Nie masz łuparki? Te proste triki sprawią, że rąbanie drewna stanie się dziecinnie łatwe!
Nie masz łuparki, a czeka Cię stos drewna do przygotowania na sezon? Spokojnie — nie musisz rezygnować z własnoręcznego rąbania! Wystarczy kilka sprytnych trików i odpowiednie narzędzia, by praca stała się łatwiejsza i mniej męcząca. Poznaj sprawdzone metody, dzięki którym poradzisz sobie nawet z najtwardszymi kawałkami drewna — szybko, skutecznie i bez zbędnego wysiłku!
- Jakie drewno lepiej łupać — świeże czy suche?
- Wybór odpowiedniego narzędzia do łupania drewna
- Różnice między siekierą a młotem do łupania drewna
- Jak radzić sobie z sękami podczas łupania drewna
- Co warto wiedzieć przed rozpoczęciem rąbania drewna
Jakie drewno lepiej łupać — świeże czy suche?
To jedno z kluczowych pytań przy rąbaniu drewna. Wybór między świeżym, wilgotnym drewnem a suchym zależy od jego gatunku. Gatunki liściaste, takie jak buk, brzoza czy dąb, najlepiej rozłupywać tuż po ścięciu. Im dłużej takie drewno leży i schnie, tym trudniej je później rozłupać. Wilgotne włókna tych drzew są bardziej elastyczne i łatwiej się rozdzielają, co znacznie ułatwia pracę.
Zupełnie inaczej jest w przypadku drewna iglastego, jak sosna, świerk czy modrzew. Te gatunki powinny leżakować i schnąć przez co najmniej 12 miesięcy przed rąbaniem. Gdy są odpowiednio wysuszone, łupanie staje się znacznie prostsze i mniej męczące. Podobnie jest z drewnem jodłowym.
Drewno liściaste, które najlepiej nadaje się do palenia w kominku, powinno być przetworzone możliwie szybko po ścięciu. Jeśli ścięliście drzewo, na którym jeszcze są świeże liście, warto poczekać z usuwaniem gałęzi do momentu, gdy liście wyschną. Liście pomagają odprowadzić wilgoć, dzięki czemu drewno szybciej schnie. Przed rąbaniem pień i gałęzie tnie się na kawałki około 30 cm długości, co jest optymalne zarówno do kominka, jak i na ognisko.
Wybór odpowiedniego narzędzia do łupania drewna
Aby zredukować wysiłek przy przygotowywaniu drewna do kominka, warto wyposażyć się w odpowiednie narzędzie: siekierę lub młot do łupania. Siekiera do łupania to specjalistyczne narzędzie stworzone do rozłupywania pni i grubych polan. Ostrze ma kształt klina i nie musi być przesadnie ostre — optymalny kąt ostrza to od 20 do 35 stopni. Nieco tępa krawędź zwiększa trwałość narzędzia i zapobiega jego uszkodzeniom.
Ważny jest nie tylko dobór dobrej jakości narzędzia, lecz także jego odpowiednia forma i rozmiar. Rąbanie drewna siekierą zbyt małą lub zbyt dużą będzie trudniejsze i bardziej męczące, ponieważ nadmiernie obciąża ramiona i plecy — czego na pewno chcecie uniknąć!
Przyjmuje się, że optymalna waga siekiery do łupania to 2-3 kg, a długość trzonka powinna odpowiadać długości Twojego ramienia. Dzięki temu unikniesz sytuacji, gdy osoba wysoka na 2 metry używa narzędzia przeznaczonego dla osoby o wzroście 160 cm. Z kolei zbyt ciężką siekierą trudno jest rozłupywać niewielkie kawałki drewna.
Różnice między siekierą a młotem do łupania drewna
Główna różnica między siekierą a młotem do łupania leży w konstrukcji przeciwnej strony ostrza. Młot do łupania ma dużą, ciężką i płaską część z tyłu, zwaną obuchem, która pełni wiele dodatkowych funkcji.
Dzięki większej masie można silniej uderzać narzędziem. Ponadto, gdy ostrze utknie w drewnie, można zastosować tzw. uderzenie odwrócone, czyli uderzać obuchem. Płaskim obuchem można także wbijać metalowe kliny w pień, co pomaga rozłupać najtwardsze kawałki drewna. Siekiera z funkcją młota świetnie nadaje się do rozłupywania bardzo grubych pni.
W sytuacjach, gdy kawałki drewna są mocno sękate, mają skręcone lub wysuszone włókna, zwykła siekiera może nie wystarczyć. Wtedy konieczne jest użycie metalowego klina i młota — może to być młoto-siekiera lub tradycyjny młot. Kliny do łupania występują w różnych kształtach i rozmiarach; ich powierzchnie mogą być gładkie lub żebrowane, co ułatwia rozdzielanie włókien. Nigdy nie należy używać siekiery jako klina, gdyż silne uderzenia młotem mogą ją uszkodzić.
Jak radzić sobie z sękami podczas łupania drewna
Na kawałkach drewna często pojawiają się tzw. sęki, czyli pozostałości po gałęziach wyrastających z pnia. W niektórych gatunkach, takich jak dąb, sęki mogą znacznie utrudniać rąbanie. Można próbować wbić klin wzdłuż pnia, na wysokości sęka, jednak jest to zazwyczaj możliwe, lecz bardzo czasochłonne, zwłaszcza gdy jest dużo sękatego drewna.
Zdecydowanie łatwiejszym sposobem jest łupanie drewna wokół sęka. Kawałki z sękami można naciąć pilarką, by ułatwić ich dalsze rozłupywanie, albo odłożyć na ognisko. Sęki, które są gałęziami drzewa, sięgają do rdzenia, ale nie dalej. Pierwszy rozłup okrąglaka z sękiem wykonuje się po średnicy, prostopadle do sęka, a następnie odłupuje kolejne fragmenty, stopniowo zbliżając się do sęka.
Co warto wiedzieć przed rozpoczęciem rąbania drewna
Na pierwszy rzut oka łupanie drewna wydaje się proste, jednak każdy kawałek pochodzi z unikalnego drzewa i różni się układem sęków, przebiegiem włókien oraz strukturą. W przeciwieństwie do jednorodnych materiałów, takich jak metal czy tworzywa sztuczne, drewno wymaga indywidualnego podejścia do każdego fragmentu. Przydatne wskazówki to:
- dokładne obejrzenie kawałka drewna przed rąbaniem – naturalne pęknięcia znacznie ułatwiają rozłupywanie, a trafienie siekierą w szczelinę pozwala łatwo rozłupać drewno przez rdzeń,
- kolejność uderzeń siekierą ma znaczenie – zwykle rozłupuje się okrągły kawałek drewna pionowo, po średnicy, wybierając miejsce bez sęków. Przy dużych odcinkach brzozy lepsze efekty daje łupanie po cięciwie, stopniowo zmniejszając średnicę,
- drewno liściaste łupie się najłatwiej, gdy jest świeże i wilgotne – suche włókna, jak w dolnej części brzozy, grabu czy osiki, są dużo twardsze i trudniejsze do rozłupania. Szczególnie łatwo połupać świeże drewno bukowe,
modrzewiowe drewno okrągłe lepiej rozłupywać uderzając siekierą wzdłuż jego długości niż po średnicy. Zamiast ustawiać je pionowo na pieńku, korzystniej położyć poziomo.
