Z jakiego powodu można ubezwłasnowolnić członka rodziny?
Ubezwłasnowolnienie bliskiego to czynność, która nie cieszy się dobrą sławą. Często postrzegamy je na przykład jako próbę przejęcia majątku lub przejaw złej woli. Okazuje się jednak, że ubezwłasnowolnienie służy ochronie interesów osoby, która z pewnych powodów nie potrafi samodzielnie kierować swoim postępowaniem.
Z tego artykułu dowiesz się:
Czym jest ubezwłasnowolnienie i kogo może dotyczyć?
Rodzina często występuje o ubezwłasnowolnienie osoby bliskiej z obawy, aby ta nie wyrządziła sobie żadnej krzywdy. Wspomniana procedura z reguły wywołuje negatywne skojarzenia, jednak w wielu przypadkach bywa jedynym rozsądnym rozwiązaniem. Wszelkie kwestie określające definicję ubezwłasnowolnienia znajdziemy w Kodeksie cywilnym. Mówiąc najprościej, jest to całkowite lub częściowe pozbawienie zdolności wskazanej osoby do czynności prawnych w celu ochrony jej interesów majątkowych i życiowych.
Ubezwłasnowolnienie dotyczy jedynie zdolności do czynności cywilnoprawnych, a osoba wciąż posiada zdolność prawną. Zgodnie z przepisami, można ubezwłasnowolnić człowieka, który ukończył 13. rok życia, jednak na skutek chorób, czy nałogów nie jest w stanie kierować swoim postępowaniem lub potrzebuje pomocy przy prowadzeniu swoich spraw. Najczęstsze przesłanki prowadzące do ubezwłasnowolnienia bliskiej osoby to na przykład:
- poważne zaburzenia psychiczne,
- problemy będące wynikiem ciężkiego wypadku,
- niepełnosprawność intelektualna,
- podeszły wiek i wiążący się z nim zespół otępienny lub inne dolegliwości,
- uzależnienia.
Decyzję o ubezwłasnowolnieniu osoby fizycznej podejmuje sąd okręgowy znajdujący się w miejscu zamieszkania obywatela, którego dotyczy sprawa. Wniosek o ubezwłasnowolnienie może złożyć małżonek, rodzice, dzieci, wnuki, dziadkowie, rodzeństwo, przedstawiciel ustawowy lub prokurator.
Całkowite i częściowe – jaki jest zakres ubezwłasnowolnienia?
Ubezwłasnowolnienie częściowe jest możliwe wtedy, gdy dana osoba ukończy 18. rok życia, jednak ze względu na stan zdrowia lub nałogi potrzebuje pomocy przy prowadzeniu swoich spraw. Taki obywatel może samodzielnie dokonywać czynności związanych z życiem codziennym, podejmować działania niebędące zobowiązaniem ani rozporządzeniem oraz zarządzać swoim zarobkiem i przedmiotami majątkowymi. Większość czynności prawnych dokonywanych przez osoby częściowo ubezwłasnowolnione wymaga zgody ustanowionego kuratora. Taki człowiek nie będzie samodzielnie zawierać umów kupna, sprzedaży, darowizny, zlecenia, czy najmu. Co ciekawe, może on wstąpić w związek małżeński, jednak osoby upośledzone umysłowe lub chore psychicznie będą potrzebowały zgody sądu.
Ubezwłasnowolnieni całkowicie nie mogą samodzielnie dokonywać czynności prawnych. Tacy ludzie mają prawo do robienia zakupów i korzystania z drobnych usług, o ile nie będą one powodować rażącego pokrzywdzenia osoby pozbawionej zdolności do czynności cywilnoprawnych. Dla obywateli ubezwłasnowolnionych całkowicie sąd rejonowy ustanawia opiekuna. Tylko on może dokonywać czynności odnoszących ważne skutki prawne. Całkowite ubezwłasnowolnienie dotyczy osób, które ukończyły 13. rok życia i na skutek chorób, zaburzeń psychicznych, czy uzależnień nie potrafią samodzielnie kierować swoim postępowaniem.
Jakie są prawa osoby ubezwłasnowolnionej?
Osoba ubezwłasnowolniona całkowicie nie posiada żadnej zdolności do czynności prawnych, ale nie oznacza to, że musi ona polegać w stu procentach na woli opiekuna. Taki obywatel co prawda nie będzie dokonywał ważnych decyzji samodzielnie, ale wciąż może zajmować się sprawami dotyczącymi bieżących umów dnia codziennego. Mowa tu o czynnościach, które nie pociągają za sobą poważnych konsekwencji dla jego interesów życiowych lub majątkowych.
Nawet jeśli ubezwłasnowolnieni całkowicie spróbują podjąć czynności cywilnoprawne, to wszystkie z nich będą nieważne w świetle obowiązujących przepisów. Osoby posiadające opiekuna nie mogą sprzedawać swojego majątku, sporządzać testamentu, brać udziału w wyborach, zawierać związku małżeńskiego, czy podejmować decyzji dotyczących zabiegów medycznych lub operacji.
Zdecydowanie większą swobodę mają obywatele ubezwłasnowolnieni częściowo. Tacy ludzie mogą podejmować działania prawne, jednak nie będą tego robić samodzielnie – każda ich decyzja musi zostać zaakceptowana przez ustanowionego kuratora. Jeżeli nie wyrazi on zgody na pewne działania, to wszelkie czynności cywilnoprawne będą nieważne.