Dach jętkowy - konstrukcja krok po kroku, schemat, rozpiętość i charakterystyka
Przy budowie domu jednorodzinnego oraz przy realizacji każdego innego budynku, konstrukcja dachu pełni bardzo istotną rolę. Dach ma bowiem chronić dom przed wpływem czynników atmosferycznych, takich jak opady deszczu, porywy wiatru, czy zaleganie pokrywy śnieżnej. Największy wpływ na zapewnienie bezpieczeństwa przed warunkami atmosferycznymi ma konstrukcja dachu. Przeanalizujmy zatem dokładnie budowę dachu oraz rodzaje konstrukcji, w jakich może być wznoszony.
Jeśli interesuje cię budowa lub remont dachu, skorzystaj z usługi Szukaj Wykonawcy, dostępnej na stronie Kalkulatory Budowlane. Po wypełnieniu krótkiego formularza zyskasz dostęp do najlepszych ofert.
Z tego artykułu dowiesz się:
Dach - ogólna charakterystyka konstrukcji
Dach jest górną, najwyższą częścią budynku. Dach ma za zadanie przykrycie budynku i osłanianie go przed czynnikami atmosferycznymi. Składa się z konstrukcji nośnej oraz pokrycia. W budynkach o średniej wysokości konstrukcję dachu zazwyczaj wykonuje się z belek drewnianych. Gdy pomiędzy ścianami zewnętrznymi występują większe odległości, stosowane są konstrukcje stalowe, żelbetowe albo z drewna klejonego.
Pokrycia dachu mogą być wykonane z takich materiałów jak np. strzecha, gont, dachówki ceramiczne, blachodachówka. Kąt nachylenia dachu może zależeć od uwarunkowań lokalnych oraz od projektu architektonicznego. Do elementów konstrukcyjnych należą:
- więźba dachowa,
- połać dachowa,
- kalenica,
- kosz, inaczej nazywany krawędzią koszową,
- okap,
- naroże dachowe,
- naczółek,
- przyczółek.
Konstrukcję nośną dachu stanowią elementy przenoszące ciężar dachu na ściany budynku. Najczęściej konstrukcją nośną dachu jest więźba dachowa. Jej funkcję w większych budynkach pełnią wiązary stalowe, inaczej zwane kratownicami oraz elementy żelbetowe. Współcześnie stosowne są także więźby drewniane wykonane z elementów prefabrykowanych.
Dach jętkowy i inne najważniejsze konstrukcje dachów
Dach krokwiowy
Dach krokwiowy jest najprostszym rodzajem więźby dachowej, który występuje w budownictwie. Jednak poprzez to, że jego konstrukcja jest bardzo prosta, jest również najmniej stabilną spośród konstrukcji dachowych. Wyróżnia się dwa podstawowe typy konstrukcji więźby krokwiowej.
Więźba krokwiowo-belkowa to taki rodzaj konstrukcji, gdzie para krokwi wraz z belką drewnianego stropu tworzą jeden trójelementowy wiązar, który oparty jest na ścianach zewnętrznych budynku. Belki tworzące strop drewniany opiera się bezpośrednio na murze albo na murłacie.
Krokwie oparte na ścianach łączy się w kalenicy i opiera się na murłatach, które zamocowane są do wieńca. W tej sytuacji wiązar utworzony jest tylko z dwóch elementów. Krokwie łączone w kalenicy tworzą trójkąt, gdzie funkcję trzeciego boku trójkąta przejmuje strop, który może być żelbetowy lub prefabrykowany. Sprawdź także, jaki jest najlepszy kąt nachylenia dachu.
Dach krokwiowo jętkowy
Dach krokwiowo jętkowy jest w zasadzie najprostszą formą więźby jętkowej, czy też przejściem od klasycznej więźby krokwiowej w więźbę jętkową. Dach krokwiowo jętkowy stosuje się przy rozpiętościach w przedziale 7-9 m. Więźba krokwiowo jętkowa jest w tym wypadku konstrukcji dachu dość popularna.
Dach krokwiowo jętkowy ma zastosowanie także przy dachach charakteryzujących się dużym spadkiem i wymagających krokwi o długościach przekraczających 4,5 m. Dlatego krokwie są tutaj dodatkowo wzmacniane poprzez poziome więzary jętkowe.
Dach krokwiowo jętkowy ma więzary jętkowe w połowie wysokości lub w ok. 2/3 długości krokwi, licząc od dolnego oparcia. Dach krokwiowo jętkowy stosuje się zazwyczaj, gdy nachylenie połaci wynosi od 35 do 60 stopni.
Dach jętkowy
Jednym z najczęściej spotykanych typów dachów w budownictwie jest dach jętkowy. Więźba jętkowa jest stosunkowo prosta do wykonania i ekonomiczna. W przeciwieństwie do dachu krokwiowego, dach jętkowy nie aż ma tylu ograniczeń. Dach jętkowy można stosować przy dużych rozpiętościach ścian wynoszących od 5 do 12 m i przy kącie nachylenia połaci, który może wynosić 25 - 67°. A zalecane jest co najmniej 35°.
Konstrukcja dachu jętkowego jest w dużym uogólnieniu odmianą wiązaru krokwiowego. Różnica polega na tym, że do więźby krokwiowej dodano poziomy element, zwany jętką. Ma ona za zadanie łączyć i usztywniać obie krokwie. Jest ona zwykle umieszczona w połowie długości krokwi lub nieco wyżej.
Przyjęło się, że część krokwi od murłaty do jętki (dolna) nie powinna być dłuższa niż 4,5 m, natomiast część pomiędzy jętką a kalenicą (górna) nie powinna być dłuższa niż 2,7 m. Więźba jętkowa przyjmuje przynajmniej dwa typy konstrukcji w zależności od rozpiętości dachu: więźbę jętkowa klasyczna i więźbę płatwiowo jętkową. Te oraz i inne rodzaje tego typu więźby dachowej oraz ich funkcje w dalszej części materiału.
Dach płatwiowo kleszczowy
Dach płatwiowo kleszczowy jest najbardziej uniwersalnym rodzajem więźby dachowej w budownictwie. Stosuje się go przy konstrukcji dachów płaskich oraz stromych o kącie nachylenia 6-70°, dachów jedno- i dwuspadowych, przy rozpiętościach sięgających nawet do 16 m. Konstrukcja bardzo przypomina dach jętkowy dwustolcowy. Jednak w tej konstrukcji płatwie pośrednie podpierają krokwie zamiast jętek. Tak wygląda więźba płatwiowo kleszczowa prz tym rodzaju konstrukcji dachu.
Typowy dach płatwiowo kleszczowy skonstruowany jest z dwóch rodzajów wiązarów. Wiązary główne, rozstawione są co 3-5 m, składają się z dwóch krokwi, dwóch słupów ścian stolcowych i pary kleszczy. Natomiast wiązary pośrednie składają się z krokwi opartych na płatwiach oraz czasami murłatach.
Dach płatwiowo kleszczowy może mieć drewnianą ściankę kolankową. Taki rodzaj dachu najczęściej stosowany jest w budynkach, które mają poddasze użytkowe. Dach płatwiowo kleszczowy może być także płaski. Ma wówczas jedną płatew kalenicową, która opiera się na ścianie stolcowej. Inny typ dachu płatwiowo kleszczowego to dach pulpitowy. Jest on najczęściej dachem jednospadowym wykonywanym głównie nad przybudówkami oraz nad obiektami o dużej długości.
Dach jętkowy - najważniejsze formy i funkcje
Więźba jętkowa o konstrukcji klasycznej
Klasyczna konstrukcja dachu jętkowego realizowana jest najczęściej wówczas, gdy długość jętki w tej konstrukcji nie przekracza 3,5 m. Więźba jętkowa najczęściej wykonywana jest w domach, w których poddasze ma być użytkowe.
W takiej konstrukcji dolna krawędź jętki będzie się znajdować na wysokości 2-2,4 m nad poziomem podłogi. W dachach, które mają niewielki kąt nachylenia muruje się ścianki kolankowe, w celu zapewnienia odpowiedniej wysokości wnętrza.
Ścianki kolankowe trzeba jednak wzmocnić mocną konstrukcją żelbetową w postaci wieńców lub słupków. W przeciwnym razie ścianki te mogą zostać zniszczone, wypchnięte na zewnątrz, wskutek rozporu krokwi.
Więźba płatwiowo jętkowa, czyli dach jętkowy jednostolcowy i dach jętkowy dwustolcowy
Dach płatwiowo jętkowy to taki dach jętkowy, który posiada jedną lub dwie ściany stolcowe. Ściany stolcowe są ciągiem słupów stolcowych, które ustawia się na podwalinie i łączy od góry płatwią pośrednią. Dach płatwiowo jętkowy to konstrukcja, którą stosuje się przy dużych rozpiętościach dachu, w sytuacji, gdy jętki są za długie, aby mogły być stabilne. Podpierane są jedną płatwią, gdy rozpiętości wiązarów wynoszą 7,5 - 10 m.
Dwiema płatwiami podpiera się je, gdy rozpiętości te wynoszą 9 - 12 m. Słupy stolcowe, które podpierają płatwie najczęściej są ustawiane na drewnianych belkach, zwanych podwalinowymi. Konstrukcja z jedną ścianą stolcową to dach jętkowy jednostolcowy, natomiast konstrukcja w dwiema ścianami stolcowymi to dach jętkowy dwustolcowy.
Drewniane belki podwalinowe stosuje się niezależnie od tego z jakiego materiału wykonano konstrukcję stropu (drewno, stal, żelbet). Dach płatwiowo jętkowy w konstrukcji ścian stolcowych posiada również ukośne elementy, które nazywane są mieczami. Mają one spełniać dwie funkcje. Po pierwsze usztywniać konstrukcję ściany stolcowej, a po drugie stanowić dodatkowe podparcie płatwi.
Schemat statyczny dachu jętkowego i pokrycia dachowe
Schemat statyczny dachu jętkowego to w dużym uproszczeniu jego odporność na czynniki atmosferyczne, takie jak działanie wiatru, czy zaleganie pokrywy śnieżnej. Schemat statyczny dachu jętkowego ukazuje dużą jego odporność na czynniki atmosferyczne.
Więźba jętkowa jest bardzo stabilna, bez względu na materiał z jakiego została wykonana, czy to dach drewniany jętkowy, czy żelbetowy. Oczywiście największą odpornością na czynniki atmosferyczne i stabilnością będzie się charakteryzował dach jętkowy dwustolcowy.
Na dach drewniany jętkowy i każdego rodzaju dach jętkowy można układać dowolne pokrycia dachowe. Dobrze sprawdzają się dachówki ceramiczne, gont, blachodachówka, dachówki betonowe czy pokrycia dachowe z tworzyw sztucznych.
Dach stanowi nie tylko zwieńczenie każdego budynku, który można pokryć piękną dachówką. To również bardzo istotny element konstrukcji każdego budynku. Dach ma nam zapewnić zabezpieczenie przed niekorzystnym wpływem warunków atmosferycznych. Dlatego bardzo ważnym jest, aby konstrukcja dachu była stabilna. Wśród różnych rodzajów konstrukcji dachowych więźba jętkowa jest najsolidniejsza i zapewnia największą stabilność. Dzięki swej wytrzymałości umożliwia także stosowanie nawet bardzo ciężkich pokryć dachowych.