Masowe usuwanie szkodliwego azbestu potrwa dłużej niż zakładano? Mamy komentarz eksperta
Termomodernizacja to nie jedyne wyzwanie inwestycyjne dotyczące polskich domów. Przez lata mocno kulało w Polsce również usuwanie azbestu.
Coraz więcej i częściej mówi się o nowelizacji dyrektywy budynkowej (EPBD), która niedawno została definitywnie zaakceptowana przez organy decyzyjne Unii Europejskiej. Osoby sceptycznie nastawione do planów dekarbonizacji polskiego zasobu budynkowego wskazują na niepowodzenie wcześniejszego programu, który przynajmniej teoretycznie był łatwiejszy i o wiele mniej kosztowny. Chodzi o masowe usuwanie azbestu - między innymi tego pokrywającego budynki. Jak podkreślają eksperci portalu RynekPierwotny.pl, trudno ukryć, że tempo utylizacji szkodliwego materiału okazało się wolniejsze od zakładanego. Dlatego teraz prócz wspierania termomodernizacji rząd będzie musiał nadrabiać „azbestowe zaległości”.
Z tego artykułu dowiesz się:
Raport NIK nie pozostawił suchej nitki na programie
Nieco zapomniany temat usuwania azbestu na chwilę znów znalazł się w centrum uwagi jesienią 2022 roku. Właśnie wtedy Najwyższa Izba Kontroli opublikowała bowiem raport dotyczący realizacji uchwalonego w 2009 r. „Programu Oczyszczania Kraju z Azbestu na lata 2009–2032”. Wspomniany program zakładał, że do 2032 roku, czyli po 30 latach od przygotowania wcześniejszego programu „antyazbestowego”, szkodliwy materiał o łącznej masie 14,5 mln ton na dobre zniknie z polskiego środowiska. Powyższy cel wydawał się ambitny, gdyż od 2003 r. do 2008 r. usunięto łącznie 1 mln ton wyrobów azbestowych.
W 2022 r. NIK stwierdził, że nie udało się sprostać założeniom, bo przez 12 lat od uchwalenia „Programu Oczyszczania Kraju z Azbestu na lata 2009–2032” usunięto tylko niecałe 17% zinwentaryzowanych, czyli nie wszystkich wyrobów azbestowych. Utrzymanie tak wolnego tempa oznaczałoby realizację założonego celu około 2080 roku. Według danych NIK z 2022 roku, sytuacja najgorzej wyglądała w województwie łódzkim, gdzie prognozowany czas usuwania azbestu (przy zachowaniu obecnego tempa) przekroczyłby 100 lat. Tymczasem Rozporządzenie Ministra Gospodarki z dnia 13 grudnia 2010 r. (Dz.U. 2011 nr 8 poz. 31) wskazuje 31 grudnia 2032 r. jako graniczny termin wycofania wyrobów azbestowych z użytku.
Azbest jest obecny w strategii renowacji budynków
Warto dodać, że niemal rok po publikacji wspomnianego raportu NIK ówczesny Minister Rozwoju i Technologii odpowiedział na pytania Rzecznika Praw Obywatelskich zaniepokojonego zbyt wolnym tempem usuwania azbestu. Szef resortu rozwoju i technologii zwrócił uwagę, że Polska prowadzi pionierski w skali UE program usuwania wyrobów azbestowych. Waldemar Buda poinformował również o trwających pracach nad projektem ustawy o wyrobach zawierających azbest. Ta ustawa miała przyspieszyć usuwanie wyrobów azbestowych, ale ostatecznie prace nad nią kontynuowano jedynie na poziomie konsultacji roboczych.
Co ważne, temat usuwania azbestu jest obecny w długoterminowej strategii renowacji budynków z 2022 r. Ten dokument wskazuje między innymi na konieczność wprowadzenie wymogu usuwania szkodliwych substancji (m.in. azbestu) w modernizowanych budynkach. Wedle założeń taka zmiana miałaby objąć ulgę termomodernizacyjną, programy „Czyste Powietrze” i „Stop Smog”, wsparcie z Funduszu Termomodernizacji i Remontów oraz przyszłe inwestycje finansowane w ramach KPO oraz pozostałych środków UE. Można przypuszczać, że zmiany dotyczące następnych programów wsparcia remontów będą zmierzały właśnie w tym kierunku.
Jeżeli chodzi o programy pomocowe, to przypomnijmy, że w styczniu br. zakończył się drugi prowadzony przez ARiMR nabór wniosków o wsparcie na wymianę w gospodarstwach rolnych pokryć dachowych wykonanych z materiałów zawierających azbest. Najprawdopodobniej to nie ostatnia inicjatywa tego typu. Dodatkowo w 2024 r. kończy się skierowany do samorządów „Ogólnopolski program finansowania usuwania wyrobów zawierających azbest”. Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej na pewno będzie w przyszłości prowadził podobne inicjatywy.
Wdrażanie EPBD będzie uwzględniać kwestię azbestu
Więcej o planach rządu związanych z usuwaniem azbestu na pewno dowiemy się z nowej strategii renowacji budynków. Znowelizowana Dyrektywa EPBD nakłada na państwa członkowskie obowiązek regularnego przygotowywania planów remontowych. Te dokumenty planistyczne mają pokazywać ścieżkę dojścia do końcowego celu, jakim dla wszystkich krajów UE jest bezemisyjność niemal całego zasobu budynkowego w 2050 roku. Przed końcem 2025 r. Polska będzie musiała przygotować i przedstawić Komisji Europejskiej pierwszy projekt planu renowacji budynków.
Autor: Andrzej Prajsnar, ekspert portalu RynekPierwotny.pl