Czy osoba niewierząca może być pochowana na cmentarzu?
W Polsce najczęściej odbywają się pogrzeby katolickie, ponieważ to najpowszechniejsze wyznanie w kraju. Jednak nie jest to wyłączna możliwość uroczystego pożegnania zmarłych. W Polsce da się odprawić m.in. pogrzeb świecki dla osób niewierzących. Czy takich ludzi można pochować na cmentarzu wyznaniowym? Kiedy bywa to utrudnione? Wyjaśniamy.
Z tego artykułu dowiesz się:
Prawo do pochówku – co wiemy?
Prawo do pochówku opisano w ustawie o cmentarzach i chowaniu zmarłych. Więcej na ten temat przeczytać można w art. 8 wspomnianego aktu prawnego. Zgodnie z nim przyjęcie ciała do pochowania na cmentarzu powinno odbyć się na podstawie konkretnych dokumentów, np. aktu zgonu lub karty zgonu. Bazując na pozyskanych informacjach, zarząd powinien udostępnić miejsce do pochowania zmarłego bez względu na to, jakiego był wyznania.
Przygotowaniem zwłok zajmują się firmy pogrzebowe, natomiast przygotowaniem miejsca ich pogrzebania zarząd cmentarza. Do zarządu nie muszą należeć osoby duchowne. Zasady dotyczące pochówku dotyczą każdego cmentarza niezależnie od tego, czy cmentarz jest komunalny, wyznaniowy lub parafialny.
Pogrzeb świecki osoby niewierzącej
Kwestia pogrzebu osoby niewierzącej powinna leżeć w decyzji rodziny zmarłego. Może ona wziąć pod uwagę np. ostatnią wolę, a więc życzenie o zorganizowaniu pochówku świeckiego. To rozwiązanie dające spore możliwości, jeśli chodzi o większość aspektów pogrzebu. Pochówek świecki przebiega inaczej niż religijny. Najpierw żałobnicy gromadzą się przy trumnie z ciałem w wyznaczonym pomieszczeniu domu pogrzebowego. Następnie Mistrz Ceremonii wygłasza przemowę na cześć zmarłego. Zamiast pieśni religijnych grać może ulubiona muzyka osoby zmarłej. Również oprawa wizualna i reszta przebiegu ceremonii dostosowana może być do woli zmarłego lub oczekiwań rodziny i innych uczestników pogrzebu.
Pogrzeb świecki jest krótszy niż religijny. Nie ma mszy i kazania, a także uroczystego przenoszenia trumny z kaplicy do grobu. Na pogrzeb świecki przeznacza się od 30 do 60 minut. Taki pochówek zorganizować mogą członkowie najbliższej rodziny zmarłego. Często zdarza się, że zmarły chowany jest na cmentarzu katolickim na prośbę rodziny. Zdarza się również, że pochówek odprawia ksiądz katolicki. Zgodnie z prawem nie można bowiem zapewnić pogrzebu świeckiego osobie, która zdecyduje na niego za życia się.
Gdzie pochować osobę niewierzącą i apostatę?
Mimo że przebieg pogrzebu świeckiego i związanej z nim ceremonii może wyglądać inaczej niż klasyczny, pochówek świecki odbyć się może na cmentarzu wyznaniowym. Nie musi być więc to tylko cmentarz komunalny. Na mocy specjalnego aktu prawnego wymienionego na początku tekstu zarządcy cmentarzy wyznaniowych muszą przystać na taki pogrzeb. To, że zmarły był osobą niewierzącą, nie jest podstawą do odmowy pochowania go na cmentarzu wyznaniowym. Jeśli zarządcy odmówią pogrzebu osoby niewierzącej, będzie to równoznaczne z aktem dyskryminacji.
Obowiązek pochowania osoby niewierzącej istnieje np. w miejscowościach, gdzie nie ma cmentarzy komunalnych, a wyłącznie wyznaniowe. Warto dodać, że zakaz dyskryminacji dotyczy nie tylko dostępu do cmentarza, ale i przydzielenia miejsca na postawienie nagrobka. Nie można więc wyznaczyć „gorszej” lokalizacji dla zmarłego (np. na obrzeżach cmentarza) tylko dlatego, że był osobą niewierzącą.
Zupełnie inaczej jest w przypadku apostaty – osoby, która dokonała aktu apostazji, a więc za życia wystąpiła z kościoła katolickiego. W pogrzebie nie weźmie udziału ksiądz katolicki, bo apostazja wpisana jest do ksiąg parafialnych. Nie można też objąć zmarłego sakramentem ostatniego namaszczenia. Pogrzeb apostaty powinien odbyć się na cmentarzu komunalnym. Może też odbyć się na innym cmentarzu, jeśli komunalnego nie ma na terenie gminy, gdzie zmarły był zameldowany. Wtedy chowa się go na cmentarzu najbliższym pod względem odległości od miejsca zamieszkania.