Masz szambo przy domu? Możesz dostać 5000 zł kary, jeśli zapomnisz o tej formalności
W Polsce przepisy prawne regulują kwestie dotyczące budowy szamba oraz przydomowej oczyszczalni ścieków. Właściciele nieruchomości często nie są świadomi, że należy zgłaszać takie instalacje, a zaniechanie tego obowiązku może prowadzić do poważnych konsekwencji prawnych, w tym kar finansowych. Jakie przepisy są w mocy? Kiedy trzeba zgłosić przydomowe szambo lub oczyszczalnię? Jakie są sankcje za brak zgłoszenia szamba?
- Zasady budowy szamba i oczyszczalni ścieków
- Kary za nielegalną budowę szamba w 2025 roku
- Kontrola szamb: nowe przepisy i kary
- Zgłoszenie i pozwolenie na budowę szamba
Zasady budowy szamba i oczyszczalni ścieków
Ustawa z dnia 13 września 1996 roku o utrzymaniu czystości i porządku w gminach reguluje zarządzanie odpadami, a budowa szamba i przydomowej oczyszczalni ścieków jest objęta regulacjami prawnymi zawartymi w Prawie budowlanym (Ustawa z dnia 7 lipca 1994 r.) oraz przepisami związanymi z ochroną środowiska. Nie każda instalacja szamba lub przydomowej oczyszczalni ścieków wymaga pozwolenia na budowę, czasami zgłoszenie może być wystarczające.
Zgłoszenie odnosi się do zbiorników bezodpływowych na nieczystości ciekłe o pojemności do 10 m3 oraz przydomowych oczyszczalni ścieków o wydajności do 7,50 m3 na dobę. W takich sytuacjach wystarczy zgłosić zamiar budowy w starostwie powiatowym lub w urzędzie miasta. Takie zgłoszenie powinno zawierać następujące dane:
- jakie roboty budowlane będą wykonywane – budowa szczelnego zbiornika na nieczystości ciekłe o pojemności do 10m3;
- z jakich materiałów zostanie wykonane szambo;
- w jaki sposób zostaną przeprowadzone prace budowlane;
- zaplanowany termin budowy;
- rysunek przedstawiający umiejscowienie zbiornika na działce z uwzględnieniem odległości od granicy działki, budynków i ewentualnych źródeł wody pitnej;
- rysunki przedstawiające zbiornik, w tym jego wymiary oraz przekrój.
Pozwolenie na budowę szamba lub przydomowej oczyszczalni ścieków jest potrzebne, jeśli instalacja będzie przekraczać wspomniane wcześniej parametry, czyli szambo większe niż 10 m3 i oczyszczalnia o wydajności większej niż 7,50 m3 na dobę.
Kary za nielegalną budowę szamba w 2025 roku
Jak informuje serwis Onet.pl, wybudowanie szamba lub oczyszczalni ścieków bez wcześniejszego zgłoszenia jest uznawane za samowolę budowlaną. Powiatowy Inspektor Nadzoru Budowlanego (PINB) ma w takiej sytuacji prawo nałożyć na odpowiedzialną osobę karę administracyjną.
Kara pieniężna za samowolę budowlaną jest wyliczana przy użyciu określonego wzoru, który uwzględnia stawkę opłaty, aktualizowaną co roku, współczynnik kategorii obiektu budowlanego oraz współczynnik wielkości zależny od cech danej instalacji.
W 2025 roku stawka opłaty wynosi 500 zł. Współczynnik kategorii obiektu dla szamba lub oczyszczalni to 10, a współczynnik wielkości dla takich małych obiektów zazwyczaj wynosi 1. Dla szamba o pojemności 10 m³ kara za samowolę budowlaną może sięgnąć 5000 zł. Jeśli zbiornik na odpady jest większy i wymagał pozwolenia na budowę, kara może wzrosnąć nawet do 25000 zł, ze względu na zwiększenie współczynnika wielkości.
Istnieje możliwość zalegalizowania samowoli budowlanej, co wymaga uiszczenia opłaty legalizacyjnej, która może sięgać aż 50-krotności stawki opłaty.
W ekstremalnych przypadkach, gdy samowolnie zbudowane szambo lub oczyszczalnia nie spełniają norm (np. są umiejscowione zbyt blisko granicy działki), władze mogą nakazać demontaż instalacji. Koszty takiej rozbiórki pokrywa właściciel posesji.
Kontrola szamb: nowe przepisy i kary
Od 2022 roku, według nowych regulacji, gminy są zobligowane do sprawdzania nieruchomości, które nie są podłączone do sieci kanalizacyjnej, w tym także umów właścicieli z firmami asenizacyjnymi na systematyczne usuwanie nieczystości. Brak właściwej umowy na wywóz szamba lub dowodów takich jak np. rachunki skutkuje grzywną do 500 zł, lub karą do 5000 zł, jeśli sprawa znajdzie się w sądzie.
Regulacje obejmują również wszelkie przypadki związane z nielegalnym i niewłaściwym opróżnianiem szamba np. do rzeki lub na własną działkę. Za nielegalne opróżnianie szamba grożą surowe kary finansowe.
Zgłoszenie i pozwolenie na budowę szamba
- Zarejestrować budowę zbiornika na ścieki do 10 m³ lub oczyszczalni do 7,5 m³ na dzień. Koszt takiego zgłoszenia zazwyczaj nie przekracza 100 zł.
- Uzyskać zgodę na budowę szamba o pojemności większej niż 10 m³ lub oczyszczalni o przepustowości przekraczającej 7,5 m³ na dobę. Opłata skarbowa zazwyczaj wynosi od 700 do 1000 zł.
- Podpisać umowę na odbiór ścieków lub gromadzić potwierdzenia w postaci faktur za regularne opróżnianie zbiornika zgodnie z przepisami.