Zimą włączył klimatyzator zamiast grzejnika. Rachunek za prąd go zszokował!
Rosnące ceny energii sprawiają, że wielu z nas szuka alternatyw dla tradycyjnych systemów grzewczych. Jednym z pomysłów jest wykorzystywanie klimatyzatora do ogrzewania pomieszczeń — przecież „odwrócenie” trybu z chłodzenia na grzanie wydaje się logiczne. Czy grzanie klimatyzatorem to dobre rozwiązanie? Zaoszczędzimy, czy raczej poniesiemy koszty, które niweczą tę oszczędność?
- Zasada działania — klimatyzator jako pompa ciepła
- Zalety grzania klimatyzatorem
- Wady i ograniczenia — prąd i spadająca efektywność
- Kiedy grzanie klimatyzatorem ma sens?
- Jak zmaksymalizować efektywność i zminimalizować koszty
- Alternatywa — pompa ciepła i hybrydowe systemy
Zasada działania — klimatyzator jako pompa ciepła
Klimatyzator wyposażony w funkcję grzania działa na zasadzie pompy ciepła typu powietrze–powietrze. W trybie grzania urządzenie „wyciąga” ciepło z powietrza zewnętrznego i przekazuje je do wnętrza mieszkania, zwiększając temperaturę w pomieszczeniu. Dzięki temu możliwe jest ogrzewanie pomieszczeń nawet wtedy, gdy na zewnątrz panują umiarkowane ujemne temperatury.
Jednak wydajność tej metody zależy od parametrów urządzenia — zwłaszcza od współczynnika efektywności grzania (SCOP) i od tego, jak dobrze klimatyzator radzi sobie przy niższych temperaturach zewnętrznych. W praktyce, jeśli temperatura spada znacznie poniżej -10 °C, efektywność spada i konieczne mogą być wspomagające grzałki lub inne źródła ciepła.
Zalety grzania klimatyzatorem
Pierwszą zaletą jest elastyczność i wygoda — posiadanie jednego urządzenia, które latem chłodzi, a zimą grzeje, eliminuje konieczność montowania osobnych systemów. Urządzenia te zwykle mają dobre sterowanie, termostaty, tryby ekonomiczne — co pozwala na płynne przechodzenie między trybami. Ponadto, w okresach przejściowych (wiosna, jesień) zużycie energii może być relatywnie niewielkie i pozwalać na komfortowe dogrzewanie.
Drugą zaletą jest możliwość oszczędności w porównaniu z tradycyjnym ogrzewaniem elektrycznym (farelki, grzejniki oporowe). Przykładowo, symulacje wskazują, że roczny koszt ogrzewania przy użyciu klimatyzatora może wynosić około 1 200 zł (miesięcznie ok. 100 zł) przy umiarkowanym użytkowaniu. W dobrze zaizolowanych budynkach, z klimatyzatorem o wysokim SCOP, koszt w przeliczeniu na jednostkę ciepła może być konkurencyjny wobec innych gazowych lub paliwowych źródeł energii.
Wady i ograniczenia — prąd i spadająca efektywność
Najważniejszym ograniczeniem jest koszt energii elektrycznej. Klimatyzator pobiera prąd, i jeśli taryfy są wysokie, rachunki mogą być znaczne. W przypadku dłuższej pracy w sezonie grzewczym koszty mogą nadwyrężyć korzyści. W analizach pokazuje się, że miesięczne zużycie prądu może sięgać od kilkudziesięciu do ponad stu złotych, w zależności od czasu pracy i warunków. Kolejnym problemem jest spadająca wydajność przy bardzo niskich temperaturach zewnętrznych — w takich warunkach SCOP się pogarsza, a jednostka może działać mniej efektywnie lub nawet konieczne będzie wspomaganie grzałką.
Dodatkowo, klimatyzatory projektuje się głównie z myślą o chłodzeniu — w trybie grzania mogą wystąpić ograniczenia konstrukcyjne (np. ograniczony zakres pracy sprężarki, kondensator lub wymiennik nieoptymalny przy ekstremach). Niektóre modele przy bardzo niskich temperaturach mogą tracić wydajność lub działać w trybie wspomagającym. Ponadto, klimatyzatory wymagają regularnego serwisu (czyszczenie filtrów, kontrola czynnika) — zaniedbanie może obniżyć efektywność i zwiększyć koszty.
Kiedy grzanie klimatyzatorem ma sens?
Grzanie klimatyzatorem najlepiej sprawdzi się w okresach przejściowych — kiedy temperatury zewnętrzne są umiarkowane (np. kilka stopni powyżej czy poniżej zera). Wtedy urządzenie pracuje w optymalnym zakresie, a zużycie energii jest stosunkowo niskie. Wielu użytkowników wykorzystuje klimatyzator jako dogrzewanie (a nie jako główne źródło ciepła).
Ma to sens szczególnie w mieszkaniach i domach dobrze zaizolowanych cieplnie — tam straty ciepła są niewielkie i zapotrzebowanie na moc grzewczą relatywnie niskie. Jeśli budynek jest słabo ocieplony, grzanie klimatyzatorem może stać się mało opłacalne. Warto też dobrać sprzęt o wysokiej efektywności (wysoki SCOP) i o dobrej pracy przy niskich temperaturach.
Jak zmaksymalizować efektywność i zminimalizować koszty
Po pierwsze — dobór urządzenia. Warto inwestować w klimatyzatory inwerterowe o wysokim SCOP, które zachowują wydajność także przy niższych temperaturach. Modele o słabej klasie energetycznej mogą zużywać dużo prądu przy małej produkcji ciepła.
Po drugie — izolacja i uszczelnienie budynku. Nawet najlepszy klimatyzator nie zrekompensuje strat ciepła przez ściany, dach, okna. Poprawa izolacji, uszczelnienie okien i drzwi, stosowanie rolet czy zasłon może zmniejszyć zapotrzebowanie na grzanie. Ponadto korzystanie z taryf nocnych lub tańszych godzin, programatorów czasowych, regulacja temperatury (nieprzegrzewanie) i regularny serwis znacznie poprawiają bilans kosztów.
Alternatywa — pompa ciepła i hybrydowe systemy
Jeśli celem jest bardziej kompleksowe i efektywne rozwiązanie grzewcze, sensowną alternatywą jest pompa ciepła (powietrze–powietrze lub powietrze–woda). Pompy ciepła są zaprojektowane jako urządzenia grzewcze, a klimatyzacja z funkcją grzania to tylko jedna z funkcji. W skali sezonu mogą osiągać lepszą efektywność grzewczą niż typowe klimatyzatory.
W wielu rozwiązaniach stosuje się układy hybrydowe — klimatyzator/funkcja grzania wspiera podstawowe ogrzewanie tylko w okresach przejściowych lub jako dogrzewanie, natomiast system grzewczy (np. pompa ciepła, kocioł) przejmuje ciężar w chłodniejszych miesiącach. Taki układ pozwala połączyć komfort, elastyczność i optymalizację kosztów.