ZUS potwierdza: tysiące Polaków 50+ mogą liczyć na 4300 zł co miesiąc
Ludzie zatrudnieni w określonych sektorach gospodarki - którzy osiągnęli wymagany wiek oraz spełniają odpowiednie warunki dotyczące stażu pracy i kończą zatrudnienie - mają możliwość ubiegania się o tzw. świadczenie kompensacyjne. Jest to rodzaj wcześniejszej emerytury pomostowej, mającej na celu zapewnienie wsparcia finansowego osobom wykonującym prace o zwiększonym obciążeniu zawodowym. Kto może skorzystać z takiej pomocy?
- Warunki uzyskania świadczenia kompensacyjnego
- Obliczanie emerytury: kluczowe zasady i wskaźniki
- Zasady składania wniosku o świadczenie ZUS
- Zmiany w świadczeniach kompensacyjnych od 2025 r.
- Zmiany w świadczeniach dla nauczycieli od 2026 r.
- Świadczenie kompensacyjne dla nauczycieli
Warunki uzyskania świadczenia kompensacyjnego
Uprawnienie do otrzymania świadczenia kompensacyjnego przysługuje nauczycielom oraz innym pracownikom pedagogicznym zatrudnionym w szkołach zarówno publicznych, jak i niepublicznych (z pewnymi wyjątkami technicznymi), centrach kształcenia ustawicznego, poradniach psychologiczno-pedagogicznych, ośrodkach młodzieżowych oraz innych wskazanych jednostkach. W latach 2025-2026 wiek kwalifikujący wynosi 56 lat dla kobiet i 61 lat dla mężczyzn, a później wzrasta - w 2027 r. będzie to 57 i 62, w 2029 - 58 i 63, a w 2031 - 59 i 64.
Osoby zatrudnione muszą mieć przynajmniej 30-letni okres składkowy i nieskładkowy, z czego 20 lat musi być związane z pracą „nauczycielską” w co najmniej połowie wymaganej liczby godzin. Dodatkowo konieczne jest zakończenie stosunku pracy - może to być dobrowolne zakończenie pracy lub w wyniku restrukturyzacji - chociaż istnieją wyjątki uznawane przez ZUS, takie jak likwidacja stanowiska.
Obliczanie emerytury: kluczowe zasady i wskaźniki
Podstawą kalkulacji jest kwota składek zgromadzonych na koncie ZUS (oraz kapitału początkowego), podzielona przez średnią dalszą długość życia dla osób w wieku 60 lat, zgodnie z tablicami GUS. Jeżeli pracownik uczestniczył w OFE, składki zwiększa się współczynnikiem korekcyjnym 19,52/12,22.
Minimalna wysokość świadczenia nie może być niższa od minimalnej emerytury - w 2025 r. kwota ta wynosi około 1 878,91 zł brutto. ZUS informuje, że przeciętna kwota „kompensówki” wynosi ponad 4 300 zł brutto, a w październiku 2024 r. pobierało je 11,5 tys. osób.
Zasady składania wniosku o świadczenie ZUS
Podanie jest składane w Zakładzie Ubezpieczeń Społecznych (formularz ENSK), razem z dokumentami potwierdzającymi okresy ubezpieczeniowe, pracę w charakterze nauczyciela, służbę wojskową, zasiłki, urlop wychowawczy czy okres nauki. ZUS wymaga złożenia wniosku najwcześniej 30 dni przed spełnieniem kryteriów lub planowaną datą zakończenia pracy - wcześniejsze skutkuje odmową, opóźnienie skutkuje przyznaniem świadczenia od momentu złożenia wniosku.
Prawo do świadczenia zaczyna obowiązywać od miesiąca złożenia podania lub od spełnienia kryteriów - nie wcześniej. Jeśli ubezpieczony jest na zasiłku chorobowym, prawo zaczyna obowiązywać po zakończeniu tego świadczenia. Przyznane świadczenie trwa do momentu uzyskania prawa do emerytury (zróżnicowanej dla obu płci) lub do osiągnięcia wieku emerytalnego (60 lat kobiety, 65 lat mężczyźni).
Zmiany w świadczeniach kompensacyjnych od 2025 r.
Od 1 lipca 2025 r. możliwe jest uzyskiwanie świadczenia kompensacyjnego razem z rentą rodzinną - choć tylko 15% drugiego świadczenia do końca 2026 r., a następnie wskaźnik może zostać zweryfikowany w 2028 r. Wcześniej pobieranie jednego uniemożliwiało uzyskanie drugiego - obecnie przepisy pozwalają na wybór pomiędzy nimi.
Z kolei świadczenia kompensacyjne nie są odciągane z przyszłych emerytur - nie zmniejszają podstawy ich obliczenia. Jednak uzyskiwanie świadczenia zostanie wstrzymane, jeżeli nauczyciel podejmie zatrudnienie w placówce edukacyjnej (czyli ponownie zacznie wykonywać pracę pedagogiczną).
Zmiany w świadczeniach dla nauczycieli od 2026 r.
Od 1 stycznia 2026 roku grupa osób uprawnionych ulegnie powiększeniu - świadczenie będzie dostępne dla wszystkich nauczycieli oraz pracowników pedagogicznych pracujących w każdej placówce edukacyjnej (także niepublicznej). Nie przewidziano jednak wydłużenia okresu przyznawania „kompensówki” - aktualna ustawa traci ważność w 2032 roku, pomimo wcześniejszych deklaracji dotyczących zmian.
Dodatkowo, od 2026 roku będzie możliwość połączenia świadczenia kompensacyjnego z wyższą odprawą emerytalno-rentową, zgodnie z planami zmian w Karcie Nauczyciela. Zmiany będą również dotyczyć doprecyzowania warunków urlopu dla poratowania zdrowia dla nauczycieli będących blisko emerytury, choć nie są one bezpośrednio związane ze świadczeniem kompensacyjnym.
Świadczenie kompensacyjne dla nauczycieli
Świadczenie kompensacyjne jest rzeczywistym wsparciem finansowym dla nauczycieli i pracowników oświaty, którzy kończąc pracę przed emeryturą mają zapewniony wpływ w wysokości co najmniej minimalnej emerytury. Od 2026 roku świadczenie stanie się bardziej elastyczne, dzięki szerszemu dostępowi i możliwości połączenia z odprawą, co sprawia, że jest atrakcyjnym narzędziem planowania zakończenia kariery zawodowej w edukacji.