To drewno kominkowe suszy się nawet... 5 lat. Jest w Polsce niezwykle popularne, a wielu pali nim zanim porządnie wyschnie
Różne rodzaje drewna potrzebują do wyschnięcia różnej ilości czasu. Dla buka, jesionu albo drzew owocowych sezonowanie trwa zwykle dwa lata. W przypadku dębu, przygotowane do kominka polana powinny być magazynowane w suchym i przewiewnym miejscu przez trzy lata albo i dłużej. Suszenie drewna trwa tak długo, aż osiągnie ono wilgotność około 20%, co zapewnia wydajne i czyste spalanie.
Z tego artykułu dowiesz się:
Dlaczego suszenie drewna opałowego jest tak ważne?
Właściciele kominków mają często problem z bogactwem wyboru, ponieważ sprzedawcy oferują drewno opałowe przygotowane z różnych gatunków, wykazujących rozmaite właściwościach fizyko-chemiczne. Najważniejszą cechą drewna opałowego jest jego wilgotność nieprzekraczająca 20%, ponieważ większa zawartość wody zdecydowanie obniża wartość opałową i jakość spalania. Wilgotne drewno spala się nie tylko mało efektywnie, ale na dodatek wytwarza wiele dymu i szkodliwych osadów jak sadza i smoła, które pokrywają ściany kominka i przewodów kominowych.
Wartość opałowa drewna odpowiednio sezonowanego o wilgotności 20% jest prawie trzy razy wyższa od wartości opałowej drewna świeżo pozyskanego o wilgotności 80%. Drewno suszone przez rok ma wartość opałową o 30% wyższą od takiego samego drewna składowanego tylko przez kwartał. Aby uzyskać wiarygodne dane, należy bezpośrednio przed pomiarem wilgotności drewna opałowego rozłupać badany kawałek lub szczapę.
Skąd się bierze tyle wody w drewnie?
Rosnące drzewa mają znaczną zawartość wody w drewnie, która waha się w szerokich granicach w zależności od gatunku drzewa i pory roku. Największą wilgotność osiągają drzewa zimą, przy czym wyjątkiem jest brzoza, która najwięcej wilgoci ma w maju. Drewno gatunków iglastych wykazuje e ciągu roku wilgotność nawet 100-150%, miękkie gatunki liściaste – 70-110%, a liściaste twarde – 55-80%.
Najwięcej wody zawiera w sobie drewno bielaste, pełniące funkcję przewodzenia wody, a najmniej twardziel i część przyrdzeniowa. Na długości pnia największą wilgotność ma część odziomkowa oraz wierzchołkowa, zbudowana z drewna bielastego. Stare jodły i świerki mają często w części odziomkowej warstwy drewna o bardzo dużej wilgotności do 250%, nazywane mokrą twardzielą.
Po ścięciu świeże drewno zmniejsza powoli swoją wilgotność i po odpowiednio długim czasie osiąga stan określany jako powietrzno-suchy. W naszych warunkach klimatycznych jest to zwykle od 15 do 20%. Jak widać, uzyskanie drewna suchego w znaczeniu praktycznym, na przykład do celów opałowych, wymaga odparowania z niego bardzo dużych ilości wody. Trwający wiele miesięcy proces naturalnego suszenia drewna można oczywiście przyspieszyć, co wiąże się z dodatkowymi kosztami.
Woda w drewnie ma niejedną postać
W przypadku drewna opałowego każda zawartość wody jest czynnikiem redukującym jego wartość opałową, a powyżej wielkości 15-20% jest traktowana jako główna przeszkoda do praktycznego spalania. Woda pełniąca w rosnącym drzewie życiową rolę, występuje w kilku postaciach. Suszenie drewna ma na celu umożliwienie naturalnego odparowania wody pozostającej w dostępnych formach.
Stosunek całkowitej masy wody w drewnie, we wszystkich formach, do drewna laboratoryjnie wysuszonego do poziomu 0%, nazywa się wilgotnością bezwzględną. Taką wartość wskazują w procentach wilgotnościomierze. Z kolei masa całej wody w drewnie odniesiona do całkowitej masy drewna wilgotnego daje nam tak zwaną wilgotność względną.
Woda konstytucyjna w drewnie
Około 5% wody w drewnie to woda związana chemicznie, której nie da się w normalnych warunkach pozbyć. Wysuszenie drewna do stanu całkowicie suchego jest możliwe jedynie w laboratorium. Ta forma wody nie ma znaczenia dla oceny jakości opału. Jej ilość jest potrzebna tylko do skalowania urządzeń pomiarowych oraz do określania zawartości wody w drewnie.
Woda wolna w drewnie
Woda wolna albo woda kapilarna jest to woda w stanie ciekłym, znajdująca się w światłach komórek i w innych pustych przestrzeniach w drewnie. Wody w tej formie jest około 65%. Niektóre gatunki, na przykład wierzba, zawierają więcej wody niż suchej masy drewna. Dużo wody musi odparować z drewna bukowego, klonu, gatunków owocowych oraz z dębu.
Odparowanie wody kapilarnej następuje do wartości wilgotności około 30%, czyli do punktu nasycenia włókien. Ubytek wody wolnej z drewna nie powoduje zmiany jego objętości. A to daje praktyczną wskazówkę: jeżeli drewno było ułożone w skrzyni i ta pozostaje wciąż pełna bez dokładania, to oznacza, że jego wilgotność nadal przekracza 30%. Dalsze zmniejszanie wilgotności dotyczy już odparowania wody związanej, a to wiąże się z kurczeniem drewna.
Woda związana w drewnie
Woda związana, czyli kapilarna, znajduje się w ściankach komórkowych w ilości 23-30%. Górna granica chłonności błon komórkowych jest nazywana punktem nasycenia włókien. Aby usunąć tę wodę, trzeba dostarczyć dodatkowej energii cieplnej, poza ciepłem parowania, która umożliwi zerwanie wiązań między drewnem i wodą.
Suszenie drewna poniżej punku nasycenia redukuje ilość wody w drewnie również w formie związanej. Prowadzi to kurczenia się objętości drewna i im większa jest gęstość, tym większy skurcz włókien. Ubytek objętości drewna podczas suszenia może sięgać 10-13%. Trzeba zauważyć, że suszenie wtórne, na przykład po deszczu, przebiega już znacznie prędzej.
Dlaczego właśnie dąb?
Suszenie z wody związanej jest długotrwałym procesem, a jego prędkość maleje ze wzrostem grubości kawałka drewna i to w sposób geometryczny, nie liniowy. Skuteczne suszenie z wilgoci kapilarnej wymaga oprócz wyższej temperatury również stałej wymiany powietrza na bardziej suche.
Można powiedzieć, że potrzebne jest suche powietrze, wysoka temperatura i wiatr powodujący stały ruch powietrza wokół drewna. Latem niska wilgotność powietrza, lekki wiatr i słońce tworzą optymalne warunki do sezonowania drewna. Trzeba tylko pamiętać o tym, że w naszym klimacie optymalne warunki nie trwają w ciągu roku zbyt długo, a odparowywanie wody związanej z drewna dębowego przebiega wyjątkowo opornie. Do wyboru są dwie opcje: cierpliwe czekanie, choćby 4-5 lat na suche drewno dębowe, albo zakup prędzej schnącego opału.