Liczba niewypłacalnych firm budowlanych w Polsce wzrosła dwukrotnie względem 2023

Czy mógłby Pan opowiedzieć o założeniach, na podstawie których Coface wylicza prognozowany wzrost gospodarczy Polski? Jakie są główne czynniki wpływające na pozytywne prognozy dla naszego kraju w 2024 r., a jakie są ewentualne, bieżące ryzyka?

Nasza prognoza wzrostu gospodarczego oparta jest na modelu, który uwzględnia dane obrazujące koniunkturę gospodarczą. Uważamy, że największym ryzykiem dla polskiej gospodarki jest obecnie sytuacja na rynkach zagranicznych – zwłaszcza trudności gospodarcze Niemiec, które pozostają naszym głównym partnerem handlowym. Jednocześnie globalna gospodarka nie może jak na razie bazować na wybranych krajach albo regionach, które mogłyby odwrócić niekorzystne tendencje. Na tym etapie należy spodziewać się, że dynamika światowego wzrostu gospodarczego będzie w tym roku jeszcze słabsza niż w ubiegłym. Eksport nadal będzie cechował się niską dynamiką, jednak wysoka konkurencyjność cenowa i jakościowa Polski oraz przyciąganie inwestycji zagranicznych po części zrekompensuje niską dynamikę handlu światowego. Główną siłą napędową polskiej gospodarki będzie konsumpcja gospodarstw domowych dzięki sprzyjającej sytuacji na rynku pracy – niskiej stopie bezrobocia oraz rosnącym wynagrodzeniom, a także w ujęciu realnym: dzięki obniżającej się inflacji. Jej wzrost w drugiej połowie tego roku nie powinien przekreślić scenariusza wzrostu konsumpcji.

Jak ożywienie gospodarcze Polski może wpłynąć na zadłużenie naszego kraju? Czy w tym zakresie Coface widzi perspektywy na zmniejszenie długu publicznego? Czy dług ten jest obecnie na dopuszczalnym i bezpiecznym poziomie?

Dług publiczny znajduje się obecnie na bezpiecznym poziomie i także w tym roku nie powinien przekroczyć konstytucyjnego limitu 60% PKB. Jednocześnie relacja ta nie powinna również w tym roku przekroczyć 55% PKB, który jest „bezpiecznikiem” zapisanym w ustawie o finansach publicznych i jego naruszenie spowodowałoby rozpoczęcie dosyć restrykcyjnych działań mających na celu ograniczenie wydatków. Jednak w odniesieniu do finansów publicznych bardziej niepokojący jest znaczny wzrost deficytu sektora instytucji rządowych i samorządowych, który wyniósł 5,1% w 2023 r. i może utrzymać się na zbliżonym poziomie także w tym roku. W rezultacie Polsce grozi unijna procedura nadmiernego deficytu, która może zostać wszczęta w przypadku krajów, w których deficyt przekracza poziom 3% PKB. Należy jednak zauważyć, że duża część wydatków została przeznaczona na wzmocnienie armii, a nie na politykę fiskalną. Ożywienie gospodarcze będzie wspierało wyższe dochody budżetowe, jednak nie spowoduje to obniżenia deficytu poniżej 3% PKB.

W ostatnich dniach GUS wydał najnowsze dane dot. polskiego budownictwa. Wynika z nich znaczny wzrost budowy nowych mieszkań. Czy jest to potwierdzenie przewidywanego przez Coface trendu wzrostowego dla całej polskiej branży budowlanej?

Rzeczywiście segment deweloperski budownictwa mieszkaniowego zaczyna odżywać. Po poprzednich kwartałach, które potwierdziły niekorzystny wpływ wysokich stóp procentowych na finansowanie kredytem i decyzje inwestycyjne w nieruchomości, popyt zaczyna powracać. Wraca również zainteresowanie nabywaniem nieruchomości przez osoby, które nie kwalifikowały się do programu „Bezpieczny kredyt 2%”, a których uprawnieni beneficjenci w pewnych częściach zdominowali rynek. Jednak z drugiej strony, wciąż dosyć wysokie ceny materiałów budowlanych powodują, że indywidualne budownictwo (jednorodzinne) nadal jest w trudnej sytuacji. Ponadto segment budownictwa mieszkaniowego to zaledwie część rynku budowlanego w Polsce. Istotne są także pozostałe segmenty, w tym budownictwo komercyjne, kolejowe, związane z energetyką czy drogami. Zwłaszcza budownictwo infrastrukturalne będzie korzystać na odblokowaniu funduszy unijnych w ramach KPO, co także spowoduje ryzyko nagromadzenia inwestycji jeszcze w tym roku i znacznego wzrostu cen materiałów budowlanych.

Czy budownictwo komunalne może być realną receptą na problem polskiego mieszkalnictwa? Czy polityczne zapowiedzi dot. tego segmentu są pozytywnie odbierane przez branżę budowlaną? Jak na nią wpłyną, jeżeli faktycznie zostaną szerzej realizowane?

Przy wysokich cenach nieruchomości, zwłaszcza w relacji do dochodów, budownictwo komunalne powinno być elementem ogólnej strategii dotyczącej mieszkalnictwa w Polsce. Jednak ograniczone możliwości jego znacznego zwiększenia spowodują, że nie będzie to dominująca forma na rynku. Wiele zależy tu od możliwości udostępnienia gruntów pod budownictwo komunalne.

Jak na całą branżę budowlaną wpływają/wpłyną takie programy mieszkaniowe jak: „Bezpieczny kredyt 2%" czy „Mieszkanie na start"? Czy tego typu rozwiązania z perspektywy branży budowlanej, ale też całej polskiej gospodarki, to dobre pomysły?

Jak wspomniałem, wysokie ceny nieruchomości powodują ograniczoną ich dostępność, zwłaszcza dla młodych osób wchodzących na rynek pracy i mających ograniczoną zdolność kredytową. Programy mieszkaniowe mogą takim osobom pomóc i powinny być kontynuowane dla ściśle określonej, najbardziej potrzebującej grupy. Jednak powinny być to działania nie tylko po stronie popytowej, ale także podażowej (udostępnienie gruntów), co ograniczyłoby wzrost cen nieruchomości.

Z zagranicy płynie coraz więcej informacji o załamujących się rynkach nieruchomości w dużych europejskich miastach (między innymi Londynie czy Berlinie). Czy możliwe jest, że podobną sytuację zaobserwujemy wkrótce także w Polsce?

W Europie Zachodniej rynek pracy nie jest aż tak mocny, jak w Polsce, a wzrost wynagrodzeń jest tam mniej dynamiczny. Ponadto, w Polsce przez ostatnie lata miały miejsce podwyżki minimalnego wynagrodzenia, które wywierają presję na ogólny poziom wynagrodzeń. Trend ten będzie prawdopodobnie kontynuowany.   W przypadku takich krajów jak np. Niemcy nie możemy jeszcze mówić o ożywieniu gospodarczym, podczas gdy ono rozpoczęło się już w Polsce i powinno przyspieszać w kolejnych kwartałach. Jednak w dłuższej perspektywie – ponad 5 lat – podobna sytuacja z nasyceniem rynku budowlanego i jeszcze wyższych cen może także spowodować załamanie rynku nieruchomości w Polsce.

Dlaczego sama branża budowlana wciąż negatywnie ocenia sytuację sektora budownictwa pomimo coraz bardziej pozytywnych prognoz ekonomistów? Czy można oczekiwać, że nastroje te będą się polepszać?

Oczekujemy, że sytuacja będzie się poprawiać. Już w kolejnych miesiącach wskaźnik ogólnego klimatu koniunktury w budownictwie poprawiał się i wyniósł -4,0 w marcu br. Jest to najwyższe wskazanie od czasów pandemii i w miesiącach letnich możemy obserwować jego dodatnie odczyty. Potwierdza to zwłaszcza bieżący portfel zamówień, którego wskaźnik, poza sezonową zmiennością, także znajduje się najwyżej od rozpoczęcia pandemii, a wskaźnik przewidywanego portfela zamówień w budownictwie sięgnął już dodatnich wartości, notowanych ostatnio w połowie 2019 r.