Stłuczony wazon w sklepie? Kto odpowiada za szkodę wyrządzoną przez dziecko?
W polskim systemie prawnym odpowiedzialność za szkody wyrządzone przez dzieci jest uregulowana w Kodeksie cywilnym. W zależności od wieku dziecka, okoliczności wyrządzenia szkody i zdolności do czynności prawnych, różne osoby mogą ponosić odpowiedzialność. Zrozumienie przepisów jest kluczowe zarówno dla osób pokrzywdzonych, jak i opiekunów prawnych. Przeczytaj, kto odpowiada za szkodę wyrządzoną przez dziecko.
Z tego artykułu dowiesz się:
W jaki sposób osoby nieletnie odpowiadają za szkody?
W polskim prawie obowiązuje zasada, zgodnie z którą osoba powinna być zdolna do odpowiedzialności cywilnej, aby odpowiadała za swoje działania. Według Kodeksu cywilnego mamy dwie grupy wiekowe dzieci decydujące o tym, kto ponosi odpowiedzialność za wyrządzoną szkodę.
- Dzieci do 13. roku życia – zgodnie z art. 426 Kodeksu cywilnego dzieci, które nie ukończyły trzynastu lat, nie ponoszą odpowiedzialności za wyrządzone szkody. Dziecko w tym wieku uznaje się za nieposiadające zdolności do odpowiedzialności cywilnej z powodu braku odpowiedniego poziomu dojrzałości. Dziecko nie ma jeszcze świadomości i zdolności rozpoznawania konsekwencji swoich działań. W tym przypadku rodzice lub inni opiekunowie prawni ponoszą odpowiedzialność za czyny nieletnich.
- Dzieci powyżej 13. roku życia – dzieci, które już ukończyły trzynaście lat, mogą zostać pociągnięte do odpowiedzialności cywilnej, jeśli są w stanie zrozumieć konsekwencje swoich czynów. Aby móc odpowiadać za szkody, nieletni muszą działać świadomie i z rozwagą. W takim przypadku dziecko może ponosić odpowiedzialność tak samo, jak osoby dorosłe – o ile da się udowodnić, że nieletni działał z premedytacją.
Kiedy odpowiedzialność za szkody dziecka ponosi dorosły?
Rodzice lub opiekunowie prawni ponoszą odpowiedzialność za dzieci, które nie są zdolne do pełnej odpowiedzialności cywilnej. Kto więc może odpowiadać za szkody wyrządzone przez dziecko? Zgodnie z art. 427 Kodeksu cywilnego odpowiada za nie osoba nadzorująca opiekę nad nieletnim. Jeśli uda się rodzicom lub opiekunom wykazać, że nadzór wykonywany był starannie, wówczas nie poniosą odpowiedzialności za dziecko.
W przypadku, gdy dziecko jest pod opieką w przedszkolu lub szkole, odpowiedzialność za wyrządzoną przez nie szkodę spoczywa na tych instytucjach. Co jeszcze warto wiedzieć na ten temat?
- Instytucje takie jak przedszkole, szkoła i inne zobowiązane są do sprawowania opieki nad dziećmi. To opiekunowie wymienionych placówek pełnią nadzór nad nieletnimi, gdy ci w nich przebywają. Mogą więc odpowiadać za szkody wyrządzone przez dzieci.
- Jeśli dziecko np. pobije innego ucznia podczas lekcji, odpowiedzialność spoczywać będzie na szkole, bo to ona sprawuje nadzór nad dzieckiem. Gdy szkoła nie wykaże, że zachowała należyty dozór nad nieletnim, rodzice zostaną zwolnieni z odpowiedzialności za czyny dziecka.
Co jeszcze warto wiedzieć o odpowiedzialności za szkody dziecka?
W polskim prawie kluczowe jest pojęcie winy w nadzorze. Odpowiedzialność rodziców lub instytucji opiekujących się dziećmi może zostać wykluczona, jeśli okaże się, że zachowali oni staranność w opiece nad nieletnimi. Przykład? Dziecko celowo zadziałało na szkodę innego nieletniego, mimo że rodzice starali się ze wszystkich sił, aby zapobiec takim zdarzeniom.
Co w przypadku, gdy okaże się, że opiekunowie nie starli się nadzorować dziecka, w wyniku czego wyrządziło komuś krzywdę? Wówczas poniosą odpowiedzialność za to, co zrobił nieletni. W praktyce sąd zbada, czy rodzice lub inni opiekunowie dziecka wykazali się odpowiednią starannością w opiece, biorąc pod uwagę możliwości i okoliczności sprawowania kontroli nad dzieckiem.
Jeśli rodzice lub opiekunowie nie będą chcieć dobrowolnie naprawić szkód spowodowanych przez dziecko, osoba poszkodowana może wnieść pozew cywilny do sądu. Podczas postępowania sądowego analizowane są okoliczności, w jakich nieletni wyrządził szkodę. Skontrolowany zostanie m.in. poziom nadzoru nad dzieckiem i fakt, czy było ono świadome swojego działania. W zależności od wyników postępowania dowodowego sąd może orzec o winie zarówno samego dziecka, jak i jego opiekunów lub instytucji.