Rodzice zostawili długi? Tak się ich pozbędziesz zgodnie z prawem
Twoi rodzice zostawili po sobie więcej długów niż majątku? Spokojnie — nie musisz spłacać ich zobowiązań. Polskie prawo daje ci możliwość legalnego odrzucenia spadku lub przyjęcia go z tzw. dobrodziejstwem inwentarza. Sprawdź, jak nie odziedziczyć długów, co zrobić krok po kroku i dlaczego tak ważne jest, by nie przegapić kluczowego terminu. Oto wszystko, co musisz wiedzieć, zanim komornik zapuka do drzwi.
- Dziedziczenie majątku i długów po rodzicach – co mówi prawo?
- Jak uniknąć odziedziczenia długów po rodzicach?
- Jak prawidłowo odrzucić spadek z długami?
- Przyjęcie spadku z dobrodziejstwem inwentarza – kiedy warto?
- Dziedziczenie długów a ryzyko egzekucji komorniczej
Dziedziczenie majątku i długów po rodzicach – co mówi prawo?
Gdy mówimy o spadku, najczęściej mamy na myśli przejęcie majątku po zmarłym — w tym przypadku po rodzicach. Jednak nie zawsze spadek oznacza wyłącznie korzyści. Co zrobić, gdy w jego skład wchodzą również niespłacone zobowiązania finansowe?
Kwestie związane z dziedziczeniem majątku i długów reguluje art. 922 Kodeksu cywilnego. Przepis ten precyzuje, co dokładnie wchodzi w skład spadku:
§ 1. Prawa i obowiązki majątkowe zmarłego przechodzą z chwilą jego śmierci na jedną lub kilka osób zgodnie z przepisami niniejszej księgi.
- 2. Do spadku nie należą prawa i obowiązki ściśle związane z osobą zmarłego, a także prawa, które przechodzą na inne osoby niezależnie od dziedziczenia.
- 3. W skład długów spadkowych wchodzą m.in. koszty pogrzebu (zgodne z lokalnym zwyczajem), koszty postępowania spadkowego, roszczenia o zachowek, obowiązek wykonania zapisów i poleceń oraz inne zobowiązania wskazane w przepisach.
Warto wiedzieć, że dziedziczenie może odbywać się zarówno na podstawie ustawy, jak i testamentu. Jeśli zmarły sporządził testament, jego zapisy mają pierwszeństwo. Może się więc zdarzyć, że dzieci nie zostaną w nim uwzględnione. W przypadku braku testamentu obowiązują ogólne zasady dziedziczenia opisane w Kodeksie cywilnym.
Jak uniknąć odziedziczenia długów po rodzicach?
Fakt, że rodzice pozostawili po sobie długi, nie oznacza, że my lub nasze dzieci jesteśmy zmuszeni je przyjąć. Prawo przewiduje możliwość odrzucenia spadku, jednak należy to zrobić w określony sposób i w przewidzianym terminie.
Istnieją dwa główne rozwiązania, które pozwalają uniknąć niechcianych zobowiązań: możemy całkowicie odrzucić spadek lub przyjąć go z tzw. dobrodziejstwem inwentarza. W drugim przypadku dziedziczymy zarówno majątek, jak i długi – ale tylko do wartości odziedziczonego majątku. Dzięki temu nie ponosimy odpowiedzialności za zobowiązania przekraczające wartość spadku, podobnie jak nasze dzieci nie dziedziczą długów ponad to, co rzeczywiście odziedziczyły.
Dostępne opcje to:
- Oświadczenie o odrzuceniu spadku – możemy całkowicie zrezygnować ze spadku, a więc zarówno z majątku, jak i długów. W takiej sytuacji spadek przechodzi na kolejne osoby w linii dziedziczenia, które również muszą zdecydować, czy go przyjąć, czy odrzucić.
- Oświadczenie o przyjęciu spadku z dobrodziejstwem inwentarza – spadkobierca przyjmuje spadek, ale jego odpowiedzialność za długi ograniczona jest do wartości odziedziczonego majątku. To rozwiązanie jest szczególnie korzystne, gdy nie mamy pełnej wiedzy na temat wysokości zobowiązań pozostawionych przez zmarłego.
Jak prawidłowo odrzucić spadek z długami?
Jeśli spadek po rodzicach składa się głównie z długów, często najlepszym rozwiązaniem jest jego odrzucenie. Aby było ono skuteczne, musi zostać przeprowadzone zgodnie z przepisami – u notariusza lub w sądzie.
Kluczowy jest termin: od chwili, gdy dowiemy się o możliwości dziedziczenia, mamy 6 miesięcy na złożenie oświadczenia o odrzuceniu spadku. W przypadku rodziców zazwyczaj liczy się ten okres od daty ich śmierci. Jednak jeżeli nie mieliśmy kontaktu z rodzicami i nie wiedzieliśmy o ich śmierci, możemy złożyć wniosek o uchylenie się od skutków prawnych przyjęcia spadku w terminie do roku od uzyskania tej informacji.
Odrzucenie spadku u notariusza to prosta procedura – kosztuje 50 zł za osobę, plus opłaty za odpisy aktu notarialnego. Aby sporządzić oświadczenie, musimy dostarczyć odpowiednie dokumenty: skrócony odpis aktu zgonu rodzica, skrócony odpis naszego aktu urodzenia oraz – jeśli pozostajemy w związku małżeńskim – skrócony odpis aktu małżeństwa. Gotowy akt notarialny zostaje przesłany przez notariusza do właściwego sądu.
Odrzucenie spadku w sądzie polega na złożeniu wniosku do Sądu Rejonowego o przyjęcie oświadczenia o odrzuceniu spadku. Koszt takiego wniosku to 100 zł. Pamiętajmy, że termin 6 miesięcy dotyczy złożenia wniosku – samo posiedzenie może odbyć się później. Również w tym trybie konieczne będzie przedstawienie tych samych dokumentów co u notariusza.
Przyjęcie spadku z dobrodziejstwem inwentarza – kiedy warto?
Podobnie jak w przypadku odrzucenia spadku, także oświadczenie o jego przyjęciu z dobrodziejstwem inwentarza musi zostać złożone w ciągu 6 miesięcy od chwili, gdy dowiemy się o dziedziczeniu. Decydując się na tę formę, trzeba liczyć się z obowiązkiem sporządzenia inwentarza – dokumentu określającego wartość majątku pozostawionego przez spadkodawcę. Inwentarz ten należy przedstawić sądowi lub notariuszowi.
Warto jednak zadać sobie pytanie, czy zawsze opłaca się przyjąć spadek z dobrodziejstwem inwentarza. Jeżeli rodzice nie pozostawili nic poza długami, lepszym rozwiązaniem może być całkowite odrzucenie spadku. Dlatego przed podjęciem decyzji warto ustalić, jaka jest faktyczna wysokość zobowiązań zmarłego.
Dziedziczenie długów a ryzyko egzekucji komorniczej
W przypadku przyjęcia spadku obciążonego długami, dzieci zmarłych rodziców mogą obawiać się postępowania egzekucyjnego prowadzonego przez komornika. Czy obawy te są uzasadnione? Niestety tak – jeśli nie złożymy oświadczenia o odrzuceniu spadku lub nie przyjmiemy go z dobrodziejstwem inwentarza, wierzyciele mogą domagać się spłaty zadłużenia z majątku spadkobierców.
Warto jednak pamiętać, że spadek – a tym samym także długi – zazwyczaj dzielony jest pomiędzy wszystkich spadkobierców, czyli dzieci i współmałżonka. W takiej sytuacji odpowiedzialność za zobowiązania również zostaje rozdzielona i to z majątku każdego z nich może być prowadzona egzekucja.
Źródła:
- https://lexlege.pl/kc/art-922/
- https://gcadwokaci.pl/jak-odrzucic-spadek/
- https://kpr-restrukturyzacja.pl/dziedziczenie-dlugu/