Masowe usuwanie szkodliwego azbestu potrwa dłużej niż zakładano? Mamy komentarz eksperta

Raport NIK nie pozostawił suchej nitki na programie

Nieco zapomniany temat usuwania azbestu na chwilę znów znalazł się w centrum uwagi jesienią 2022 roku. Właśnie wtedy Najwyższa Izba Kontroli opublikowała bowiem raport dotyczący realizacji uchwalonego w 2009 r. „Programu Oczyszczania Kraju z Azbestu na lata 2009–2032”. Wspomniany program zakładał, że do 2032 roku, czyli po 30 latach od przygotowania wcześniejszego programu „antyazbestowego”, szkodliwy materiał o łącznej masie 14,5 mln ton na dobre zniknie z polskiego środowiska. Powyższy cel wydawał się ambitny, gdyż od 2003 r. do 2008 r. usunięto łącznie 1 mln ton wyrobów azbestowych.

W 2022 r. NIK stwierdził, że nie udało się sprostać założeniom, bo przez 12 lat od uchwalenia „Programu Oczyszczania Kraju z Azbestu na lata 2009–2032” usunięto tylko niecałe 17% zinwentaryzowanych, czyli nie wszystkich wyrobów azbestowych. Utrzymanie tak wolnego tempa oznaczałoby realizację założonego celu około 2080 roku. Według danych NIK z 2022 roku, sytuacja najgorzej wyglądała w województwie łódzkim, gdzie prognozowany czas usuwania azbestu (przy zachowaniu obecnego tempa) przekroczyłby 100 lat. Tymczasem Rozporządzenie Ministra Gospodarki z dnia 13 grudnia 2010 r. (Dz.U. 2011 nr 8 poz. 31) wskazuje 31 grudnia 2032 r. jako graniczny termin wycofania wyrobów azbestowych z użytku.

Azbest jest obecny w strategii renowacji budynków

Warto dodać, że niemal rok po publikacji wspomnianego raportu NIK ówczesny Minister Rozwoju i Technologii odpowiedział na pytania Rzecznika Praw Obywatelskich zaniepokojonego zbyt wolnym tempem usuwania azbestu. Szef resortu rozwoju i technologii zwrócił uwagę, że Polska prowadzi pionierski w skali UE program usuwania wyrobów azbestowych. Waldemar Buda poinformował również o trwających pracach nad projektem ustawy o wyrobach zawierających azbest. Ta ustawa miała przyspieszyć usuwanie wyrobów azbestowych, ale ostatecznie prace nad nią kontynuowano jedynie na poziomie konsultacji roboczych.

Co ważne, temat usuwania azbestu jest obecny w długoterminowej strategii renowacji budynków z 2022 r. Ten dokument wskazuje między innymi na konieczność wprowadzenie wymogu usuwania szkodliwych substancji (m.in. azbestu) w modernizowanych budynkach. Wedle założeń taka zmiana miałaby objąć ulgę termomodernizacyjną, programy „Czyste Powietrze” i „Stop Smog”, wsparcie z Funduszu Termomodernizacji i Remontów oraz przyszłe inwestycje finansowane w ramach KPO oraz pozostałych środków UE. Można przypuszczać, że zmiany dotyczące następnych programów wsparcia remontów będą zmierzały właśnie w tym kierunku.

Jeżeli chodzi o programy pomocowe, to przypomnijmy, że w styczniu br. zakończył się drugi prowadzony przez ARiMR nabór wniosków o wsparcie na wymianę w gospodarstwach rolnych pokryć dachowych wykonanych z materiałów zawierających azbest. Najprawdopodobniej to nie ostatnia inicjatywa tego typu. Dodatkowo w 2024 r. kończy się skierowany do samorządów „Ogólnopolski program finansowania usuwania wyrobów zawierających azbest”. Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej na pewno będzie w przyszłości prowadził podobne inicjatywy.