Płyta indyjska pęka na pół. Czy coś grozi także Europie?
To kolejna płyta kontynentalna, która się rozpada. Według najnowszych analiz naukowych indyjska płyta tektoniczna rozdziela się na dwie części. Pod Himalajami ujawniono zadziwiający obraz sił, w efekcie których płyta indyjska stopniowo się rozrywa. Niesie to za sobą przykre konsekwencje.
Z tego artykułu dowiesz się:
Płyta indyjska się rozwarstwia. Nie wygląda to dobrze
Teorię o pękaniu płyty indyjskiej po raz pierwszy zaprezentowano na konferencji Amerykańskiej Unii Geofizycznej, która odbyła się w grudniu 2023 roku w San Francisco. Podczas wydarzenia badacze z różnych instytucji w USA i Chinach przedstawili analizę dotyczącą procesu rozpadu indyjskiej płyty kontynentalnej. Badanie, które omówiono w trakcie konferencji, zatytułowane jest „Rozrywanie i rozwarstwianie się indyjskiego płaszcza litosferycznego podczas subdukcji płaskich płyt w południowo-wschodnim Tybecie”. Dotyczy ono powstawania Himalajów i przeprowadzone zostało pod przewodnictwem geofizyka Lin Liu z Ocean University of China. Badacze przedstawili nową teorię dotyczącą płyt tektonicznych leżących pod pasmem górskim Himalajów. Sprawdź, czy zdążysz odwiedzić Malediwy, zanim zatoną.
Himalaje to pasmo górskie obejmujące pięć krajów – Indie, Pakistan, Nepal, Chiny i Bhutan. Jednak płyta indyjska rozwarstwia się. Do jej rozpadu dochodzi przez tarcie płyty indyjskiej o podłoże euroazjatyckiej płyty tektonicznej, która się na niej znajduje. Proces ten napędza wzrost najwyższych gór świata. Jednak nie jest to najbezpieczniejsze zjawisko – wręcz przeciwnie. Niesie przykre konsekwencje dla ludzkości. Warto dodać, że niedawno głośno było o powolnym rozpadzie płyty afrykańskiej. We wrześniu 2023 roku w Maroku doszło do tragicznego trzęsienia ziemi, które było wynikiem tarcia się dwóch płyt tektonicznych – euroazjatyckiej i afrykańskiej. Ruchy płyt powodują trzęsienia. Są tak silne, że mogą być odczuwane jednocześnie w różnych regionach, miastach i państwach.
Researchers have unveiled new seismic data indicating that the Indian tectonic plate is splitting in two beneath the Tibetan plateau. https://t.co/OBjibFVfVH
— IndiaToday (@IndiaToday) January 17, 2024
Podstawa płyty indyjskiej zaczęła się odrywać
Spojrzenie badaczy na ocierające się o siebie płyty kontynentalne umożliwia udoskonalenie obowiązujących modeli geologicznych sił, które działają pod Himalajami. Dzięki naukowcom można dowiedzieć się więcej o tym, dlaczego podniosło się kolosalne pasmo górskie Himalajów i płaskowyż tybetański. Pasmo górskie powstało po zderzeniu się dwóch kawałków płyt – euroazjatyckiej oraz indyjskiej. Doszło do tego ok. 60 mln lat temu. Euroazjatycki masyw lądowy najprawdopodobniej unosił się do góry na utopionej pod nią płycie indyjskiej – tak powstały najwyższe wzniesienia Himalajów.
Płyta indyjska może ulegać odkształcaniu, co doprowadza do jej fałdowania się i marszczenia, a następnie powolnego zanurzania. Badania z Lin Liu na czele pozwoliły zgromadzić dane z 94 szerokopasmowych stacji sejsmicznych, które rozmieszczone zostały na wschód w południowym Tybecie. Badaczom udało się połączyć informacje z zebranymi wcześniej danymi o Fali P. W ten sposób uzyskano obraz zmian zachodzących między płytami. Udało się ustalić, że płyta indyjska naprawdę się rozpada. Jej podstawa zaczęła się odrywać i powoli tonie.
Płyta może zacząć opadać poziomo
„Nie wiedzieliśmy, że kontynenty mogą zachowywać się w ten sposób, a dla nauki o Ziemi jest to dość fundamentalne” – mówi Douwe van Hinsbergen, geodynamik z Uniwersytetu w Utrechcie. Chociaż bezpośredni związek z trzęsieniami pozostaje niepewny, van Hinsbergen zauważa, że pęknięcia i odrywanie się płyt tektonicznych mogą mieć wpływ na to, jak i gdzie narastają naprężenia, a tym samym na potencjał trzęsień. Wyniki badań omawianych na konferencji w grudniu 2023 roku mogą pomóc naukowcom w lepszym zrozumieniu powstawania Himalajów, a być może nawet zagrożeń trzęsieniami ziemi. Fabio Capitanio, geodynamik z Uniwersytetu Monash, ostrzega, że w dalszym ciągu pozostaje wiele niepewności co do procesu pękania płyty indyjskiej, a dane są ograniczone. – Badanie stanowi jednak ważny krok w kierunku zrozumienia, jak powstał nasz współczesny krajobraz – mówi Capitanio.
Naukowcy od dawna sugerowali, że płyty tektoniczne mogą się rozpiąć. W wyniku zachodzących procesów w przyszłości, zamiast załamywać się pionowo, jak Afryka Wschodnia, indyjska płyta może zacząć opadać poziomo. Zgodnie z założeniami badaczy, podzieli się wówczas na dwie warstwy – każda o grubości ok. 100 km. Tezę wydają się potwierdzać wzorce trzęsień ziemi w regionie Himalajów. Mając wyraźniejszy, trójwymiarowy obraz interakcji płyt tektonicznych, naukowcy mogą lepiej zrozumieć ewolucję powierzchni Ziemi i potencjalnie z większą dokładnością prognozować zdarzenia sejsmiczne w różnych regionach.
Źródła:
- Twitter / X: @IndiaToday
- https://geekweek.interia.pl/nauka/news-nie-tylko-afryka-peka-na-pol-naukowcy-namierzyli-zupelnie-no,nId
- https://www.indiatoday.in/science/story/indian-tectonic-plate-is-breaking-into-two-its-happening-beneath-tibet-2489741-2024-01-17
- https://www.science.org/content/article/tectonic-plate-under-tibet-may-be-splitting-two
- https://essopenarchive.org/doi/full/10.22541/essoar.170000377.75686509/v1