Szambo ekologiczne - zalety, wady, cena, opinie i porady

Opublikowano: 10.12.2023Autor: Ludwika WykurzDrukujUdostępnij

Co to jest szambo ekologiczne?

Szambo czy oczyszczalnia?

Szambo ekologiczne to określenie stosowane zamiennie wobec przydomowej oczyszczalni ścieków. Tych urządzeń nie powinno się jednak mylić. Na czym polega szambo ekologiczne i czym różni się oczyszczalnia ekologiczna?

Zwykle szambo to po prostu zbiornik bezodpływowy, w którym zbierają się ścieki z domu lub budynku gospodarczego. Co jakiś czas muszą być wywożone przez tabor asenizacyjny.

W przeciwieństwie do szamba, oczyszczalnia ekologiczna jest złożonym systemem, który pozwala zutylizować większość nieczystości bytowych na miejscu. Istnieją różne rodzaje oczyszczalni. Najczęściej stosowane są drenażowe i biologiczne. W poniższej tabeli prezentujemy podstawowe różnice między przydomową oczyszczalnią ścieków a szambem.

Między poszczególnymi oczyszczalniami istnieją spore różnice. Biologiczna zajmuje niedużo miejsca i sam pojemnik może być porównywalny ze zbiornikiem bezodpływowym. Różnica polega na procesach, które zachodzą w środku. W szambie najwyżej umieszcza się preparaty z bakteriami, które częściowo rozkładają nieczystości i minimalizują przykry zapach. W oczyszczalni zachodzą procesy biologiczne i mechaniczne, które neutralizują większość ścieków.

Duże różnice istnieją między szambem a oczyszczalnią drenażową, która zajmuje dużo miejsca, wymaga specjalnego terenu i odpowiednio niskiego położenia wód gruntowych. Zwykle osoby, które decydują się na szambo ekologiczne robią to ze względu na brak miejsca lub warunków na oczyszczalnię ekologiczną. Coraz większą popularnością cieszą się też oczyszczalnie wodne. Schemat ich działania jest podobny jak w oczyszczalniach biologicznych, ale wszystko dokonuje się przy udziale roślin i symbiotycznych bakterii.

Rodzaje szamb ekologicznych

Jeden z głównych problemów z tradycyjnym szambem to tracenie szczelności po jakimś czasie używania zbiornika. Przenikanie nieczystości do gruntu jest zagrożeniem dla wód gruntowych i pośrednio dla korzystających z wody mieszkańców. Przydomowe szambo ekologiczne to nic innego jak lepiej zabezpieczony zbiornik bezodpływowy.

Najbardziej popularną opcją jest zbiornik wykonany z betonu. Na pewno zastosowanie tego materiału obniża koszt szamba, ale niekoniecznie jest najlepszym rozwiązaniem. Przede wszystkim takie szambo nie ma zbyt dużej żywotności, a jego uszczelnianie lub wymiana to dodatkowy koszt i praca. Jakie są inne opcje?

• Stal nierdzewna – chętnie stosowana w przemyśle grzewczym, spożywczym, do produkcji basenów, magazynów ciepłej wody itp. Jest wytrzymała, odporna na korozję i łatwa w czyszczeniu. Ze względu na wysoką cenę i inne zastosowania zbiorniki ze stali nierdzewnej są stosowane dość rzadko. Raczej do przechowywania wody niż nieczystości. Istnieje możliwość zakupienia zbiorników uniwersalnych, ale warto zwrócić uwagę na wytrzymałość zastosowanej stali. Nie wszystkie materiały nadają się do szczelnego przechowywania nieczystości.
• Polietylen – obok betonu jest najpopularniejszym materiałem stosowanym do produkcji zbiorników bezodpływowych. Tani, łatwy do formowania, bezkorozyjny, lekki. Politetylen to doskonały materiał jeżeli chcemy kupić np. małe szambo ekologiczne na działkę. Są produkowane bez szwów, dzięki czemu mają 100% szczelność. Można je łatwo zakopać, ale czasami wymagają dozbrojenia.
• Laminat poliestrowo-szklany – szambo ekologiczne wykonane w wyjątkowo trwałego materiału o bardzo dobrej szczelności. Podobnie jak zbiorniki z polietylenu są lekkie i przez to łatwe w montażu. Szamba kompozytowe mają dużą wytrzymałość w porównaniu do szamb polietylenowych. Jednak zgodnie z przepisami, jeżeli chcemy zamontować szambo pod podjazdem, to musi być wykonane z betonu, stali lub bardzo dobrze wzmocnione. Dlatego zbiornik z materiałów syntetycznych lepiej nadaje się jako małe szambo ekologiczne na działkę, lub element przydomowej oczyszczalni.

Tradycyjne zbiorniki z żelbetonu stosuje się tam gdzie od góry będzie groziło duże obciążenie. Jeszcze jednym przypadkiem jest podnoszenie się wód gruntowych. Zbiornik z betonu nie ulegnie podniesieniu przez wodę w razie zalania. Natomiast szambo z tworzyw sztucznych może zostać wyparte. Przed zakupem pojemnika należy się zorientować do jakiego rodzaju gruntu jest przeznaczony. Niektóre pojemniki można trzymać tylko w gruncie suchym.

Jakie są inne różnice między szambami?

Materiał z jakiego jest wykonane przydomowe szambo ekologiczne ma duże znaczenie dla środowiska i wpływa na długość oraz jakość użytkowania. Jednak istnieją jeszcze inne kryteria, według których dobiera się zbiorniki bezodpływowe na nieczystości.

Przede wszystkim jest to wielkość szamba. O wielkości decydują dwa podstawowe czynniki – ile osób będzie z niego korzystać (oraz czy będą korzystać stale) i jakie są możliwości wywozu nieczystości. Wóz asenizacyjny w okolicy może mieć limit pojemności, poniżej dostępnych pojemności zbiorników. Jeżeli z jakichś powodów decydujemy się na większe szambo, to najpierw powinniśmy się zorientować ile nieczystości jednorazowo może wywieźć tabor w danej miejscowości. Alternatywą jest zawsze częstszy wywóz lub zamontowanie przydomowej eko oczyszczalni.

Kolejna ważna sprawa to schemat szamba, a mówiąc dokładniej ilość komór. Do dyspozycji zazwyczaj są jedno-, dwu- i trzykomorowe. Które są bardziej eko, a które można kupić po niższej cenie? Czy można je montować na każdym gruncie? Więcej na ten temat piszemy w dalszej części artykułu.

Wybieramy szambo ekologiczne

Wiemy już co mamy do wyboru. Teraz czas powiedzieć więcej o zasadach wybierania szamba zgodnie z naszymi potrzebami.

Jaka wielkość szamba?

Podstawowym kryterium jest ilość osób, które będą korzystały ze zbiornika. Na 4 osoby w domu jednorodzinnym zwykle wystarcza 8-10m³ pojemności. W niektórych źródłach zaleca się nieco większe – do 12m³. Pamiętajmy, że wielkość szamba nie zależy bezpośrednio od ilości domowników, ale od zużywanej wody. Małe szambo ekologiczne na działkę może mieć pojemność 4-5m³, bo nie korzystamy z niego przez cały rok. W przypadku rodziny z małymi dziećmi, które wymagają częstych kąpieli, prania zabrudzonych ubrań itp. może się okazać, że tej wody zużyjemy więcej. 10m³ to bezpieczna, ogólnodostępna pojemność – zgodna z wymiarami większości szambiarek i wystarczająca dla przeciętnej rodziny.

Beton czy plastik?

Na ten temat już trochę powiedzieliśmy. Beton jest wybierany kiedy zależy nam, żeby koszt szamba był niski, bez rezygnowania z wytrzymałości materiału. Jest to też rozwiązanie dla terenów podmokłych lub gliniastych, gdzie woda może wypierać zbyt lekkie zbiorniki po opróżnieniu. Warto zainwestować w dobrze uzbrojony i wzmocniony zbiornik betonowy, koniecznie z atestem.

Przydomowe szambo ekologiczne raczej powinno być wykonane z bardziej szczelnych i trwałych materiałów, nie ulegających korozji i nie posiadających złączy. Szamba polimerowe i kompozytowe nie tylko dobrze nadają się do eksploatacji bezodpływowej. Niektóre z nich można przekształcić w drenażową, a nawet biologiczną oczyszczalnię przydomową. A więc możemy być z czasem jeszcze bardziej eko. W tym ostatnim przypadku konieczne jest szambo trzykomorowe.

Cena szamba

Koszt szamba, również cena z montażem, jest dla wielu inwestorów ważnym czynnikiem decydującym o wyborze zbiornika. Co prawda montaż szamba jest tańszy niż oczyszczalni ścieków o złożonym schemacie, jednak różne rodzaje szamb różnią się cenami. Najdroższe są zbiorniki ze stali nierdzewnej. Najmniej kosztują szamba betonowe. Cena z montażem zależy też od ilości komór. Nietrudno się domyślić, że najtaniej wypadnie szambo jednokomorowe, ale będzie je trzeba często opróżniać. Optymalnym rozwiązaniem (jeżeli nie ma wcześniej wymienionych przeciwwskazań) jest szambo kompozytowe lub polietylenowe. Przejdźmy teraz do konkretnych przykładów – ile kosztuje szambo ekologiczne z montażem?

Przykład 1: Klasyczne szambo betonowe dla domu jednorodzinnego – 10m³ pojemności, dwukomorowe. Cena zbiornika wynosi od 1800 nawet do 3500 zł. Montaż zbiornika obejmuje dodatkowa armaturę, robociznę i koszt robót ziemnych. W sumie jest to około 2000-2500 zł.

Przykład 2: Szambo z laminatu czyli kompozytowe 10m³ pojemności kosztuje około 6000 zł. Za to jest lżejsze i posiada podstawowe elementy potrzebne do połączenia z domową kanalizacją. Dlatego sam montaż może być trochę tańszy.

Ponieważ koszt z montażem może wynieść nawet do 10 tys. zł, słuszne będzie pytanie czy istnieją dotacje na szambo ekologiczne. Niestety szamba, nawet te w bardziej ekologicznej wersji, nie są priorytetem z punktu widzenia programów ekologicznych. Dofinansowanie można dostać natomiast na przekształcenie szamba w przydomową oczyszczalnię ścieków lub na budowę oczyszczalni od zera.

Formalności związane z zakładaniem i użytkowaniem szamba ekologicznego

Pozwolenie na szambo

Szamba buduje się tam gdzie nie ma dostępu do sieci kanalizacyjnej. Dlatego decydują się na taką opcję właściciele działek rekreacyjnych i domów jednorodzinnych. Czy potrzebne jest pozwolenie na szambo ekologiczne? Jeżeli zdecydujemy się na zbiornik bezodpływowy do 10m³, to wystarczy zgłoszenie go tylko w lokalnym urzędzie, nie ma konieczności uzyskania pozwolenia. W przypadku większego pojemnika konieczne jest uzyskanie zgody i przygotowanie projektu budowlanego. Dokumenty konieczne do zgłoszenia małego szamba są dostępne w lokalnych urzędach i na stronach w postaci elektronicznej.

Brak wymaganego pozwolenia nie oznacza, że wystarczy wypełnić rubryczki. Właściciel powinien wykazać swoje prawo do dysponowania nieruchomością na cele budowlane. Zwykle jest to tylko oświadczenie, ale urząd może je spróbować zweryfikować. Dobrze jest też dołączyć zaświadczenie o braku możliwości podłączenia do sieci wodno-kanalizacyjnej. Taki dokument uzyskamy u zarządcy sieci.

Odległości od innych obiektów na działce

Każdy zbiornik na ścieki bytowe powinien się znajdować w pewnej odległości od studni wody pitnej, okien i drzwi, granicy działki itp. Oto minimalne wymagania, dotyczące odległości:

• 2 m od granicy działki
• 2 m od sąsiedniej działki
• 15 m od studni
• 5 m od okien i drzwi domu

Poza tym szambo, które nie ma odpowiedniej wytrzymałości nie może być zamontowane w podjeździe, ale jednocześnie musi być do niego dojazd ze względu na potrzebę częstego opróżniania.

A może jednak oczyszczalnia przydomowa?

Szambo ekologiczne to trochę zatrzymanie się w połowie drogi. Pozwala lepiej zabezpieczyć wody gruntowe, często pozwala też na częściowy rozkład nieczystości i drenaż części ciekłej. Jednak nadal wymaga częstego wywożenia ścieków, co wiąże się z dodatkowymi kosztami.

Oczyszczalnia drenażowa jest dostępna niemal w tej samej cenie co dobre szambo ekologiczne, a zapewnia lepszą utylizację ścieków. Jeżeli na działce istnieją warunki do założenia takiego rozwiązania, to warto je rozważyć.

Oczyszczalnię można też zrobić z szamba, jeżeli zamontujemy dyfuzor, pompę, dmuchawę, pływak i rozdzielacze. Musimy też zapewnić odpowiednią ilość wody i miejsca na rozsączenie ścieków. O tym jak wygląda oczyszczalnia drenażowa i biologiczna piszemy dokładniej w innych artykułach.

Szambo ekologiczne jest dobrym rozwiązaniem na działkę lub dla domu jednorodzinnego. Pozwala lepiej kontrolować jakość ścieków, a nawet częściowo je zutylizować na miejscu. Jest to rozwiązanie tańsze od przydomowej oczyszczalni i nie wymaga tak dużo miejsca jak zbiornik z drenażem. Z powyższych powodów wiele osób decyduje się na to pośrednie rozwiązanie odprowadzania ścieków.

Źródła:

1. Małgorzata Sośnicka, Ewa Pietruszczak, Szambo – montaż, koszty, opinie inwestorów, https://ladnydom.pl/budowa/56,106564,22643065,szambo-montaz-koszty-i-opinie-inwestorow.html, dostęp 29.11.2023
2. Zbigniew Kęska, Ile kosztuje szambo betonowe z montażem, https://monterbudowy.pl/ile-kosztuje-szambo-betonowe-z-montazem/, dostęp 29.11.2023
3. Robert Gutowski, Szambo ekologiczne – czy warto się na nie decydować?, https://ladnydom.pl/szambo-ekologiczne, dostęp 29.11.2023
4. Martyna Sługocka, Budowa szamba - przepisy 2023. Czy można wybudować szambo na zgłoszenie? Jakie formalności przy budowie szamba?, https://muratordom.pl/prawo/formalnosci-budowlane/budowa-szamba-przepisy-2023-czy-mozna-wybudowac-szambo-na-zgloszenie-jakie-formalnosci-przy-budowie-szamba-aa-TA5R-KCSp-9dC4.html, dostęp 29.11.2023