Nie jesteście po ślubie, ale macie dziecko? Nazwisko może was zaskoczyć
Wybór nazwiska dla dziecka bywa prosty, gdy rodzice są w związku małżeńskim. Co jednak, gdy nie są? Sprawa nabiera złożoności, a decyzja wymaga uwzględnienia prawa, woli rodziców, a czasem nawet interwencji sądu. Zastanawiasz się, jakie nazwisko może nosić dziecko rodziców bez ślubu i jak przebiega formalne uznanie ojcostwa? Przeczytaj nasz przewodnik, który rozwieje wszelkie wątpliwości i pomoże zrozumieć obowiązujące przepisy.
- Jak ustala się nazwisko dziecka, gdy rodzice są małżeństwem lub nie?
- Formalne uznanie ojcostwa a wybór nazwiska dziecka
- Co się dzieje, gdy rodzice nie mogą się porozumieć w sprawie nazwiska dziecka?
- Nazwisko dziecka rodziców niebędących w związku małżeńskim – co mówi prawo?
Jak ustala się nazwisko dziecka, gdy rodzice są małżeństwem lub nie?
W przypadku gdy rodzice dziecka są w związku małżeńskim, wybór nazwiska dziecka jest zazwyczaj prosty. Zgodnie z Kodeksem rodzinnym i opiekuńczym obowiązuje tzw. domniemanie ojcostwa, co oznacza, że jeśli dziecko urodziło się w trakcie trwania małżeństwa lub w ciągu 300 dni od jego zakończenia bądź unieważnienia, za ojca uważa się męża matki, a dziecko otrzymuje jego nazwisko.
Sytuacja komplikuje się, gdy matka zawarła nowe małżeństwo przed narodzinami dziecka, ale po zakończeniu poprzedniego. W takim przypadku, jeśli poród nastąpił przed upływem 300 dni od rozwodu, dziecko może nosić nazwisko nowego męża matki.
Jeśli natomiast matka nie pozostaje w związku małżeńskim, a ojcostwo nie zostało formalnie ustalone, zgodnie z art. 88 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego dziecko przyjmuje nazwisko matki. Ojciec nie będzie wpisany jako rodzic w dokumentach, dopóki nie zostanie dokonane oficjalne uznanie ojcostwa – czy to dobrowolne, czy przez sąd.
Formalne uznanie ojcostwa a wybór nazwiska dziecka
Sytuacja zmienia się, gdy ojciec postanawia formalnie uznać ojcostwo. Zgodnie z art. 89 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego, uznanie może zostać dokonane przed sądem opiekuńczym, urzędnikiem stanu cywilnego, a jeśli ojciec przebywa za granicą – także przed konsulem lub notariuszem.
Po złożeniu odpowiednich oświadczeń rodzice mają prawo wspólnie zdecydować o nazwisku dziecka. Mogą wybrać nazwisko ojca, matki lub zdecydować się na nazwisko dwuczłonowe. Zgodnie z art. 88 tego samego kodeksu, jeśli rodzice są zgodni co do wyboru, informacje te zostają wpisane do aktu urodzenia. W przypadku nazwiska dwuczłonowego, rodzice ustalają kolejność członów – pierwszy może pochodzić zarówno od matki, jak i ojca.
Co się dzieje, gdy rodzice nie mogą się porozumieć w sprawie nazwiska dziecka?
Bywa, że rodzice nie potrafią ustalić wspólnego nazwiska dla swojego dziecka. W takich sytuacjach obowiązuje art. 89 § 2 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego, który precyzuje, że „w razie braku porozumienia między rodzicami, dziecko nosi nazwisko dwuczłonowe, złożone z nazwiska matki i ojca”. To dwuczłonowe nazwisko staje się wtedy domyślnym rozwiązaniem. Jeśli jednak rodzice zgadzają się co do wyboru, dziecko może nosić jedno z nazwisk – matki lub ojca.
Poza tym istnieje kilka innych okoliczności, które mogą wpłynąć na wybór nazwiska dziecka. Oto najczęstsze z nich:
- Sądowe ustalenie ojcostwa – gdy ojciec nie chce samodzielnie uznać dziecka, matka może złożyć pozew do sądu. W takiej sytuacji to sąd decyduje o nazwisku dziecka. Jeśli rodzice nie osiągną porozumienia, sąd może nadać dziecku nazwisko dwuczłonowe. W wyjątkowych przypadkach, z uwzględnieniem dobra dziecka, sąd może wybrać jedno nazwisko.
- Adopcja – przy adopcji to rodzice adopcyjni decydują, czy dziecko zachowa swoje dotychczasowe nazwisko, czy otrzyma nowe. W przypadku adopcji pełnej dziecko staje się formalnie potomkiem nowych rodziców, co może skutkować zmianą nazwiska.
- Zmiana stanu cywilnego rodziców – jeśli para zawrze związek małżeński po narodzinach dziecka, mogą wspólnie wystąpić o zmianę nazwiska dziecka. Na przykład, jeśli dziecko nosi nazwisko matki, po ślubie można złożyć wniosek o przyjęcie nazwiska ojca lub nazwiska dwuczłonowego.
Nazwisko dziecka rodziców niebędących w związku małżeńskim – co mówi prawo?
W polskim prawie jasno określono zasady nadawania nazwiska dziecku, którego rodzice nie są małżeństwem. Kluczową rolę odgrywa tu uznanie ojcostwa. Jeśli ojciec nie został formalnie wskazany, dziecko automatycznie otrzymuje nazwisko matki. Gdy ojciec zdecyduje się na uznanie ojcostwa, rodzice mogą wspólnie wybrać nazwisko – może to być nazwisko ojca, matki lub nazwisko dwuczłonowe.
W sytuacji braku porozumienia między rodzicami dziecko otrzymuje nazwisko złożone z nazwiska matki i ojca. W bardziej skomplikowanych sprawach, takich jak spory czy niemożność osiągnięcia zgody, decyzję podejmuje sąd, kierując się dobrem dziecka.
Dziecko ma prawo do swojej tożsamości, w tym do nazwiska, co jest zagwarantowane Konwencją o Prawach Dziecka z 1989 roku. Zgodnie z art. 7 tej konwencji każde dziecko powinno mieć możliwość zachowania swojego nazwiska i tożsamości, a państwo ma obowiązek je chronić.
Przy ustalaniu nazwiska zawsze należy kierować się dobrem dziecka oraz jego prawem do zachowania tożsamości. Warto pamiętać, że jeśli dziecko ma więcej niż 13 lat, do zmiany nazwiska potrzebna jest jego pisemna zgoda.