Czy ogrzewanie klimatyzacją naprawdę kosztuje fortunę? Jego rachunki pokazują coś zupełnie innego
Działanie klimatyzatora w trybie grzania opiera się na odwróconym obiegu chłodniczym – jak w pompie ciepła – dzięki czemu potrafi wytworzyć kilka razy więcej energii cieplnej, niż pobiera energii elektrycznej. Przy odpowiednich warunkach może konkurować finansowo z ogrzewaniem gazem oraz pelletem.
- Ogrzewanie klimatyzatorem a temperatura na zewnątrz
- Ogrzewanie klimatyzacją, wartość SCOP i ceny energii elektrycznej
- Porównanie kosztów ogrzewania klimatyzacją a pelletem
- Porównanie kosztów ogrzewania klimatyzacją a gazem
- Kiedy klimatyzacja w trybie grzania jest dobrym wyborem jako źródło ciepła?
Ogrzewanie klimatyzatorem a temperatura na zewnątrz
Sprawność klimatyzatora nie jest stała i zmienia się wraz z warunkami pogodowymi. Najwyższą efektywność osiąga w niskich dodatnich temperaturach, gdy różnica między powietrzem na zewnątrz a wnętrzem domu jest wciąż niewielka. Z 1 kWh energii elektrycznej może dostarczyć 3–4 kWh ciepła, co czyni go atrakcyjnym źródłem dogrzewania.
Wraz ze spadkiem temperatury wzrasta różnica między warunkami wewnętrznymi i zewnętrznymi, co skutkuje większym obciążeniem sprężarki i częstszym odszranianiem jednostki zewnętrznej. W okolicach −5°C efektywność zaczyna spadać wyraźnie, a poniżej tej wartości znaczna część urządzeń nie jest już w stanie utrzymać stabilnego grzania i komfortu cieplnego w domu.
Ogrzewanie klimatyzacją, wartość SCOP i ceny energii elektrycznej
Zużycie energii przez klimatyzator w trybie grzania zależy głównie od dwóch czynników: zapotrzebowania cieplnego budynku oraz tego, jak niskie temperatury panują na zewnątrz.
Dom w standardzie WT 2021 potrzebuje zaledwie 55 kWh/m²/rok na ogrzewanie. Budynek o średnim ociepleniu wymaga już około 120 kWh/m²/rok, czyli ponad dwukrotnie więcej. W przypadku domu o złej izolacji zapotrzebowanie wzrasta do około 140 kWh/m²/rok, a więc niemal trzykrotnie względem standardu WT 2021. Im niższy standard budynku, tym bardziej każdy dodatkowy spadek sprawności klimatyzacji znacząco podnosi zużycie energii elektrycznej, a przewaga w stosunku do tradycyjnych paliw staje się mniej wyraźna.
Ponieważ klimatyzator działa jak pompa ciepła powietrze–powietrze, efektywność jego pracy określa współczynnik sezonowy SCOP. Dla typowych urządzeń w warunkach polskich SCOP waha się w granicach 3,0–3,5. Przyjęcie wartości 3,3 pozwala założyć, że na każdą 1 kWh pobranego prądu urządzenie dostarcza około 3,3 kWh ciepła.
Na tej podstawie budynek WT2021 o powierzchni 120 m² zużywa około 2000 kWh energii elektrycznej w sezonie. Daje to koszt rzędu 2200–2500 zł przy cenie prądu około 1,11 zł/kWh. W domach o średniej izolacji sezonowe zużycie energii rośnie do około 4300–4500 kWh, co przekłada się na koszt rzędu 4800–5200 zł. W budynkach o dużych stratach cieplnych pobór energii wynosi ponad 5000 kWh, co oznacza wydatek około 5600–6000 zł.
Powyższe kwoty mogą wydawać się stosunkowo niskie – np. w porównaniu z kosztami ogrzewania elektrycznego – ale trzeba zauważyć, że przy ich wyliczaniu zastosowano wysoką wartość SCOP. W praktyce, gdy temperatury spadają poniżej zera, realna efektywność klimatyzatora obniża się, a COP bywa bliższy 2,0–2,5. W takich warunkach sezonowe koszty ogrzewania mogą wzrosnąć nawet o 20–40%.
Dla domu WT2021 oznacza to przedział około 3000–3500 zł, dla budynków średnio ocieplonych 6000–7500 zł, a dla najsłabiej izolowanych nawet ponad 8000 zł przy mroźnej zimie.
Porównanie kosztów ogrzewania klimatyzacją a pelletem
Pellet jest paliwem, którego koszt ogrzewania w dużej mierze zależy od ceny zakupu opału. Przy średniej cenie około 1569 zł za tonę w sezonie grzewczym 2025/2026 roczny koszt ogrzewania domu 120 m² wynosi:
- ok. 3570 zł w budynku o standardzie WT2021 (55 kWh/m²/rok);
- ok. 6620 zł w domu o średnim ociepleniu (120 kWh/m²/rok);
- ok. 7550 zł w budynku o słabej izolacji (140 kWh/m²/rok).
Pellet zachowuje wysoką przewidywalność niezależnie od temperatur zewnętrznych – jego zużycie rośnie proporcjonalnie do strat ciepła, ale nie ma gwałtownych skoków kosztu jednostkowego tak jak w przypadku klimatyzatora pracującego na granicy możliwości.
Klimatyzacja może być bardziej opłacalna w cieplejszych miesiącach oraz w dobrze ocieplonych domach, ale w warunkach mroźnej zimy lub w budynku o dużym zapotrzebowaniu na energię pellet odzyskuje przewagę kosztową – i wraz z coraz trudniejszymi warunkami różnica ta drastycznie się zwiększa.
Porównanie kosztów ogrzewania klimatyzacją a gazem
W domu 120 m² roczne wydatki na ogrzewanie gazem wynoszą około 4060 zł w standardzie WT2021, około 6450 zł w budynku o średniej izolacji i ponad 8300 zł w domu o dużych stratach ciepła. W każdym z tych przypadków koszty są zbliżone do wydatków związanych z ogrzewaniem pelletem, przy czym w słabo izolowanych budynkach gaz staje się szczególnie drogi.
Klimatyzacja jako pompa ciepła wypada korzystniej w dwóch pierwszych scenariuszach. W budynku o standardzie WT2021 koszt ogrzewania klimatyzacją w sezonie dodatnich temperatur to około 2200–2500 zł, czyli znacznie mniej niż koszt gazu.
Sytuacja zmienia się w budynkach słabo ocieplonych. Duże zapotrzebowanie na ciepło powoduje, że klimatyzator przy niskich temperaturach musi pracować intensywnie, zmniejszając efektywność i zwiększając pobór prądu. Podczas łagodnej zimy nadal może być porównywalny z gazem, jednak przy mrozach koszty przekraczają 8000 zł, a więc zbliżają się do wartości typowych dla gazu lub je przewyższają. W takich obiektach klimatyzator traci przewagę ekonomiczną i pozostaje rozwiązaniem uzupełniającym, a nie podstawowym.
Kiedy klimatyzacja w trybie grzania jest dobrym wyborem jako źródło ciepła?
Klimatyzator typu split jest najbardziej opłacalny jako źródło ciepła w okresach przejściowych, w budynkach lepiej ocieplonych i przy stosunkowo łagodnych temperaturach na zewnątrz. Działa jak pompa ciepła, a jego efektywność w głównej mierze zależy od różnicy temperatur.
W czasie mrozów oraz w budynkach o dużych stratach ciepła klimatyzacja traci przewagę ekonomiczną nad pelletem i gazem. W takich przypadkach najlepiej sprawdza się jako element systemu hybrydowego, wspierający kocioł wtedy, gdy warunki pozwalają na ekonomiczne wykorzystanie energii elektrycznej.