Rewolucyjny pomysł w samorządach. Zniżki na wywóz śmieci dla wybranej grupy
Coraz więcej Polaków inwestuje w ekologiczne ogrzewanie, licząc na niższe rachunki i wsparcie systemowe. Tymczasem wysokość opłat za wywóz śmieci wciąż pozostaje taka sama – niezależnie od tego, czy wytwarzasz popiół, czy nie. Samorządy mają jednak nowy pomysł: niższe stawki dla właścicieli pomp ciepła i czystych źródeł ciepła. Sprawdź, czy możesz zaoszczędzić i co jeszcze planują lokalne władze.
- Problemy gmin z realizacją wymogów recyklingu
- Nowy system kaucyjny – wyzwanie dla gmin w recyklingu
- Propozycje zmian zgłaszane przez samorządowców
- Większe wsparcie dla ekologicznych mieszkańców
Problemy gmin z realizacją wymogów recyklingu
Gminy mają trudności z dotrzymaniem wymagań unijnych i krajowych dotyczących recyklingu. Jednym z głównych wyzwań są wysokie kary za niedopełnienie ustalonych norm. Na przykład w 2020 roku wprowadzono obowiązek, aby gminy osiągnęły poziom recyklingu i przygotowania odpadów do ponownego użycia na poziomie 50% wagowo. Wiele samorządów w całym kraju nie było w stanie spełnić tego wymogu, co było przewidywalne jeszcze przed wprowadzeniem przepisów. W konsekwencji Wojewódzkie Inspektoraty Ochrony Środowiska nałożyły na nie surowe sankcje finansowe, z których niektóre sięgały nawet miliona złotych.
Choć w kolejnych latach wymagania te zostały nieco złagodzone, to jednak od 2025 roku recykling powinien obejmować już 55% odpadów, a od 2035 roku aż 65%. Dla wielu gmin jest to poziom trudny do osiągnięcia bez wprowadzenia istotnych zmian systemowych i legislacyjnych, co potwierdzają sami inspektorzy.
Nowy system kaucyjny – wyzwanie dla gmin w recyklingu
Nowe rozwiązania mające na celu usprawnienie recyklingu wciąż nie rozwiązują głównego problemu, zwłaszcza dla gmin. Od 1 października 2025 roku w Polsce zostanie wprowadzony nowy system kaucyjny na wybrane rodzaje opakowań. Ministerstwo deklaruje, że celem jest uporządkowanie zarządzania kaucjami, ujednolicenie oznaczeń oraz zapewnienie skutecznego śledzenia kaucji wraz z opakowaniem.
System ten może ułatwić zarządzanie opakowaniami i cieszy się pozytywną opinią wśród obywateli. Niestety, dla gmin nie jest to korzystne, ponieważ ich rozliczenia z recyklingu oparte są na wadze przetworzonych odpadów. Opakowania objęte kaucją będą przekazywane bezpośrednio od konsumenta do recyklera, omijając gminę. Spowoduje to zmniejszenie liczby kilogramów odpadów zaliczanych do wyników samorządu i dodatkowo utrudni realizację coraz bardziej rygorystycznych norm recyklingu. Mimo to, kary za niespełnienie wymogów pozostaną wysokie.
Propozycje zmian zgłaszane przez samorządowców
Obecne rozwiązania są niespójne i oderwane od rzeczywistości. Gminy ponoszą odpowiedzialność za recykling, w tym także poważne konsekwencje finansowe, jednak prawo nie daje im pełnej kontroli nad ponownym zagospodarowaniem odpadów na swoim terenie. W związku z tym samorządowcy proponują zmiany lepiej dostosowane do faktycznych warunków, takie jak:
- Umorzenie kar za rok 2020. Wówczas poziomy wagowe ustalano na podstawie czterech podstawowych frakcji (papier, metal, tworzywa sztuczne i szkło), podczas gdy obecnie odnoszą się one do całkowitej masy odpadów.
- Wprowadzenie niższych opłat za wywóz odpadów dla gospodarstw korzystających z ekologicznych systemów ogrzewania. Aktualnie mieszkańcy palący w piecach na węgiel płacą tyle samo co ci używający pomp ciepła, kotłów gazowych czy pelletowych.
- Wprowadzenie spójnych zmian prawnych dotyczących recyklingu. Dotychczas przedsiębiorstwa przyjmujące materiały do zagospodarowania nie musiały informować, gdzie są one przetwarzane. Proces R12, na który się powołują, nie jest zaliczany do wyników gmin, co powoduje, że mimo recyklingu materiałów, gminy nie mogą tego uwzględnić w swoich statystykach, ani precyzyjnie określić faktycznej ilości przetworzonych odpadów.
Większe wsparcie dla ekologicznych mieszkańców
Proponowane zmiany mają na celu większe docenienie pozytywnych działań mieszkańców. Obecnie wszyscy płacą jednakowo za gospodarkę odpadami, a drobne błędy w segregacji mogą skutkować karami dla całej spółdzielni czy wspólnoty.
Gminy chciałyby mieć możliwość obniżania opłat za wywóz śmieci dla nieruchomości, które nie generują popiołów. Już teraz niektóre gminy stosują zniżki dla wybranych mieszkańców, jednak wybór opierał się głównie na kryteriach socjalnych, a nie na proekologicznych praktykach. Tymczasem takie rozwiązanie mogłoby nagradzać proekologiczne postawy i zachęcać do zmiany systemu ogrzewania. Dla wielu Polaków wymiana pieców i idee ekologiczne są wciąż obce. Nakazy, kary i brak uznania dla własnej inicjatywy stawiają decydentów w negatywnym świetle i zniechęcają do transformacji. Strategia nagradzania mogłaby znacznie ułatwić wdrożenie wymaganych zmian.