Sąsiedzkie spory o płot to szczyt absurdu? Poczekaj, aż usłyszysz o tych tujach
W Polsce tuje i jałowce są bardzo popularne, szczególnie jako naturalne ogrodzenia działek, które zapewniają prywatność. Okazuje się jednak, że mogą również prowadzić do sąsiedzkich konfliktów, a nawet sporów sądowych. Takie nieporozumienia na ogół wiążą się z ich wysokością, zacienianiem, ograniczaniem widoku lub przerastaniem na sąsiednią posesję. Jakie zasady prawne regulują te sytuacje?
- Konflikt o tuje: sądowa batalia sąsiadów
- Sąsiedzkie spory o tuje przy ogrodzeniu
- Zasady korzystania z nieruchomości sąsiednich
- Tuje na granicy działki a prawo budowlane
Konflikt o tuje: sądowa batalia sąsiadów
Spór dotyczący tuj wydarzył się w Chełmie, gdzie Z.W. mieszkała w szeregowym domu i często korzystała z ogrodu znajdującego się po stronie południowej. Tuż za płotem sąsiedzi — państwo T. — zasadzili szpaler złożony z 18 tuj odmiany Skyrocket, które mogą dorastać do wysokości nawet 4 metrów.
Z biegiem czasu rośliny urosły i stworzyły gęstą, nieprzepuszczalną zieloną barierę, przez co ogród Z.W. był mocno zacieniony w godzinach południowych i popołudniowych. Kobieta twierdziła, że taki stan rzeczy utrudnia korzystanie z ogrodu: dzieci nie mogły się tam bawić, rośliny przestały rosnąć prawidłowo, a gleba była ciągle zbyt wilgotna.
Sąsiedzi nie potrafili dojść do porozumienia, spór przeniósł się z ogrodzenia między sąsiednimi działkami na salę sądową. Z.W. domagała się przycięcia drzew do wysokości 2,5 m oraz ich stałego utrzymania na tej wysokości. Powodowała się przy tym na naruszenie prawa sąsiedzkiego i immisje przekraczające „przeciętną miarę” — zgodnie z art. 144 Kodeksu cywilnego.
Z kolei pozwani twierdzili, że ich nasadzenia były zgodne z przepisami, a Z.W. nie wykazała, że zacienianie miało istotny wpływ na użytkowanie jej ogrodu. Podważali dowody fotograficzne — które ich zdaniem nie pozwalały na dokładne określenie pory dnia i stopnia zacienienia — oraz oględziny i opinię biegłego.
Sąd Rejonowy w Chełmie uznał roszczenia Z.W. za uzasadnione. Nakazał przycięcie roślin do 2,5 m oraz ich dalsze utrzymywanie na tej wysokości – wysokość ta została uznana za odpowiednią, ponieważ mieściła się w granicy 30% przycięcia możliwego do przeprowadzenia bez szkody dla drzew. Zastosowano przy tym przepisy art. 144 i art. 222 Kodeksu cywilnego, uznając, że tuje powodowały immisje pośrednie.
Pozwani złożyli apelację, którą Sąd II instancji uznał za niezasadną i utrzymał wyrok nakazujący przycięcie roślin do 2,5 m.
Sąsiedzkie spory o tuje przy ogrodzeniu
Przedstawiony powyżej przykład z Chełmna nie jest wcale wyjątkowy. Tuje oraz inne rośliny umieszczane wzdłuż płotu często powodują poważne konflikty między sąsiadami. Zazwyczaj problemy te obejmują:
- zacienianie sąsiedniej posesji — wysokie drzewa oraz krzewy mogą zasłaniać światło na sąsiednim terenie, tym samym zmniejszając dostęp do promieni słonecznych, co jest ważnym czynnikiem w kontekście ogrodnictwa lub dla wygody mieszkańców;
- przerastanie na sąsiedni teren – gałęzie lub korzenie tui, czy innych roślin, które przekraczają granicę działki, mogą uszkadzać ogrodzenie lub przeszkadzać w korzystaniu z sąsiedniej posesji;
- ograniczanie widoku – rośliny o znacznej wysokości zakrywają krajobraz, co może być uznane za szczególnie uciążliwe, gdy działka jest na sprzedaż, a widok ma być jej zaletą;
- utrudnianie utrzymania czystości na posesji – opadające igły, gałęzie czy liście mogą zanieczyszczać sąsiedni teren i prowadzić do napięć oraz sporów.
Zasady korzystania z nieruchomości sąsiednich
Artykuł 144 Kodeksu cywilnego stanowi, że właściciel działki ma obowiązek unikać działań, które mogą przeszkadzać w korzystaniu z sąsiednich nieruchomości ponad normę, jaką wyznacza społeczno-gospodarcze przeznaczenie tej działki. Gdy rośliny stwarzają zbyt duże cieniowanie lub inne niedogodności, sąsiad ma prawo żądać ich przycięcia lub usunięcia — i w takiej sytuacji sąd może uznać te żądania za uzasadnione.
Właściciel działki powinien przy korzystaniu ze swojego prawa unikać działań, które zakłócałyby użytkowanie sąsiednich nieruchomości ponad przeciętną miarę, wyznaczoną przez społeczno-gospodarcze przeznaczenie działki oraz miejscowe stosunki.
Artykuł 150 Kodeksu cywilnego daje sąsiadowi możliwość obcięcia i zatrzymania korzeni, gałęzi lub owoców, które przerosły na jego teren — pod warunkiem, że wcześniej wyznaczy sąsiadowi czas na ich usunięcie. Ważnym elementem jest to, że termin ten powinien uwzględniać biologiczne aspekty rośliny, jak na przykład sezon przycinania.
Właściciel gruntu ma prawo obciąć i zatrzymać dla siebie korzenie przechodzące z sąsiedniego gruntu. To samo odnosi się do gałęzi i owoców zwisających z sąsiedniego gruntu; jednakże w takim przypadku właściciel powinien najpierw wyznaczyć sąsiadowi odpowiedni termin do ich usunięcia.
Artykuł 149 Kodeksu cywilnego nakłada na właściciela działki obowiązek umożliwienia sąsiadowi dostępu, który jest niezbędny do usunięcia części przerastających na jego działkę roślin.
Właściciel działki może wejść na sąsiedni teren w celu usunięcia zwisających z jego drzew gałęzi lub owoców. Właściciel sąsiedniego terenu ma jednak prawo żądać naprawienia wynikłej stąd szkody.
Tuje na granicy działki a prawo budowlane
Tuje według przepisów prawa budowlanego nie są traktowane jako ogrodzenie, chociaż często pełnią rolę zielonego płotu. Jednak jeśli są sadzone na granicy działek, obowiązują je regulacje dotyczące wspólnych ogrodzeń.
Art. 154 Kodeksu cywilnego mówi, że płoty, drzewa lub krzewy na granicy działek są przeznaczone do wspólnego użytkowania przez sąsiadów, a koszty ich utrzymania muszą być podzielone między strony. Oznacza to, że potrzebna jest zgoda sąsiada na posadzenie tui dokładnie na granicy.
1. Zakłada się, że mury, płoty, miedze, rowy i inne podobne urządzenia na granicy sąsiadujących gruntów są przeznaczone do wspólnego użytkowania przez sąsiadów. To samo odnosi się do drzew i krzewów na granicy.
2. Użytkownicy wspomnianych urządzeń są zobowiązani do wspólnego pokrywania kosztów ich utrzymania.
Dodatkowo Miejscowe Plany Zagospodarowania Przestrzennego mogą wprowadzać ograniczenia dotyczące wysokości i rodzaju ogrodzeń — także tych zielonych.
Źródła:
- Wyrok Sądu Okręgowego w Lublinie, numer sprawy II Ca 396/12, https://orzeczenia.lublin.so.gov.pl/
- Dz.U.2024.0.1061 t.j. - Akt prawny z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny