piwnice. Jeśli właściciel nie zdecyduje się przynajmniej na częściową termomodernizację, to żadna, nawet najlepsza pompa ciepła, nie zapewni niskich kosztów ogrzewania. Dobry fachowiec nie powinien przekonywać właściciela starego, nieocieplonego domu do instalacji pompy ciepła. Wręcz przeciwnie – takie prace powinny być poprzedzone audytem energetycznym, a jeśli domownicy nie planują ocieplania budynku, fachowiec powinien od razu zaznaczyć, że montaż nowoczesnego urządzenia będzie nieopłacalny.
Jaki rodzaj pompy ciepła sprawdzi się w starym domu?
Wiemy już, że instalacja pompy ciepła w domu bez modernizacji nie ma sensu. Jeśli jednak właściciele zdecydują się przynajmniej na częściowe ocieplenie budynku, podobna inwestycja może się zwrócić w ciągu kilku lat. Najczęściej wybieranym rozwiązaniem w starszych budynkach jest powietrzna pompa ciepła. Wynika to przede wszystkim z niższych kosztów instalacji w porównaniu do pomp gruntowych.
W przypadku domów o dużych stratach ciepła lepszym wyborem bywa pompa wysokotemperaturowa, która dobrze współpracuje z tradycyjnymi grzejnikami żeliwnymi. Trzeba jednak liczyć się z niższą sprawnością tego urządzenia oraz wyższymi rachunkami za prąd.
Dużą popularnością w starych domach cieszą się także układy hybrydowe, w których pompa ciepła współpracuje z kotłem gazowym lub piecem na pellet. To dobre rozwiązanie w przypadku słabej termoizolacji – kocioł będzie doskonałym wsparciem podczas większych mrozów. Mieszkańcy starych domów raczej nie powinni liczyć na samą powietrzną pompę ciepła. Historie użytkowników tych urządzeń pokazują, że miewają one problemy z wydajnością podczas mrozów. Na własnej skórze przekonał się o tym pan Nikodem – o jego doświadczeniach pisaliśmy w tym artykule.
Instalacja grzewcza – modernizować czy wykorzystać starą?
Właściciele starych domów obawiają się, że montaż pompy ciepła będzie wymagał całkowitej przebudowy instalacji grzewczej. Rzeczywiście, pompy ciepła najlepiej współpracują z ogrzewaniem płaszczyznowym, wykorzystującym temperaturę około 30–40°C. W takim przypadku eksploatacja pompy będzie najtańsza, jednak nie każdego stać na wymianę starych grzejników oraz instalację podłogówki.
Na szczęście grzejniki nie są przeszkodą, która uniemożliwiałaby instalację pompy ciepła. Ważne, by powierzchnia kaloryferów była wystarczająco duża. Czasem konieczna okazuje się ich wymiana na większe, dodanie nowych odbiorników ciepła albo zastosowanie grzejników wentylatorowych (klimakonwektorów) – w tym artykule sprawdzamy, jak działają takie urządzenia.
Pompa ciepła w nieocieplonym domu – czy to się opłaca?
Mieszkańcy starych domów często obawiają się o swoje finanse. Jeśli kogoś nie stać na przeprowadzenie kompletnej termomodernizacji, to zakup pompy ciepła oraz miesięczne rachunki związane z ogrzewaniem domu mogą okazać się poważnym wyzwaniem. Inwestycja w pompę ciepła to wydatek rzędu 40–60 tys. zł – w przypadku budynku o powierzchni 150 m².
Roczny koszt ogrzewania pompą ciepła w starszym, ale częściowo ocieplonym domu może wynosić około 3,5–5 tys. zł. Dla porównania: gaz to 6–8 tys. zł, a prąd nawet 12 tys. zł. Czas zwrotu inwestycji zależy od wielu czynników, ale przy obecnych programach wsparcia, takich jak „Czyste Powietrze” i „Mój Prąd”, wynosi średnio 7–10 lat. W przypadku domu po kompletnej termomodernizacji ten okres skraca się do 5–6 lat.