Ubezwłasnowolnienie to nie koniec – sprawdź, co dzieje się z majątkiem!
Wiele osób objętych ubezwłasnowolnieniem posiada własny majątek – czasem znacznych rozmiarów, a czasem skromny. Bez względu na jego wartość pojawia się jednak ważne pytanie: kto podejmuje decyzje dotyczące tych pieniędzy, skoro właściciel formalnie nie może robić tego samodzielnie? W artykule wyjaśniamy, jak wygląda zarządzanie majątkiem osoby ubezwłasnowolnionej.
Z tego artykułu dowiesz się:
Na czym polega ubezwłasnowolnienie i jak wpływa na zarządzanie majątkiem?
Ubezwłasnowolnienie to forma ochrony osób, które z powodu stanu zdrowia nie są w stanie samodzielnie podejmować ważnych decyzji w swoim życiu. Dotyczy to najczęściej osób cierpiących na choroby psychiczne, upośledzenie umysłowe lub inne zaburzenia, które utrudniają im codzienne funkcjonowanie. Jednym z najczęstszych pytań jest to, kto w takiej sytuacji zarządza majątkiem takiej osoby.
Opieką nad finansami osoby ubezwłasnowolnionej zajmuje się wskazana przez sąd osoba – może to być opiekun (w przypadku ubezwłasnowolnienia całkowitego) albo kurator (przy ubezwłasnowolnieniu częściowym). To właśnie oni mają obowiązek dbać o to, by pieniądze i inne składniki majątku były wykorzystywane zgodnie z potrzebami osoby objętej ochroną.
Zgodnie z przepisami Kodeksu cywilnego, wyróżniamy dwa rodzaje ubezwłasnowolnienia:
- Ubezwłasnowolnienie częściowe – dotyczy osób, które nie są w stanie samodzielnie funkcjonować, ale nie wymagają całkowitego odebrania im zdolności do podejmowania decyzji. Takie osoby mogą podejmować pewne działania, ale w ograniczonym zakresie. Mówi o tym art. 16 Kodeksu cywilnego.
- Ubezwłasnowolnienie całkowite – odnosi się do osób całkowicie niezdolnych do samodzielnego decydowania o swoim życiu, zdrowiu czy majątku. Według art. 13 Kodeksu cywilnego mogą to być osoby chore psychicznie lub upośledzone umysłowo. Nie mają prawa samodzielnie zarządzać swoimi pieniędzmi ani innym majątkiem.
W obu przypadkach to nie osoba ubezwłasnowolniona, lecz jej opiekun lub kurator podejmuje decyzje finansowe w jej imieniu – zawsze pod kontrolą sądu.
Jakie obowiązki mają opiekun i kurator osoby ubezwłasnowolnionej?
Opiekunem lub kuratorem osoby ubezwłasnowolnionej nie zostaje się przypadkowo – to odpowiedzialna rola, uregulowana przepisami Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego. Osoba sprawująca opiekę nie może działać według własnego uznania. Zarówno opiekun, jak i kurator muszą zawsze kierować się dobrem osoby ubezwłasnowolnionej i postępować zgodnie z prawem.
Ubezwłasnowolniona osoba ma ograniczoną możliwość podejmowania decyzji, dlatego państwo zapewnia jej dodatkową ochronę. Opiekun lub kurator nie mogą korzystać z majątku podopiecznego do własnych celów ani pozwalać, by środki były wydawane w sposób nieodpowiedni. Każdy ich krok może być sprawdzony przez sąd rodzinny i opiekuńczy.
Główne obowiązki opiekuna osoby całkowicie ubezwłasnowolnionej obejmują:
- Dbanie o interesy podopiecznego i wykonywanie obowiązków z należytą starannością.
- Uzyskiwanie zgody sądu na wszystkie ważne decyzje dotyczące osoby lub jej majątku.
- Sporządzenie spisu majątku (inwentarza) i przekazanie go do sądu opiekuńczego.
- Przekazanie majątku do depozytu sądowego – w tym papierów wartościowych lub kosztowności, jeśli sąd tego zażąda.
W przypadku kuratora osoby częściowo ubezwłasnowolnionej obowiązują podobne zasady, jednak:
- Kurator może zarządzać majątkiem lub reprezentować podopiecznego tylko wtedy, gdy tak postanowi sąd.
- Po uchyleniu ubezwłasnowolnienia kurator traci prawo do dalszego działania w tej roli.
Za swoją pracę opiekun i kurator mają prawo otrzymać wynagrodzenie. Wypłacane jest ono z dochodów lub majątku osoby, którą się opiekują. Jeśli nie ma ona środków, koszty ponosi osoba lub instytucja, która wystąpiła z wnioskiem o ustanowienie kuratora.
>Jak chroniony jest majątek osoby ubezwłasnowolnionej?
W zależności od decyzji sądu, osoba może zostać ubezwłasnowolniona częściowo lub całkowicie. W pierwszym przypadku ma ograniczone prawo do zarządzania swoim majątkiem, w drugim – całkowicie traci taką możliwość. To oznacza, że nie może samodzielnie podejmować decyzji finansowych ani podpisywać umów.
Codziennym zarządzaniem majątkiem osoby ubezwłasnowolnionej zajmuje się jej opiekun lub kurator. Ich zadaniem jest chronienie majątku przed stratą, rozproszeniem czy utratą wartości. Nie wolno im inwestować środków podopiecznego w ryzykowne przedsięwzięcia ani wydawać pieniędzy na własne potrzeby. Każda istotna decyzja finansowa musi być zatwierdzona przez sąd rodzinny i opiekuńczy, który stale nadzoruje działania opiekuna lub kuratora.