Bardzo duże zmiany w prawie budowlanym. Będzie łatwiej, szybciej i taniej
W czerwcu 2025 r. rząd Donalda Tuska przyjął projekt nowelizacji Prawa budowlanego, który wprowadza istotne uproszczenia w procesach inwestycyjnych. Zmiany te przewidują, że dla wielu niewielkich obiektów i instalacji wystarczy zgłoszenie zamiast skomplikowanego pozwolenia na budowę. Tego typu deregulacja ma na celu przyśpieszenie inwestycji zarówno w sektorze prywatnym, jak i publicznym, obniżenie kosztów administracyjnych oraz ułatwienie realizacji przedsięwzięć takich jak tarasy, schrony, boiska czy zbiorniki retencyjne - przy zachowaniu bezpieczeństwa i gabarytów.
- Budynki użyteczności publicznej do 200 m²
- Przydomowe budowle ochronne i schrony
- Tarasy i obiekty sportowe
- Zbiorniki wodne, baseny i oczka wodne
- Instalacje OZE i magazyny energii
- Bezpieczeństwo i „żółta kartka”
- Zmiany na lepsze?
Budynki użyteczności publicznej do 200 m²
Nowelizacja zakłada, że wolnostojące budynki użyteczności publicznej o powierzchni użytkowej do 200 m² wymagają jedynie zgłoszenia, bez konieczności uzyskiwania pozwolenia. Może to dotyczyć np. małych biblioteczek, świetlic wiejskich czy punktów obsługi lokalnych usług. Instytucje czy samorządy będą mogły szybciej reagować na potrzeby mieszkańców, realizując inwestycje z mniejszą liczbą obowiązków formalnych.
Dla organów administracyjnych oznacza to odformalizowanie procedur i krótszy czas obsługi zgłoszeń - zgodnie z koncepcją „milczącej zgody” inwestycja może rozpocząć się po 21 dniach, jeżeli urząd nie zgłosi sprzeciwu. To kolejny krok w kierunku cyfryzacji i przyspieszenia procesów, co ma znaczenie zwłaszcza dla gmin planujących szybką budowę małej infrastruktury - np. punktów medycznych czy pomocy społecznej.
Przydomowe budowle ochronne i schrony
Kolejna zmiana dotyczy wolnostojących przydomowych budowli ochronnych - tzw. schronów - o powierzchni do 35 m². Dotychczas wymagały one pozwolenia, teraz będzie wystarczało zgłoszenie. W praktyce mogą to być kontenery czy niewielkie bunkry montowane przy domach, spełniające funkcje obronno-ochronne.
Prawo wprowadza także kategorię „ukryć doraźnych” - konstrukcji niehermetycznych, również do 35 m², które także wymagają tylko zgłoszenia. Ułatwienie to można traktować jako odpowiedź na potrzeby bezpieczeństwa lokalnego - domowników, gospodarstw czy ogrodów działkowych. Jednocześnie przepisy zachowują kontrolę administracyjną - zgłoszenie to minimalny wymóg, lecz organ nadal może zareagować w przypadku naruszeń.
Tarasy i obiekty sportowe
Prawo budowlane wprowadza dużą ulgę także dla inwestorów domowych planujących budowę tarasów. Tarasy naziemne o powierzchni do 35 m² są całkowicie zwolnione z formalności - nie wymagają ani pozwolenia, ani zgłoszenia. Tarasy zadaszone do 50 m² można natomiast wybudować na podstawie zgłoszenia.
Dodatkowo, boiska i korty sportowe - służące zarówno rekreacji, jak i aktywności sportowej - nie wymagają już pozwolenia, lecz jedynie zgłoszenia. To ważna zmiana dla lokalnych społeczności, klubów sportowych oraz szkół, które mogą szybciej zorganizować infrastrukturę rekreacyjną.
Zbiorniki wodne, baseny i oczka wodne
Nowelizacja obejmuje również ułatwienia dla rolników i działkowców. Zbiorniki na wodę opadową lub roztopową o pojemności do 30 m³ na działkach siedliskowych wymagają tylko zgłoszenia, bez pozwolenia i obowiązku projektu budowlanego. Umożliwia to szybszy dostęp do programów wspierających działania retencyjne, jak „Moja Woda”.
Analogicznie baseny i oczka wodne o powierzchni do 50 m² mogą być realizowane bez zgłoszenia, zaś te mniejsze - do 15 m² (baseny) i 10 m² (oczka) - również na zgłoszenie. Dzięki temu właściciele domów jednorodzinnych i działkowcy mogą swobodniej wzbogacać teren rekreacyjny bez formalnych przeszkód.
Instalacje OZE i magazyny energii
W duchu wsparcia odnawialnych źródeł energii, ustawodawca przewidział wyłączenie z formalności montażu mikroinstalacji wiatrowych do 3 m wysokości oraz magazynów energii do 20 kWh - instalacja tych urządzeń będzie możliwa bez żadnych formalności budowlanych.
Instalacje wyższe - do 12 m - wymagają jedynie projektu architektoniczno-budowlanego. Te rozwiązania ułatwią rozwój energetyki prosumenckiej, obniżą koszty montażu urządzeń OZE i przyspieszą transformację energetyczną w energetycznie świadomych gospodarstwach domowych i małych przedsiębiorstwach.
Bezpieczeństwo i „żółta kartka”
Nowe regulacje kładą też nacisk na odpowiedzialność inwestorów. Przy istotnym odstąpieniu od zatwierdzonego projektu, inwestor otrzyma od organu nadzoru tzw. "żółtą kartkę" - ostrzeżenie i nakaz przywrócenia zgodności, bez natychmiastowego wszczynania postępowania administracyjnego. To rozwiązanie „łagodzące” skutki błędów, pozwalając na kontynuację prac i uniknięcie paraliżu projektu.
Dodatkowo wprowadzono ułatwienia w legalizacji już istniejących obiektów. Uproszczone ścieżki legalizacyjne dotyczą budowli wykonanych bez pozwolenia lub ze zmianami - po 10 latach można skorzystać ze skróconej procedury, a nie dopiero po 20 latach jak wcześniej. To istotna zmiana dla licznych obiektów istniejących w szarej strefie budowlanej.
Zmiany na lepsze?
Nowelizacja Prawa budowlanego z czerwca 2025 r. to szeroko zakrojony pakiet deregulacyjny, który umożliwia realizację wielu inwestycji bez uzyskiwania pozwolenia - wystarczy zgłoszenie lub brak jakichkolwiek formalności. Dzięki temu powstaną szybciej i taniej zarówno budynki użyteczności publicznej do 200 m², tarasy, boiska i baseny, jak i przydomowe schrony, zbiorniki czy instalacje OZE.
Zmiany weszły w życie w połowie czerwca, a ich implementacja ma duży potencjał w pobudzaniu gospodarki, inwestycji lokalnych i inicjatyw prywatnych. Ułatwiając dostęp do infrastruktury i technologii, ustawodawca wpisuje się w kluczowe cele UE dotyczące modernizacji budownictwa, zwiększenia efektywności energetycznej i rozwinięcia społeczeństwa obywatelskiego.