Zaskakujące przepisy! Takie nazwisko może dostać dziecko, jeśli rodzice się kłócą
Rodzice bez ślubu często stają przed dylematem – jakie nazwisko powinno nosić ich dziecko? Choć temat wydaje się prosty, w rzeczywistości wszystko zależy od kilku kluczowych czynników. Liczy się m.in. uznanie ojcostwa, wspólna decyzja rodziców lub – w przypadku sporu – rozstrzygnięcie sądu. Zobacz, jak w świetle polskiego prawa ustala się nazwisko dziecka, gdy rodzice nie zawarli małżeństwa.
Z tego artykułu dowiesz się:
Jakie nazwisko dostaje dziecko, gdy rodzice nie są w związku małżeńskim?
Ustalenie nazwiska dziecka nie budzi większych wątpliwości, jeśli jego rodzice są małżeństwem. Zgodnie z przepisami Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego, obowiązuje tu zasada domniemania ojcostwa. Oznacza to, że jeśli dziecko przyszło na świat w czasie trwania małżeństwa albo w ciągu 300 dni od jego zakończenia (lub unieważnienia), automatycznie uznaje się, że ojcem dziecka jest mąż matki – i to jego nazwisko zostaje przypisane dziecku.
Nieco bardziej złożona sytuacja pojawia się, gdy kobieta zdążyła zawrzeć nowe małżeństwo jeszcze przed narodzinami dziecka, ale po ustaniu poprzedniego. Jeśli poród nastąpił przed upływem wspomnianych 300 dni, dziecko może nosić nazwisko nowego męża matki.
W przypadku, gdy matka nie pozostaje w związku małżeńskim, a ojcostwo nie zostało oficjalnie potwierdzone, dziecko zgodnie z art. 88 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego przyjmuje nazwisko matki. W świetle prawa ojciec nie będzie figurował w dokumentach jako rodzic, dopóki nie dojdzie do formalnego uznania ojcostwa – dobrowolnego lub sądowego.
Uznanie ojcostwa a wybór nazwiska dziecka
Inaczej wygląda sytuacja, gdy ojciec decyduje się formalnie uznać ojcostwo. Jak przewiduje art. 89 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego, uznanie to może nastąpić przed sądem opiekuńczym, urzędnikiem stanu cywilnego, a w przypadku przebywania za granicą – także przed konsulem lub notariuszem.
Po złożeniu stosownych oświadczeń, rodzice zyskują możliwość wspólnego wyboru nazwiska dla dziecka. Mają pełną dowolność – mogą zdecydować się na nazwisko ojca, matki lub stworzyć nazwisko dwuczłonowe. Zgodnie z art. 88 tego samego kodeksu, jeśli obie strony są zgodne co do wyboru, dane trafiają do aktu urodzenia. W przypadku nazwisk dwuczłonowych rodzice ustalają kolejność – pierwszy człon może pochodzić zarówno od matki, jak i ojca.
Brak porozumienia między rodzicami – co z nazwiskiem dziecka?
Zdarza się, że rodzice nie potrafią dojść do porozumienia w sprawie nazwiska swojego dziecka. W takich przypadkach zastosowanie ma art. 89 § 2 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego, który jasno wskazuje, że „w razie braku porozumienia między rodzicami, dziecko nosi nazwisko dwuczłonowe, złożone z nazwiska matki i ojca”. Dwuczłonowa forma staje się domyślnym rozwiązaniem, jeśli nie uda się osiągnąć kompromisu. W przypadku wspólnej decyzji rodziców – dziecko może nosić jedno nazwisko: matki lub ojca.
Istnieje również kilka innych sytuacji, które mogą wpłynąć na wybór nazwiska dziecka. Oto najczęstsze z nich:
- Sądowe ustalenie ojcostwa – jeżeli ojciec nie chce samodzielnie uznać dziecka, matka może złożyć pozew do sądu. W takim przypadku to sąd zdecyduje o nazwisku dziecka. Gdy rodzice nie osiągną porozumienia, sąd może nadać dziecku nazwisko dwuczłonowe. W wyjątkowych sytuacjach, biorąc pod uwagę dobro dziecka, sąd może wybrać jedno z nazwisk.
- Adopcja – w przypadku adopcji to rodzice adopcyjni decydują, czy dziecko zachowa swoje dotychczasowe nazwisko, czy otrzyma nowe. Przy adopcji pełnej dziecko formalnie staje się potomkiem nowych rodziców, co może wiązać się ze zmianą nazwiska.
- Zmiana stanu cywilnego rodziców – jeśli para pobierze się po narodzinach dziecka, mogą wspólnie wystąpić o zmianę jego nazwiska. Przykładowo, gdy pociecha nosi nazwisko matki, po ślubie można wnioskować o przyjęcie nazwiska ojca lub dwuczłonowego.
Nazwisko dziecka a brak małżeństwa rodziców – co warto wiedzieć?
Kwestia nadania nazwiska dziecku, gdy rodzice nie są małżeństwem, została jasno określona w polskim prawie. Decydujące znaczenie ma tu uznanie ojcostwa. Jeśli ojciec nie został formalnie wskazany, dziecko automatycznie przyjmuje nazwisko matki. W momencie, gdy ojciec zdecyduje się na uznanie ojcostwa, rodzice mogą wspólnie ustalić nazwisko – może ono pochodzić od ojca, matki lub mieć formę dwuczłonową.
W razie braku porozumienia między rodzicami, dziecko otrzymuje nazwisko złożone z nazwiska matki i ojca. W przypadkach bardziej złożonych, jak spory czy brak możliwości porozumienia, decyzję podejmuje sąd, biorąc pod uwagę dobro dziecka.
Dziecko ma prawo do swojej tożsamości – w tym nazwiska – co jest zagwarantowane przez Konwencję o Prawach Dziecka z 1989 roku. Zgodnie z jej art. 7, każde dziecko powinno mieć możliwość zachowania swojego nazwiska i tożsamości, a państwo jest zobowiązane je chronić.
Przy ustalaniu nazwiska zawsze należy kierować się dobrem dziecka oraz jego prawem do zachowania tożsamości. Warto pamiętać, że jeśli dziecko ukończyło 13. rok życia, do zmiany nazwiska niezbędna będzie jego pisemna zgoda.