Masz pompę ciepła? Jeden parametr decyduje, czy zapłacisz 2000 czy 6000 zł za ogrzewanie!
Obecnie pompa ciepła jest uważana za jedno z najbardziej przyjaznych dla środowiska i oszczędnych źródeł ogrzewania. Aby jednak funkcjonować, wymaga zasilania elektrycznego. Jaką ilość energii elektrycznej potrzebuje pompa ciepła do ogrzania typowego domu? Jaki jest koszt tego w 2025 roku?
- Koszty i efektywność pomp ciepła
- Powietrzne i gruntowe pompy ciepła: wydajność i koszty
- Efektywność pomp ciepła: SCOP i COP w praktyce
- Oszczędność energii w nowoczesnych domach
- Koszty ogrzewania a wydajność pomp ciepła
Koszty i efektywność pomp ciepła
Na cenę pomp ciepła wpływają głównie dwa elementy: koszt zakupu i instalacji oraz koszt rocznego użytkowania. Ale czy inwestycja w to urządzenie szybko się zwróci podczas eksploatacji? Aby to sprawdzić, musimy obliczyć, ile energii będzie konsumować dana pompa. To zależy między innymi od:
- typu pompy ciepła (ziemna, powietrzna),
- efektywności danego modelu (współczynnik COP/SCOP),
- warunków pracy (łagodne lub surowe zimy, znaczne różnice temperatur w ciągu roku, nagłe zmiany pogody),
- sposobu ogrzewania (np. podłogowe, wentylacja z rekuperacją) oraz do jakiego celu jej użyjemy (c.o., c.w.u.),
- dopasowania właściwej mocy do potrzeb konkretnego budynku.
Powietrzne i gruntowe pompy ciepła: wydajność i koszty
Urządzenia, które pozyskują ciepło z powietrza, potrzebują więcej energii do jego ogrzania w chłodne dni. Szczególnie gdy temperatura spada poniżej zera (czyli wtedy, gdy są najbardziej potrzebne). Dla takich pomp współczynnik COP wynosi od 3,6 do 4. Mimo to cieszą się dużą popularnością z powodu niższej ceny i łatwiejszego montażu.
Znacznie bardziej efektywna jest pompa gruntowa. Zwłaszcza pionowa, która pozyskuje ciepło ze stabilnego źródła głębinowego, niewystawionego na zmiany temperatury. W tym przypadku COP wynosi od 4,8 do nawet 5,5. Ponadto współczynnik SCOP jest bardziej zbliżony do COP dzięki mniejszym rocznym wahaniom temperatury. Jednak samo urządzenie i przygotowanie gruntu do jego instalacji są znacznie droższe niż w przypadku pompy powietrznej.
Efektywność pomp ciepła: SCOP i COP w praktyce
Podczas obliczania zużycia energii przez pompę kluczowy jest wskaźnik SCOP (Seasonal Coefficient Of Performance), znany też jako współczynnik efektywności sezonowej. Dla urządzeń pełniących funkcję klimatyzatora w miesiącach letnich istotny jest również współczynnik SPF (ang. Seasonal Performance Factor), który bierze pod uwagę także zużycie energii na chłodzenie wnętrz.
COP obliczamy, dzieląc zapotrzebowanie na energię przez ilość energii pobranej z sieci, aby osiągnąć wymaganą temperaturę. Przykładowo, jeśli pobierane powietrze dostarcza 6 kW energii, a w domu potrzebujemy 8 kW, to pompa musi dla uzyskania odpowiedniej temperatury dobrać 2 kW z sieci na każde 6 kW z dolnego źródła (grunt, powietrze, woda).
W tej sytuacji COP wynosi 8kW/4kW = 4. Można założyć, że średnie zapotrzebowanie typowej pompy ciepła jest właśnie takie. W przybliżeniu, dla 8 kW zapotrzebowania, pompa zużywa 2 kW energii.
Bardziej dokładny SCOP z konieczności będzie nieco niższy niż COP. W najzimniejszych dniach wydajność pompy spada względem idealnych warunków laboratoryjnych, a potrzeba na ciepło wzrasta. W rzeczywistości, w warunkach polskich, dla COP=4 SCOP wynosi około 3,4-3,6. Więcej o współczynnikach COP i SCOP opisujemy w osobnym artykule.
Oszczędność energii w nowoczesnych domach
Znajomość współczynnika SCOP jest kluczowa do określenia zużycia energii elektrycznej. Kolejnym istotnym aspektem jest dostosowanie się do budynku z określonym zapotrzebowaniem na energię użytkową.
Zapotrzebowanie budynku na energię zmienia się w zależności od daty i technologii jego budowy. Przybliżając, nowoczesny budynek bez podniesionego standardu powinien zużywać około 70-100 kWh/m2 na rok. W przypadku budynków energooszczędnych roczne zapotrzebowanie wynosi około 40-60 kWh/m2, a dla budynków pasywnych 15 kWh/m2.
Dokładne roczne zapotrzebowanie domu na energię użytkową można również określić na podstawie świadectwa energetycznego.
Załóżmy, że dom o powierzchni 150 m2 potrzebuje rocznie 10500 kWh/rok energii użytkowej (70 kWh/m2). Cena energii elektrycznej dla gospodarstw domowych w pierwszej połowie 2025 roku to około 0,63 gr/kWh. Uwzględniając to, obliczamy najpierw koszt wytworzenia 1 kWh ciepła poprzez pompę:
0,63 gr/kWh (koszt 1 kW energii) : 3,8 (współczynnik SCOP) = 0,17 gr/kWh.
Następnie mnożymy wynik przez roczne zapotrzebowanie:
0,17 * 10500 = 1740 zł.
Trzeba pamiętać, że efektywność domowej sieci i pompy może być trochę niższa. Podana cena za 1 kWh obowiązuje do końca września. W drugiej połowie roku koszty ogrzewania mogą być więc wyższe. Średnio, w powyższym przykładzie można się spodziewać kosztów na poziomie około 2000-2500 zł za prąd zużyty na ogrzewanie do końca grudnia.
Koszty ogrzewania a wydajność pomp ciepła
Wykorzystując przedstawiony wzór, możemy oszacować, ile orientacyjnie wyniosą koszty ogrzewania przy różnorodnej wydajności pomp (wszystkie poniższe kalkulacje zgodnie ze stawką 0,63 gr/kWh i przy średnim zapotrzebowaniu budynku 70 kWh/m2/rok).
Jasno widoczne jest, jak lepszy wskaźnik SCOP pompy ciepła wpływa na niższe roczne koszty ogrzewania.
