To świadczenie z ZUS przysługuje wielu osobom 50+. Średnio to 4300 zł!
Osoby pracujące w wybranych sektorach gospodarki - które ukończyły odpowiedni wiek oraz spełniają wymagane warunki stażowe i rozwiązują stosunek pracy - mogą ubiegać się o tzw. świadczenie kompensacyjne. To forma wcześniejszej emerytury pomostowej, której celem jest finansowe wsparcie osób wykonujących prace o podwyższonym obciążeniu zawodowym. Kto może skorzystać z takiego wsparcia?
- Kto i kiedy może przejść na świadczenie kompensacyjne?
- Jak ustalana jest wysokość świadczenia?
- Procedura wnioskowania i dokumentacja
- Zbieganie świadczenia kompensacyjnego z innymi świadczeniami
- Planowane zmiany legislacyjne
- Wcześniejszy koniec kariery - czy to się opłaca?
Kto i kiedy może przejść na świadczenie kompensacyjne?
Prawo do świadczenia kompensacyjnego mają nauczyciele i inni pracownicy pedagogiczni zatrudnieni w szkołach publicznych i niepublicznych (z wyjątkami technicznymi), placówkach kształcenia ustawicznego, poradniach psychologiczno-pedagogicznych, młodzieżowych ośrodkach i innych wymienionych jednostkach. W 2025-2026 r. wiek uprawniający to 56 lat dla kobiet i 61 lat dla mężczyzn, a następnie rośnie - w 2027 r. będzie to 57 i 62, w 2029 - 58 i 63, a w 2031 - 59 i 64.
Pracownicy muszą również legitymować się co najmniej 30-letnim okresem składkowym i nieskładkowym, z czego 20 lat musi przypadać na pracę „nauczycielską” w co najmniej połowie obowiązkowego wymiaru godzin. Ponadto wymagane jest rozwiązanie stosunku pracy - może to być zakończenie zatrudnienia z własnej inicjatywy lub w wyniku restrukturyzacji - choć są wyjątki uwzględnione przez ZUS, np. likwidacja stanowiska.
Jak ustalana jest wysokość świadczenia?
Podstawą obliczenia jest suma składek zgromadzonych na koncie ZUS (oraz kapitału początkowego), podzielona przez średnią dalszą długość życia dla osób w wieku 60 lat, zgodnie z tablicami GUS. Jeżeli pracownik był w OFE, składki zwiększa się wskaźnikiem korekcyjnym 19,52/12,22.
Minimalna wysokość świadczenia nie może być niższa od minimalnej emerytury - w 2025 r. stawka ta wynosi około 1 878,91 zł brutto. ZUS podaje, że przeciętna kwota „kompensówki” wynosi ponad 4 300 zł brutto, a w październiku 2024 r. pobierało je 11,5 tys. osób.
Procedura wnioskowania i dokumentacja
Wniosek składany jest w Zakładzie Ubezpieczeń Społecznych (formularz ENSK), wraz z dokumentami potwierdzającymi okresy ubezpieczeniowe, pracę w wymiarze nauczycielskim, służbę wojskową, zasiłki, urlop wychowawczy czy okres studiów. ZUS zobowiązuje do złożenia wniosku najwcześniej 30 dni przed spełnieniem warunków albo planowaną datą zakończenia pracy - wcześniejsze powoduje odmowę, opóźnienie skutkuje świadczeniem od momentu złożenia wniosku.
Prawo do świadczenia powstaje od miesiąca złożenia wniosku lub od spełnienia warunków - nie wcześniej. Jeśli ubezpieczony pozostaje na zasiłku chorobowym, prawo zaczyna obowiązywać po zakończeniu świadczenia chorobowego. Przyznane świadczenie trwa do momentu nabycia prawa do emerytury (różnicowanej dla obu płci) lub do osiągnięcia wieku powszechnego (60 lat kobiety, 65 lat mężczyźni).
Zbieganie świadczenia kompensacyjnego z innymi świadczeniami
Od 1 lipca 2025 r. istnieje możliwość pobierania świadczenia kompensacyjnego wraz z rentą rodzinną - jednak tylko 15 % drugiego świadczenia do końca 2026 r., po czym wskaźnik może być zweryfikowany w 2028 r. Wcześniej pobieranie jednego wykluczało drugie - dziś ustawodawstwo umożliwia wybór między nimi.
Z kolei świadczenia kompensacyjne nie są ściągane z przyszłych emerytur - nie obniżają podstawy jej wyliczenia. Natomiast pobieranie świadczenia zostanie zawieszone, jeśli nauczyciel podejmie pracę w placówce edukacyjnej (tzn. ponownie rozpocznie pracę pedagogiczną).
Planowane zmiany legislacyjne
Od 1 stycznia 2026 r. grupa uprawnionych zostanie rozszerzona - świadczenie będzie przysługiwać wszystkim nauczycielom i pracownikom pedagogicznym zatrudnionym w dowolnej placówce edukacyjnej (również niepublicznej). Nie zaplanowano jednak przedłużenia okresu przyznawania „kompensówki” - obecna ustawa wygasa w 2032 r., mimo wcześniejszych zapowiedzi o zmianach.
Ponadto, od 2026 r. możliwe będzie połączenie świadczenia kompensacyjnego z wyższą odprawą emerytalno-rentową, zgodnie z planami nowelizacji Karty Nauczyciela. Zmiany obejmą także doprecyzowanie warunków urlopu dla poratowania zdrowia dla nauczycieli zbliżających się do emerytury, choć nie dotyczą bezpośrednio świadczenia kompensacyjnego.
Wcześniejszy koniec kariery - czy to się opłaca?
Świadczenie kompensacyjne stanowi realne wsparcie finansowe dla nauczycieli i pracowników oświaty, którzy kończąc aktywność zawodową przed emeryturą mają pewność wpłaty w wysokości co najmniej minimalnej emerytury. Od 2026 r. świadczenie zyska na elastyczności, dzięki szerszemu dostępowi oraz możliwości połączenia z odprawą, co czyni je atrakcyjnym narzędziem planowania zakończenia kariery zawodowej w edukacji.