Nazwisko dziecka to coraz częstszy powód sporów rodziców. Co mówi na ten temat prawo?
Kwestie związane z nadawaniem nazwiska dziecku są ściśle uregulowane przepisami prawa w Polsce. Jeśli rodzice są bez ślubu, wówczas pojawia się dużo wątpliwości co do tego, jakie nazwisko powinno nosić ich potomstwo. Wszystko zależy od kilku czynników, takich jak uznanie ojcostwa, zgoda rodziców i decyzja sądu. Sprawdź więcej informacji na ten temat.
Z tego artykułu dowiesz się:
Niezamężna matka – jakie nazwisko powinno mieć dziecko?
Z ustaleniem nazwiska dziecka nie ma problemu, jeśli rodzice są w związku małżeńskim. Według przepisów polskiego prawa rodzinnego dominuje zasada domniemania ojcostwa. Zgodnie z nią, jeśli dziecko urodziło się w trakcie małżeństwa lub przed upływem 300 dni od jego zakończenia (lub unieważnienia), nazwisko dziecka przyjęte zostanie od męża matki.
Jeśli narodziny dziecka mają miejsce przed upływem 300 dni od ustania lub unieważnienia małżeństwa, jednak po zawarciu przez matkę drugiego małżeństwa, wówczas dziecko może przyjąć nazwisko drugiego męża.
W sytuacji, kiedy matka dziecka nie jest w związku małżeńskim i ojcostwo nie zostało ustalone, dziecko z automatu powinno otrzymać nazwisko matki. To zgodne z art. 88 ustawy z dnia 25 lutego 1964 r. Kodeks rodzinny i opiekuńczy, zgodnie z którym „nazwisko dziecka nieznanego ojca określa się zgodnie z nazwiskiem matki”. W przypadku braku formalnego uznania ojcostwa (lub jego sądowego ustalenia) dziecko będzie mieć nazwisko matki. Ojciec dziecka nie będzie z kolei uznawany za rodzica w żadnym oficjalnym rejestrze.
Ojciec dziecka uznał ojcostwo – jakie będzie nazwisko dziecka?
Zupełnie inaczej wygląda sprawa, gdy ojciec dziecka zdecyduje się na formalne uznanie ojcostwa. W takiej sytuacji zgodnie z art. 89 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego ojcostwo można uznać poprzez złożenie odpowiednich oświadczeń przed sądem opiekuńczym lub urzędnikiem stanu cywilnego. Można to zrobić przed notariuszem lub w konsulacie, gdy ojciec przebywa za granicą.
Jeśli uznane zostanie ojcostwo dziecka, wówczas rodzice mają prawo do tego, aby wspólnie ustalić nazwisko dziecka. Mogę zdecydować, czy będzie mieć nazwisko ojca, matki, czy dwuczłonowe (ojca i matki). Zgodnie z art. 88 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego, w przypadku zgody obojga rodziców w kwestii nazwiska dziecka, decyzja wpisana będzie do aktu urodzenia dziecka. W przypadku nazwiska dwuczłonowego pierwszy człon może być zarówno ojca, jak i matki – w zależności od decyzji obojga rodziców.
Rodzice nie mogą dojść do porozumienia lub inne sytuacje
Czasami rodzice nie mogą porozumieć się w kwestii nazwiska potomka. W takiej sytuacji warto pamiętać o art. 89 § 2 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego, który stanowi, że „w razie braku porozumienia między rodzicami, dziecko nosi nazwisko dwuczłonowe, złożone z nazwiska matki i ojca”. Nazwisko dwuczłonowe stosowane jest wówczas, gdy obie strony nie mogą osiągnąć kompromisu. Jeśli uda się wypracować porozumienie, dziecko może nosić nazwisko ojca lub matki, zgodnie ze wspólną ich wolą.
Mamy też wiele innych sytuacji, na podstawie których zapada decyzja o nazwisku dziecka. Oto kilka przykładowych:
- Ustalenie ojcostwa przez sąd – jeśli ojciec nie uznaje dobrowolnie dziecka, matka ma prawo wnieść do sądu pozew, aby to zrobił. W przypadku sądowego ustalenia ojcostwa sąd zadecyduje o nazwisku dziecka. Jeśli rodzice nie mogą się co do niego zgodzić, podobnie jak w wyżej opisanym przypadku nieporozumienia, sąd nada dziecku nazwisko dwuczłonowe. Jeśli interesowi dziecka bardziej odpowiada nazwisko jednolite, sąd również może wziąć to pod uwagę.
- Adopcja dziecka – rodzice adopcyjni mogą zadecydować o zmianie lub zachowaniu nazwiska dziecka. W przypadku pełnej adopcji zgodnie z prawem dziecko staje się potomkiem rodziców adopcyjnych.
- Zmiana stanu cywilnego rodziców – jeśli rodzice zawarli ślub dopiero po narodzinach dziecka, mogą zmienić jego nazwisko. Gdy dziecko ma np. nazwisko matki, rodzice po ślubie mogą wystąpić do sądu o zmianę na nazwisko ojca lub dwuczłonowe.
Rodzice bez ślubu a nazwisko dziecka – co jeszcze warto wiedzieć?
Nadanie nazwiska dziecku, gdy rodzice nie mają ślubu, regulowane jest przez polskie przepisy prawne i zależy od kilku kluczowych czynników. Jeśli ojcostwo nie zostało uznane, dziecko dostanie nazwisko matki. Gdy ojciec zdecyduje się na formalne uznanie ojcostwa, rodzice mogą wspólnie zadecydować o nazwisku pociechy.
W przypadku nieporozumienia w kwestii nazwiska dziecka może ono zostać dwuczłonowe. W najbardziej skomplikowanych sytuacjach decyzję o nazwisku dziecka podejmie sąd.
Dziecko ma prawo do zachowania tożsamości, w tym nazwiska. Jest chronione przez Konwencję o Prawach Dziecka z 1989 r., zgodnie z którą (art. 7 konwencji) każde dziecko może zachować swoje nazwisko i tożsamość. Państwo daje dzieciom gwarancję ochrony nazwiska.
Ustalanie nazwiska pociechy zawsze powinno iść w parze z jej interesem i poszanowaniem prawa do tożsamości. Jeśli dziecko ukończyło 13 lat, do zmiany nazwiska potrzebna będzie jego zgoda.