To największy błąd przy składowaniu drewna. Zamiast schnąć, gnije!
Przechowujesz drewno opałowe w zamkniętej szopie? Uważaj — zamiast schnąć, może zacząć szybko pleśnieć! Wilgotne drewno to nie tylko problem z rozpaleniem ognia, ale także źródło nieprzyjemnego dymu, sadzy i uszkodzeń kominka. W naszym artykule wyjaśniamy, dlaczego odpowiednia wentylacja i sezonowanie drewna są kluczowe, by zapewnić ciepło, czystość i bezpieczeństwo w Twoim domu. Sprawdź, jak tego uniknąć!
- Wilgotność drewna – podstawy i rodzaje wody w drewnie
- Wartość opałowa drewna i wpływ wilgotności
- Podział gatunków drewna według zawartości wilgoci i wpływ na sezonowanie
- Dlaczego odpowiednia wentylacja jest kluczowa przy sezonowaniu drewna?
Wilgotność drewna – podstawy i rodzaje wody w drewnie
W drewnie żywych drzew woda jest głównym składnikiem soku komórkowego i wypełnia wszystkie wolne przestrzenie. Bezpośrednio po ścięciu rozróżnia się trzy rodzaje wody: wodę wolną, która wypełnia cewki i naczynia; wodę związaną, znajdującą się w przestrzeniach międzykomórkowych; oraz wodę chemiczną, będącą częścią związków chemicznych drewna.
Woda wolna stanowi około 65% całkowitej wilgotności drewna, woda związana około 30%, a woda chemiczna to zaledwie około 5%, która nie ma większego wpływu na proces suszenia. Wilgotność drewna wyraża się jako procentowy stosunek masy wody do masy suchego drewna – jest to tzw. wilgotność bezwzględna. Natomiast procentowa zawartość wody w drewnie o aktualnym stanie nazywana jest wilgotnością względną.
Świeżo ścięte drewno ma bardzo wysoką wilgotność bezwzględną, która w zależności od gatunku drzewa może osiągać nawet 250%. Zawartość wody w drewnie zmienia się również w zależności od pory roku i warunków środowiskowych. Ponieważ wilgotność drewna opałowego nie powinna przekraczać 25%, musi z niego odparować nie tylko woda wolna, ale też większość wody związanej. Naturalny proces suszenia drewna nazywamy sezonowaniem.
Wartość opałowa drewna i wpływ wilgotności
Podstawowym celem spalania drewna w kominku, oprócz efektów wizualnych, jest produkcja energii cieplnej niezbędnej do ogrzania wnętrza. Drewno to ekologiczne i efektywne paliwo, jednak jego wartość opałowa, w przeciwieństwie do paliw kopalnych, jest zmienna i w dużej mierze zależy od gatunku oraz poziomu wilgotności. Najczęściej używane gatunki drewna to buk, grab, brzoza, dąb, jesion oraz klon.
Interesujące jest, jak wilgotność wpływa na wartość opałową drewna. Drewno kominkowe o optymalnej wilgotności około 20% osiąga wartość opałową na poziomie 4,3 kWh/kg. Natomiast świeże drewno z wilgotnością około 80% generuje zaledwie 1,4 kWh/kg, co oznacza, że produkuje trzy razy mniej energii niż dobrze wysuszone drewno. Dla porównania, drewno sezonowane przez 3 miesiące ma wartość opałową o jedną trzecią niższą niż drewno sezonowane przez pełne 12 miesięcy.
Wilgotność drewna kominkowego powinna mieścić się w przedziale 18-25% wilgotności bezwzględnej, co odpowiada 15-20% wilgotności względnej. Znaczna różnica w ilości ciepła uzyskiwanego ze spalania drewna suchego i mokrego wynika z energii potrzebnej do podgrzania oraz odparowania zawartej w nim wody.
Podział gatunków drewna według zawartości wilgoci i wpływ na sezonowanie
Stopień nasycenia drewna wodą znacznie się różni i zależy przede wszystkim od gatunku oraz botanicznego rodzaju drzewa. Najczęściej spotykane gatunki drewna można podzielić na pięć kategorii:
- Gatunki o bardzo wysokiej zawartości wody – z metra sześciennego świeżego drewna trzeba odparować ponad 250 litrów wody. Do tej grupy zaliczają się: wierzba, jodła, buk, świerk i dąb. Wierzba jest rekordzistką, ponieważ podczas suszenia traci ponad dwa razy więcej wilgoci niż na przykład modrzew. Trudno sobie wyobrazić, że z każdego metra sześciennego buka czy dębu musi odparować ogromna ilość wody, zanim drewno będzie gotowe do palenia.
- Gatunki o wysokiej zawartości wody – wymagają odparowania od 200 do 250 litrów wody z metra sześciennego. W tej grupie znajdują się osika, klon, gatunki owocowe, olcha i sosna.
- Gatunki o średniej zawartości wody – z jednego metra sześciennego trzeba usunąć od 150 do 200 litrów wody. Do tej kategorii należą modrzew, jarzębina i brzoza, przy czym brzoza ma ponad 150 litrów nadmiaru wody.
- Gatunki o niskiej zawartości wody – wymagają odparowania od 100 do 150 litrów wody w stanie świeżym. Należą do nich popularny grab, a także wiąz i daglezja.
- Gatunki o bardzo niskiej zawartości wody – do tej elitarnej grupy należą jesion i robinia, które potrzebują odparować mniej niż 100 litrów wody, około 90 litrów. Jesion jest wyjątkowo korzystny, ponieważ zawiera niewiele wilgoci i łatwo ją traci, co czyni go idealnym wyborem dla osób, które zapomniały wcześniej zaopatrzyć się w opał.
Dlaczego odpowiednia wentylacja jest kluczowa przy sezonowaniu drewna?
Nie potrzeba wiele wyobraźni, by zobaczyć, jak setki litrów wody powoli wydostają się ze świeżego drewna i wraz z powietrzem trafiają do atmosfery. Do skutecznego parowania niezbędne jest ciepło słoneczne, a do odprowadzania wilgotnego powietrza – dobra cyrkulacja powietrza. Sezonowanie, czyli naturalne suszenie drewna, wymaga, by kawałki były drobno porąbane i ułożone w stosy na otwartej przestrzeni.
Jeśli drewno jest przechowywane w szczelnie zabudowanej szopie, która nie pozwala na wymianę powietrza, suszenie nie nastąpi. Dodatkowo wilgotne podłoże i ciepło sprzyjają rozwojowi pleśni, która odżywia się wilgotną celulozą drewna.
Podsumowując, brak odpowiedniego przewiewu sprawi, że drewno nie tylko nie wyschnie, ale również zostanie porośnięte pleśnią. Wdychanie jej zarodników może być niebezpieczne dla alergików i osób z astmą. Choć przeniesienie wilgotnego drewna i jego dosuszenie umożliwi spalenie, pleśń najprawdopodobniej obniży wartość opałową materiału.
