Kto i w jakim zakresie zarządza majątkiem osoby ubezwłasnowolnionej?
Wiele osób, które są ubezwłasnowolnione, ma swój majątek. Czasem jest większy, innym razem mniejszy. Niezależnie od wielkości majątku, pojawia się jeden problem – kto nim zarządza, skoro właściciel ma status osoby ubezwłasnowolnionej? Sprawdź ważne informacje na ten temat.
Z tego artykułu dowiesz się:
Jakie prawa do majątku ma osoba ubezwłasnowolniona?
Ubezwłasnowolnienie to specyficzny środek ochrony osób, które nie mogą samodzielnie kierować swoim życiem. Powodem jest głównie stan zdrowia niepozwalający podejmować ważnych życiowych decyzji. Najbardziej zastanawiającą kwestią jest majątek osoby ubezwłasnowolnionej. Powinien zająć się nim wyznaczony człowiek, taki jak opiekun ubezwłasnowolnionego lub kurator.
Zgodnie z Kodeksem cywilnym dopuszczalne są dwa rozwiązania: ubezwłasnowolnienie częściowe oraz ubezwłasnowolnienie całkowite. Majątek osoby objętej ubezwłasnowolnieniem – niezależnie od jego rodzaju – zarządzany jest przez kogoś, kto się nią opiekuje.
Osoba ani osoba częściowo, ani całkowicie ubezwłasnowolniona nie może samodzielnie decydować o swoim majątku. Status ubezwłasnowolnienia wpływa bowiem na ograniczenie czynności prawnych. Nie można wówczas samotnie podejmować decyzji dotyczących np. zarządzania pieniędzmi.
Warto pamiętać o tym, że:
- Ubezwłasnowolnienie częściowe – osoby nim objęte mogą w pewnym stopniu podejmować decyzje dotyczące swojego życia. Zgodnie z art. 16 Kodeksu cywilnego ubezwłasnowolnienie częściowe obejmuje osoby, które nie są w stanie w pełni samodzielnie funkcjonować wskutek m.in. choroby psychicznej czy niedorozwoju umysłowego. Ich stan nie uzasadnia jednak całkowitego ubezwłasnowolnienia.
- Ubezwłasnowolnienie całkowite – osoby nim objęte są trwale niezdolne do podejmowania decyzji dotyczących swojego życia, zdrowia lub majątku. Zgodnie z art. 13 Kodeksu cywilnego takiemu ubezwłasnowolnieniu podlegają ludzie np. chorzy psychicznie lub upośledzeni umysłowo. Nie mogą więc m.in. zarządzać pieniędzmi.
Zarządzanie majątkiem osoby ubezwłasnowolnionej
Zagadnieniem opieki i kurateli zajmuje się Kodeks rodzinny i opiekuńczy. Trzeba mieć jednak na uwadze, że zarówno kurator, jak i opiekun nie mogą postępować z podopiecznymi tak, jak im się podoba. Zawsze powinny dbać o dobro osoby ubezwłasnowolnionej. Jako że ubezwłasnowolnienie wiąże się z poważnym ograniczeniem możliwości wykonawczych tych osób, są one również odpowiednio chronione prawnie.
Każdy, kto postanowił sprawować opiekę lub kuratelę, powinien mieć świadomość dużej odpowiedzialności, jaka na nim ciąży. Powinien również wiedzieć, że organy państwowe mają prawo go kontrolować – zwłaszcza sąd rodzinny i opiekuńczy. Opiekun lub kurator nie mają prawa wydawać majątku podopiecznego na własne cele, które nie są związane z potrzebami osoby ubezwłasnowolnionej. Muszą jednocześnie dbać o to, aby pieniądze nie trafiły w jej ręce i zostały wydane w niewłaściwy sposób.
Do obowiązków opiekuna zarządzającego majątkiem człowieka całkowicie ubezwłasnowolnionego należy m.in.:
- Wykonywanie swoich obowiązków sumiennie i starannie, w trosce o dobro osoby ubezwłasnowolnionej.
- Uzyskanie zezwolenia sądu opiekuńczego we wszystkich kluczowych sprawach dotyczących osoby lub majątku (również nieletniego).
- Sporządzenie inwentarzu majątku podopiecznego i przedstawienie go sądowi opiekuńczemu.
- Złożenie do depozytu sądowego majątku osoby ubezwłasnowolnionej, w tym papierów wartościowych i kosztowności – w przypadku gdy zażąda tego sąd rodzinny i opiekuńczy.
Powyższe regulacje dotyczą również kuratora osoby ubezwłasnowolnionej częściowo. Należy jednak pamiętać o tym, że:
- Kurator może reprezentować osobę ubezwłasnowolnioną częściowo lub zarządzać jej majątkiem wyłącznie, gdy postanowi tak sąd opiekuńczy.
- Jeśli ubezwłasnowolnienie wobec danej osoby zostanie uchylone, kurator nie ma prawa się już nią zajmować.
Zarówno opiekunowi, jak i kuratorowi przysługuje wynagrodzenie za swoją pracę. Pokrywa się je z dochodów lub majątku podopiecznego. W przypadku, gdy nie ma on środków pieniężnych, wynagrodzenie kuratora pokrywa ten, kto go zażądał.
Majątek osoby ubezwłasnowolnionej – o tym warto pamiętać
Ubezwłasnowolnienie może ograniczyć (ubezwłasnowolnienie częściowe) lub odebrać prawo (ubezwłasnowolnienie całkowite) do swobodnego zarządzania majątkiem osobie, wobec której sąd zastosował takie instytucje prawa cywilnego.
Na co dzień majątkiem osoby ubezwłasnowolnionej zarządza jej opiekun lub kurator. Ich obowiązkiem jest zabezpieczenie majątku przed spadkiem wartości, rozproszeniem czy utratą. Opiekunowie i kuratorzy nie mogą pierwszorzędnie inwestować majątku podopiecznego. Nie mogą również przeznaczać go na własne potrzeby. Warto pamiętać, że każdą decyzję opiekuna lub kuratora ściśle kontroluje sąd rodzinny i opiekuńczy.