Rodzaje gleb - informacje, występowanie, wykorzystanie, porady praktyczne

Rodzaje gleb w Polsce – ogólna charakterystyka i występowanie

W Polsce występuje sześć głównych rodzajów ziem. O jakie gleby chodzi i jakie jest ich występowanie? Niespełna 80 procent obszaru naszego kraju pokrywają gleby brunatne, płowe i bielicowe. Szczególnie częste jest występowanie gleb brunatnych, które znajdują się na terenie całego kraju (z wyjątkiem terenów górskich). Gleby brunatne są średnio żyzne, jednak mogą nadawać się pod różnego typu uprawy. Kolejne typy ziem to gleby bielicowe. Nie są to ziemie żyzne, a wręcz przeciwnie. Gleby bielicowe na ogół wykorzystuje się do zalesień. W rolnictwie znacznie cenniejsze są gleby płowe, występujące głównie w klimacie umiarkowanym. Są to ziemie żyzne, nadające się pod uprawy zbóż. Ich główne miejsca występowania w Polsce to tereny podgórskie oraz południe kraju. Jednym z podtypów gleb płowych są mniej żyzne gleby płowe bielicowe.

Omawiając podstawowe rodzaje gleb, nie sposób pominąć madów. Są to ziemie, które powstają w dolinach rzek. W związku z tym, ich występowanie jest łatwe do przewidzenia. Mady na ogół występują przy ujściach większych rzek. Ich główne występowanie to delta Wisły (Żuławy Wiślane). Ziemie madowe znajdziemy także na terenie Podlasia, na pojezierzach oraz na Polesiu. Są to ziemie bardzo żyzne, najcenniejsze z uprawowego punktu widzenia. Ze względu na swoje występowanie przy ujściach rzek, ziemie madowe cechują się wysokim poziomem wilgoci.

W Polsce znajdziemy także inne, bardzo żyzne rodzaje gleb. Są to tak zwane czarnoziemy, powstające na pokładach lessowych. W Polsce ich występowanie jest bardziej ograniczone. Czarnoziemy spotykamy głównie na niektórych obszarach południowej części naszego kraju. Żyzne ziemie występują między innymi na wyżynach (małopolskiej, lubelskiej), jak również na Płaskowyżu Głubczyckim, który znajduje się w województwie opolskim.

Do żyznej ziemi należy także zaliczyć rędziny. Są to ziemie powstające na skałach wapiennych. Ich charakterystyka jest dość specyficzna. Rędziny to gleby żyzne, ale trudne w uprawach ze względu na występowanie dużych ilości okruchów skalnych. Występowanie rędzin w Polsce jest mocno ograniczone. Są to typy ziem, które występują głównie w pasie górskim (Tatry Zachodnie, Pieniny i Sudety). Występowanie rędzin odnotowuje się także w pasie wyżynnym na Wyżynie Kieleckiej, Wyżynie Śląskiej, Lubelskiej oraz Wyżynie Krakowsko Częstochowskiej.

Ostatnie podstawowe rodzaje gleb w Polsce to ziemie górskie. Ich występowanie obejmuje wyższe partie gór. Ze względu na trudności, jakie przynosi ukształtowanie terenu, ziemie górskie są rzadko wykorzystywane do celów rolniczych. Ich charakterystyka wskazuje na niewielką warstwę próchnicy, dlatego tego typu ziemie porastają tylko rośliny o mniejszych wymaganiach.

Rodzaje gleb w rolnictwie – klasyfikacja bonitacyjna ziem w Polsce

Typy gleb o wysokim potencjale uprawowym

Z punktu widzenia rolnictwa, bardzo ważna staje się klasyfikacja bonitacyjna. Możemy ją określić jako wskaźnik jakości gruntów ornych. Klasyfikacja bonitacyjna bierze pod uwagę takie czynniki jak struktura gleb, stosunek wody, barwa, żyzność, profil glebowy i tym podobne. Poszczególne typy (klasy) gleb mogą posiadać różne wartości przeliczeniowe. W Polsce wyróżnia się 9 klas ziem. Są to:

• Ziemie klasy I – żyzne i najbardziej urodzajne rodzaje gleb występujące w Polsce. Ich główne cechy to występowanie na równinach i wysoka zasobność, która ułatwia uprawy. Gleby zaliczone do klasy I są przepuszczalne, próchnicze i nie wykazują wysokiego zakwaszenia, ani nie wymagają dodatkowego systemu melioracyjnego.
• Ziemie klasy II – to kolejne żyzne ziemie o dużym potencjale uprawowym. Są to ziemie orne, których charakterystyka jest zbliżona do gleb należących do klasy I. Główne różnice to gorsze przepuszczalności i przewiewności oraz relatywnie gorsze warunki terenowe, które utrudniają uprawy. Ze względu na dużą żyzność, gleby zaliczone do klasy II mogą zostać wykorzystane do upraw tych samych roślin, co gleby klasy I, jednak efektywność uzyskiwania plonów może być niższa.
• Ziemie klasy IIIa oraz IIIb – zaliczamy do nich ziemie orne o dobrych i średnio dobrych parametrach. Nie są to gleby tak żyzne, a występujący na nich poziom wód gruntowych może być dość zmienny. Większe będą także trudności uprawowe, które wiążą się z koniecznością częstszego nawożenia. Główną różnicą dzielącą gleby IIIa od ziem IIIb są warunki wodne. W glebach IIIb mogą występować okresy suche bądź mokre, które utrudniają uprawę niektórych roślin. W glebach IIIa występują odczuwalnie mniejsze wahania wilgotności.
• Ziemie klasy IVa i IVb – to kolejne rozróżnienie gleb ornych. Uważa się je za ziemie o średnim potencjale uprawowym. Są to gleby o dużym zróżnicowaniu parametrów. Ich charakterystyka wskazuje na występowanie podłoża ciężkiego, ale jednocześnie przewiewnego i średnio zasobnego w składniki pokarmowe. Ziemie klasy IVa i IVb nadają się pod uprawy, jednak wymagają znacznie lepszego rozplanowania i wiążą się z większymi problemami w doborze terminów wykonywania poszczególnych działań uprawowych. Ziemia IVa może nadawać się do uprawy czerwonej koniczyny, pszenicy, buraków cukrowych, żyta, ziemniaków, buraków pastewnych, jęczmienia bądź marchwi. Gleby zaliczone do klasy IVb posiadają gorsze parametry, a ze względu na wyższy poziom wód, na ogół nadają się do uprawy kapusty, owsa bądź mieszanek pastewnych.

Sprawdź także ten artykuł: W jaki sposób wykonać zakwaszanie gleby? Oto najlepsze metody.