Ten gatunek drewna schnie nawet 5 lat. Większość osób pali wilgotnymi szczapami
Suszenie drewna dębowego może trwać nawet do pięciu lat — ale czy warto tak długo czekać? Odpowiednio wysuszone drewno gwarantuje wydajne i przyjazne dla środowiska spalanie, redukcję dymu oraz ochronę kominka przed osadami. W artykule wyjaśniamy, czemu sezonowanie jest tak czasochłonne, co wpływa na poziom wilgotności drewna oraz jak właściwie przygotować opał, aby ogrzewanie domu było efektywne i bezproblemowe.
- Wybór drewna opałowego: wilgotność kluczem
- "Wilgotność drewna: Sezonowe zmiany i znaczenie"
- Znaczenie wilgotności drewna opałowego
- Wilgoć chemiczna w drewnie: znaczenie i wpływ
- Znaczenie wody kapilarnej w drewnie
- Osuszanie drewna: wpływ na strukturę i objętość
- Efektywne suszenie drewna: wyzwania i metody
Wybór drewna opałowego: wilgotność kluczem
Osoby posiadające kominki często napotykają na dylemat, gdyż na rynku dostępne jest drewno opałowe z różnych gatunków drzew, które charakteryzują się odmiennymi właściwościami fizycznymi i chemicznymi. Kluczowym wskaźnikiem jakości drewna opałowego jest jego wilgotność – nie powinna przekraczać 20%. Wyższy poziom wilgotności znacząco obniża wartość opałową i pogarsza jakość spalania. Wilgotne drewno nie tylko pali się mniej efektywnie, ale również wytwarza dużo dymu i szkodliwych osadów, takich jak smoła i sadza, które zanieczyszczają wnętrze kominka i przewody kominowe.
Drewno odpowiednio wysuszone, o wilgotności wynoszącej 20%, ma prawie trzy razy większą wartość opałową niż drewno świeżo ścięte, którego wilgotność sięga 80%. Ponadto, drewno suszone przez rok wytwarza około 30% więcej energii cieplnej w porównaniu z drewnem suszonym tylko przez trzy miesiące. Aby uzyskać dokładne pomiary wilgotności, przed ich wykonaniem należy rozłupać kawałek drewna lub szczapę, by sprawdzić wilgotność wewnątrz materiału.
"Wilgotność drewna: Sezonowe zmiany i znaczenie"
Podczas wzrostu drzewa zawierają znaczne ilości wody, której ilość zależna jest od gatunku drzewa i pory roku. Drewno osiąga największą wilgotność zazwyczaj zimą, z wyjątkiem brzozy, która najwięcej wilgoci gromadzi w maju. Drewno iglaste może zawierać od 100 do 150% wilgoci, miękkie gatunki liściaste – od 70 do 110%, a twarde liściaste – od 55 do 80%.
Najwięcej wody znajduje się w drewnie bielastym, które odpowiada za transport wody w drzewie. Dużo mniej wilgoci mają twardziel i część przyrdzeniowa. W pniu najbardziej nasycone wodą są jego dolna (odziomkowa) i wierzchołkowa część – obie składają się głównie z drewna bielastego. W starych jodłach i świerkach w dolnych partiach pnia można znaleźć warstwy drewna o wyjątkowo wysokiej wilgotności, sięgającej nawet 250%, znane jako mokra twardziel.
Po ścięciu drewno stopniowo traci wilgoć i z czasem osiąga stan zwany powietrzno-suchym, który w naszych warunkach klimatycznych oznacza wilgotność na poziomie 15–20%. Oznacza to, że aby drewno było odpowiednie do palenia, musi wyparować ogromna ilość wody. Proces ten, trwający zazwyczaj wiele miesięcy, można przyspieszyć przez sztuczne suszenie – jednak wiąże się to z dodatkowymi kosztami.
Znaczenie wilgotności drewna opałowego
Gdy rozmawiamy o drewnie do spalania, każda ilość wody w nim zmniejsza jego wartość energetyczną. Jeżeli poziom wilgotności przekracza 15–20%, staje się to poważną przeszkodą dla efektywnego spalania. Chociaż woda jest niezbędna dla żywego drzewa, w drewnie opałowym pojawia się w różnych formach, które muszą zostać usunięte. Proces suszenia drewna ma na celu naturalne usunięcie obecnej w nim wody.
Wilgotność bezwzględna to stosunek całkowitej masy wody zawartej w drewnie – niezależnie od jej postaci – do masy drewna całkowicie wysuszonego (czyli o wilgotności 0%). To właśnie ten wskaźnik, wyrażony w procentach, mierzymy za pomocą wilgotnościomierzy. Z kolei wilgotność względna określa ilość wody w odniesieniu do całkowitej masy mokrego drewna.
Wilgoć chemiczna w drewnie: znaczenie i wpływ
Około 5% wilgotności w drewnie stanowi woda związana chemicznie, której nie da się usunąć w naturalnym środowisku. Całkowite wysuszenie drewna, czyli eliminacja tej formy wody, jest osiągalne jedynie w warunkach laboratoryjnych. Jednakże ten typ wilgotności nie ma wpływu na wartość energetyczną drewna i nie ma znaczenia praktycznego. Jej obecność jest istotna jedynie przy kalibracji narzędzi pomiarowych oraz przy precyzyjnym określaniu całkowitej zawartości wody w badanym materiale.
Znaczenie wody kapilarnej w drewnie
Woda swobodna, znana też jako kapilarna, to ciecz znajdująca się w komórkach i wolnych przestrzeniach wewnątrz drewna. Stanowi ona około 65% całkowitej zawartości wilgoci. Niektóre gatunki drzew, takie jak wierzba, mogą zawierać więcej wody niż suchej masy drewna. Duże ilości wody muszą być również odparowane z drewna bukowego, klonu, drzew owocowych oraz dębu.
Proces usuwania wody kapilarnej trwa do momentu, gdy drewno osiągnie tzw. punkt nasycenia włókien, czyli około 30% wilgotności. Utrata tej wody nie powoduje jeszcze kurczenia się drewna ani zmiany jego objętości. To stanowi praktyczną wskazówkę: jeśli drewno przechowywane w skrzyni nie zmniejszyło swojej objętości, oznacza to, że wciąż zawiera powyżej 30% wilgoci. Dopiero dalsze suszenie, usuwające wodę związaną, prowadzi do kurczenia się drewna.
Osuszanie drewna: wpływ na strukturę i objętość
Związana woda, nazywana również wodą kapilarną, znajduje się w ścianach komórkowych drewna w przedziale od 23 do 30%. Maksymalna zdolność absorpcyjna błon komórkowych jest określana jako punkt nasycenia włókien. By usunąć tę wodę, nie wystarczy tylko energia potrzebna do jej odparowania – konieczne jest także dostarczenie dodatkowego ciepła, które pozwala zerwać wiązania między cząsteczkami wody a strukturą drewna.
Osuszanie drewna poniżej punktu nasycenia skutkuje stopniowym usuwaniem związanej wody, co prowadzi do kurczenia się materiału. Im większa jest gęstość drewna, tym większy jest skurcz jego włókien. Podczas suszenia objętość drewna może zmniejszyć się nawet o 10–13%. Warto dodać, że proces ponownego suszenia – na przykład po nasiąknięciu deszczem – przebiega już znacznie szybciej.
Efektywne suszenie drewna: wyzwania i metody
Usuwanie wilgoci z drewna to proces wymagający czasu, którego tempo znacznie spada wraz ze zwiększaniem się grubości drewna – nie w sposób liniowy, lecz w postępie geometrycznym. Aby skutecznie pozbyć się wilgoci kapilarnej, niezbędna jest nie tylko wyższa temperatura, ale także ciągła wymiana powietrza na bardziej suche.
Optymalne warunki suszenia to połączenie suchego powietrza, podwyższonej temperatury oraz cyrkulacji powietrza wokół drewna – na przykład dzięki delikatnemu wiatrowi. Latem, przy niskiej wilgotności powietrza, lekkim wietrze i słonecznej pogodzie, można uzyskać bardzo dobre warunki do naturalnego sezonowania drewna. Należy jednak pamiętać, że w naszym klimacie takie warunki nie występują przez długi czas w ciągu roku. Szczególnie trudne do osuszenia jest drewno dębowe – usunięcie z niego wody związanej przebiega bardzo wolno. W praktyce oznacza to wybór między długim, nawet 4–5-letnim sezonowaniem, a zakupem drewna schnącego szybciej.